„Każda biblioteka odpowiada podwójnemu dziwactwu”
Grafika Biblioteki Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej UW, autor: Rafał Śmiałecki
Biblioteki wydziałowe Uniwersytetu Warszawskiego są rozrzucone po całej Warszawie. Niektóre zachwycają przestronnością, inne mają ciekawe księgozbiory i bibliotekarzy, którzy mogą nam „nieba nam przychylić” wyszukując wyczekiwaną publikację. Jednak prawda jest taka, że najczęściej wybieramy te, które są nam bliskie, niekoniecznie interesując się innymi.
Kolejną biblioteką, której należy się uznanie oraz wspomnienie, jest Biblioteka Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego (dalej: IEiAK UW) mieszcząca się przy ul. Żurawiej 4. Instytucja znajduje się na 1. piętrze tegoż budynku, w dwóch niewielkich pomieszczeniach. Wchodząc do biblioteki od razu zauważam bogaty księgozbiór oraz użytkową aranżację przestrzeni – zastawionej systemem przesuwnych regałów – robi wrażenie. Cały zbiór jest gromadzony od końca II wojny światowej i jest okazałą sumą wydawnictw polskich oraz zagranicznych dotyczących szeroko rozumianej etnologii i antropologii. Przychodzą tu studenci, doktoranci różnych dyscyplin oraz profesorowie i inni zainteresowani tematyką. „Miejsce znajdzie się dla każdego” – mówi z uśmiechem Rafał Śmiałecki – bibliotekarz pracujący w IEiAK UW od 2 lat. – „Nasz bogaty księgozbiór cieszy się ogromnym zainteresowaniem i jest jedynym takim w całej Warszawie”. Ponad 20 tysięcy książek i 10 tysięcy czasopism o kierunkowej tematyce codziennie znajduje swoich czytelników. Ponadto komputery w czytelni dają dostęp do prac dyplomowych studentów Instytutu, co daje dodatkową, niemierzalną możliwość dotarcia do najciekawszych danych (przed skorzystaniem poproś o dostęp bibliotekarza, ponieważ nie każdy może z takich danych korzystać swobodnie!). Biblioteka, poza częścią użytkową może także pochwalić się współpracą przy projekcie „Biblioteka Cyfrowa PIA” prowadzoną przez Polski Instytut Antropologii oraz dostępem do zawartości najważniejszych antropologicznych czasopism (http://cyfrowaetnografia.pl/dlibra ). Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom swoich studentów, bibliotekarze prowadzą także konto instagramowe (@biblioteka_ieiak_uw), na którym zamieszczają autorskie grafiki.
Widok na wejście do Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej UW
Skrót informacyjny jest tylko próbą zebrania najważniejszych informacji na temat biblioteki. Jednak kto o tym miejscu mógłby wypowiedzieć się lepiej niż sam bibliotekarz tam pracujący? Z tego powodu, Rafał Śmiałecki napisał autorski tekst o miejscu, w którym – jak sam przekonywał – się spełnia. Swoją ciekawość zaspokoją wszyscy – jest o historii i samych zbiorach Instytutu.
Rafał Śmiałecki
Bibliotekarz w bibliotece IEiAK UW
Georges Perec stwierdził gdzieś, że każda biblioteka odpowiada podwójnej potrzebie a zarazem podwójnemu dziwactwu: potrzebie przechowywania niektórych rzeczy (książek) oraz potrzebie ich porządkowania. W przypadku reorganizowanej przez prof. Witolda Dynowskiego w 1945 roku biblioteki Katedry Etnografii niewątpliwie potrzeba porządkowania wyprzedzała potrzebę przechowywania. Książki rozproszone uprzednio należało zebrać a następnie umieścić w jednym miejscu.
