Chciałem zostać Linneuszem form i znaków
Gabinet Rękopisów otrzymał ostatnio w darze 15 ksiąg artystycznych autorstwa wybitnego współczesnego malarza, Zbigniewa Makowskiego. Księgi powstały w latach 2010-2015, wykonane są na czerpanym papierze techniką mieszaną (tusz, akwarela, gwasz).
Zbigniew Makowski. Ks. 1. Karta tytułowa
Cenna kolekcja wpisuje się w tę część zbiorów Gabinetu, która prócz innych walorów odznacza się także walorami artystycznymi. Wśród nich wymienić należy: iluminowany rękopis z XVI wieku, zbiór wierszy Sulejmana Wspaniałego zdobiony arabeskami na papierze nakrapianym złotym piaskiem, średniowieczne kodeksy w kunsztownych oprawach, egzotyczne rękopisy na palmowych liściach o oryginalnym kroju pisma i etiopskie zwoje magiczne z formułami zaklęć i symboliczną ornamentyką. I choć dzieli je od twórczości Zbigniewa Makowskiego kilka stuleci, reprezentują ten sam nurt: dążenie do piękna i nadanie mu nowych form wyrazu. Autor, malarz, erudyta, niczym średniowieczny introligator zszywa swe księgi i niczym średniowieczny iluminator ozdabia je artystycznymi motywami, różnorodną symboliką, portretami kobiet, miniaturami krajobrazów i miejsc, które odegrały w jego życiu i drodze artystycznej istotną rolę.
Zbigniew Makowski. Jonasz. Ks. 9
Jak w starych księgach motywy te wplecione są w tekst. Artysta stosuje oryginalną kaligrafię, tworzącą ornament obrazów. Przekazuje nam malarskie opisy wrażeń artystycznych z dzieciństwa:
jedyny „cud”… jaki zobaczyłem w dzieciństwie był cud „ultramarynowy” …Matka wrzuca coś do wody w drewnianej balii z czystą wodą i robi okrężny ruch ręką: woda ultramarynowieje!…
Zbigniew Makowski. Niebieska główka. Ks. 7
Rozmyśla o sztuce i związanych z nią wyborach:
Zadziwiające: wielkie decyzje podejmowałem nad strumieniami: decyzję: nie poeta (studia na sterroryzowanym uniwersytecie) a malarz (na A.S.P. było jednak dużo liberalniej!) pośrodku strumienia w Głuchołazach (1947), decyzję o powrocie do” figuralności” nad strumieniem w Plan de Tour, a nawet decyzję o „gwałtownych obrazach” w Krośnie 1955.
Cytuje wielką literaturę, snuje rozważania o prądach filozoficznych, przywołuje arkana wiedzy tajemnej i maluje wizyjne obrazy oparte na starych wierzeniach i mitach.
Zbigniew Makowski. Symbolika. Ks. 15
Każda z tych ksiąg ukazuje drogę życiową, artystyczną i intelektualną twórcy, bogactwo wewnętrznych przeżyć i iluminacji, a także piękno otaczającego nas świata:
Satori w Ogrodzie Botanicznym: patrzę na betonowe kwadraty oddzielające Rojne Rośliny Wodne. Patrzę w Zieloną Rzęsę, pamiętaną z Najwcześniejszego Dzieciństwa. Jest zachwycająca, płaska i zdradliwa. Za betonowym zdystyngowaniem roślin rośnie Czarna Sosna Japońska, najpiękniejsze drzewo w ogrodzi ‒ Pinus Nigra Jap. z bardzo ciemnymi i długimi, nie kłującymi igłami…
Zbigniew Makowski. Pejzaż. Ks. 4
Zbigniew Makowski. Sowa. Ks. 7
Zbigniew Makowski, ur. w 1930 r. w Warszawie. Malarz, rysownik, twórca ksiąg artystycznych, poeta. W latach 1950-1955 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie pod kierunkiem Kazimierza Tomorowicza, ówczesnego jej rektora. W 1962 r. przebywał w Paryżu, związał się tam ze środowiskiem surrealistów, poznał André Bretona, czołowego teoretyka tego kierunku w sztuce, uczestniczył w wystawach międzynarodowego ruchu „Phases”. Prezentował swoje prace na kilkudziesięciu wystawach w muzeach sztuki i galeriach na całym świecie. Jego obrazy znajdują się w wielu muzeach polskich i zagranicznych (m. in. muzea narodowe w Warszawie, Wrocławiu, Krakowie, Poznaniu, muzea w Amsterdamie, Genewie, Lozannie, Mediolanie, Nowym Jorku, Paryżu, Rio de Janeiro). W 1991 r. obraz artysty „Mirabilitas secundum diversos modos exire potest a rebus” został przekazany jako dar Rządu Polskiego do Biura ONZ w Genewie. Zbigniew Makowski otrzymał m. in. Nagrodę Krytyki Artystycznej im. Cypriana Kamila Norwida, Nagrodę im. Jana Cybisa, Nagrodę Specjalną Jury VII Międzynarodowego Festiwalu Książki Artystycznej „Wędrówka” za książkę NOC LISTOPADOWA 1996-2003, Nagrodę im. Kazimierza Ostrowskiego „za ponadczasową i uniwersalną wizję rzeczywistości [….]”.
Anna Wirkus, Gabinet Rękopisów
Zdjęcia: Jolanta Skotnicka