Tablica informacyjna przez wejściem do biblioteki IEiAK UW
Część przedwojennej biblioteki Katedry Etnografii Polski została włączona do Stadtsbibliothek Warschau, cześć wpadła w przypadkowe ręce i trzeba było je odkupić. Zebrane w ten sposób zbiory, które w 1950 r. liczyły niespełna kilkaset pozycji, umieszczono w kamienicy przy Hożej 74, pierwszej powojennej siedzibie Katedry Etnografii Uniwersytetu Warszawskiego. Wątły księgozbiór został niebawem znacznie powiększony przez cenny depozyt biblioteki dawnego Instytutu Nauk Antropologicznych i Etnograficznych Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Wraz z powiększaniem się zbiorów, potrzeba porządkowania ustępowała powoli potrzebie przechowywania. Pierwszą organizatorką przestrzeni bibliotecznej była pani Antonina Hasowa, która w ciasne ramy przestrzenne musiała wpasować rozrastający się księgozbiór. W roku 1970 Katedra Etnografii UW wraz ze swoją biblioteką opuszczają dotychczasową, zbyt ciasną siedzibę i po krótkim pobycie przy ulicy Nowy Świat 69, przenoszą się na dłużej do pomieszczeń na drugim piętrze przy Oboźnej 8. W nowych warunkach biblioteka zajmuje trzy niewielkie pokoje, które powoli zapełniają się labiryntem drewnianych regałów, mieszczących ok. 8 tysięcy vol. książek i 4 tysiące vol. czasopism. Z czasem misternie poukładane książki zaczynają zdobywać nowe przestrzenie w korytarzu oraz w sali wykładowej. W roku 1997 biblioteka zyskuje nowe pomieszczenia przy ulicy Żurawiej 4, gdzie działa do chwili obecnej w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej. Od lat zespół biblioteki tworzą etnologowie związani z instytutem, a wcześniej katedrą. Pracami biblioteki kieruje kustosz Joanna Koźmińska, która oprócz wykształcenia kierunkowego, posiada także dyplom z zakresu informacji naukowej.
Plakat promujący Bibliotekę Cyfrową PIA
W nowej siedzibie biblioteka posiada własną wypożyczalnię i magazyn, w którym kompaktowo scalone zbiory są łatwo dostępne dla czytelników. Do dyspozycji użytkowników oddana jest również przestronna czytelnia, idealne miejsce do pracy dla studentów, pracowników oraz licznych gości. Nasza kolekcja to ok. 20 tysięcy książek i ok. 10 tysięcy czasopism możliwych do wypożyczenia bądź do skorzystania na miejscu. Zbiory są systematycznie włączane do Katalogu Bibliotek UW. Wraz z rozwojem zakresu dyscypliny etnologii i antropologii kulturowej zmienia się profil gromadzenia. Punkt ciężkości przesuwa się w stronę antropologii współczesności, zagadnień związanych z kulturą masową i popularną, antropologią etniczności, gender studies, wizualnością, childhood studies, turystyką aż po globalistykę. Duży nacisk jest kładziony na gromadzenie literatury zagranicznej, często unikatowej i dostępnej wyłącznie u nas. Potrzebę przechowywania i porządkowania księgozbioru przenosimy powoli w świat cyfrowy, uzupełniając naszą kolekcję o wydawnictwa elektroniczne. Dzięki inicjatywie pracowników biblioteki przy współpracy Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej w 2009 r. uruchomiono wyjątkową w skali kraju antropologiczną bibliotekę cyfrową PIA (Polski Instytut Antropologii). Dzięki tej platformie można korzystać online z zawartości czasopism „Etnografia Polska”, „Lud”, „Polska Sztuka Ludowa. Konteksty”. Projekt ten ma na celu upowszechnienie dorobku naukowego polskich etnografów, etnologów i antropologów w Polsce i za granicą.
Zbiory biblioteki IEiAK UW
Adres: IEiAK UW, ul. Żurawia 4, pok. 103
Telefon: +48 22 55 316 14
E-mail: etnolibr.wh@uw.edu.pl
W ciągu roku akademickiego biblioteka czynna: pon.-czw. 10-17, pt. 10-16.
Tekst: Milena J. Jędrzejewska, Rafał Śmiałecki (IEiAK UW)
Zdjęcia: Milena J. Jędrzejewska (fotografie), Rafał Śmiałecki (grafika)