Biblioteki UW od podszewki. Odc. 34. Biblioteka Instytutu Historii Sztuki

Warszawa. Krakowskie Przedmieście. Kampus Uniwersytetu Warszawskiego. Gmach Prorektorski. Instytut Historii Sztuki. Biblioteka Instytutu Historii Sztuki.

Wszystko zaczęło się od zajęć z historii sztuki, które pojawiły się na Uniwersytecie Warszawskim w 1917 roku.
„W roku 1915 powstał na nowo Uniwersytet Warszawski, w którym objąłem wykłady filozofii – relacjonował krótko Władysław Tatarkiewicz – historii sztuki w pierwszych latach nie było, sprawa jej dopiero wypłynęła w r. 1917. Jako jedyny członek wydziału mający pewne związki z historią sztuki, zostałem referentem komisji mającej obsadzić tę katedrę. Postawiłem kandydaturę Batowskiego, wniosek został przyjęty, Batowski powołanie przyjął…”(Dzieje historii sztuki w Polsce. Kształtowanie się instytucji naukowych w XIX i XX wieku. Poznań 1996 – BUW Wolny Dostęp NX371.P6 D95 1996, Biblioteka Instytutu Historii Sztuki SP 4813, SP 4814).
Zygmunt Batowski (1876-1944) jako bibliotekarz, dyrektor Biblioteki UW i wybitny wykładowca historii sztuki na Uniwersytecie Warszawskim zasłużył się dla nauki m.in. tworząc kompetentny ośrodek badań nad sztuką polską, kształcąc grono badaczy sztuki polskiej i… marząc o bibliotece, która „urość by mogła do rozmiarów instytutu historii sztuki na kształt tych samodzielnych instytucji, jakie powstały w Wiedniu czy Petersburgu”(Dzieje historii sztuki w Polsce. Kształtowanie się instytucji naukowych w XIX i XX wieku. Poznań 1996 – BUW Wolny Dostęp NX371.P6 D95 1996, Biblioteka Instytutu Historii Sztuki SP 4813, SP 4814).
Przez lata Katedra Historii Sztuki pieczołowicie gromadziła materiały biblioteczne, ale tak naprawdę dopiero po śmierci Zygmunta Batowskiego zaczęła działać biblioteka z prawdziwego zdarzenia. Przyczyną takiego stanu rzeczy była niewątpliwie niestabilna sytuacja polityczna Polski, jak i lekceważący stosunek ówczesnych władz uczelni do historii sztuki.
Biblioteka Katedry Historii Sztuki UW przemianowanej na Zakład Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego powstała w 1945 roku i gromadziła głównie materiały z zakresu teorii i historii sztuki, muzealnictwa i konserwacji, architektury, malarstwa, grafiki, rzeźby i rzemiosła artystycznego. I to akurat nie zmieniło się do dnia dzisiejszego, choć w tak zwanym międzyczasie (1951 rok) Zakład Historii Sztuki UW stał się oficjalnie Instytutem Historii Sztuki należącym do struktur Wydziału Historycznego UW. Ciekawostką może być również fakt, że rozrastający się systematycznie przez lata zasób biblioteczny w znacznym stopniu został uzupełniony przez wyjątkowe i cenne:
– dary (głównie w języku niemieckim, angielskim i francuskim) dr Selinga i Fundacji Wormlanda,

– księgozbiory po profesorach, pracownikach Instytutu Historii Sztuki UW: Michale Walickim, Witoldzie Krassowskim, Hannie Morawskiej, Tadeuszu Dobrzenieckim, Elżbiecie Grabskiej.
Za to wizytówką zbiorów bibliotecznych z działu nauk pomocniczych zasługującą na uwagę stała się: historia, filozofia, estetyka, religioznawstwo, heraldyka, genealogia i ikonografia. Jest jednak jeszcze coś… niepowtarzalnego i zaskakującego w Bibliotece Historii Sztuki UW… Unikalna kolekcja zatytułowana „Komiks artystyczny i komiksologia” liczy sobie 300 woluminów i co ważne, jest konsekwentnie wzbogacana o kolejne tytuły. Decyzja bibliotekarzy o gromadzeniu wybranych pozycji z tego gatunku była podyktowana chęcią zainteresowania użytkowników tą „masową” i jednocześnie nietuzinkową formą sztuki. Fani komiksów znajdą więc w bibliotecznych zbiorach takich twórców jak: Andreas, Enki Bilal, Frank Miller, „Moebius”, Grzegorz Rosiński czy René Goscinny, a także przykłady komiksów japońskich.

Przestrzeń biblioteczna to bez dwóch zdań magazyny, ale i funkcjonalnie zorganizowany tzw. wolny dostęp, w którym króluje księgozbiór podręczny składający się z encyklopedii, bibliografii, słowników artystów i kierunków w sztuce, zbiorów ikonograficznych, biblijnych oraz językowych, a oprócz tego z herbarzy, albumów i, co warto podkreślić, specjalistycznych czasopism. Użytkownicy Biblioteki mają również możliwość korzystania na miejscu w czytelni z przechowywanych w magazynie prac doktorskich, magisterskich i licencjackich, ale jedynie po uprzednio uzyskanej zgodzie od autora pracy i promotora. W tym miejscu warto wspomnieć, że Czytelnia Biblioteki IHS jest ogólnodostępna, a to oznacza, że po dopełnieniu odpowiednich formalności, wszyscy bez wyjątku mają prawo z niej korzystać.
Bogata oferta biblioteczna i atrakcyjność zbiorów bibliotecznych przyciąga do Gmachu Prorektorskiego całkiem pokaźną liczbę gości. Według danych statystycznych, w samym 2018 roku udostępniono użytkownikom indywidualnym, aż 5392 woluminy! Niemałe znaczenie w tym przypadku ma sprawna promocja i rzetelna informacja o księgozbiorze. Ponad 70% zasobu bibliotecznego jest dostępne w zintegrowanym katalogu on-line Bibliotek UW. Oprócz tego, dla potrzeb użytkowników pracownicy tworzą kartkowy katalog krzyżowy (katalog łączący w jeden szereg alfabetyczny hasła autorskie, tytułowe oraz tematyczne). A od następnego roku planowana jest pełna automatyzacja systemu informacyjno-bibliotecznego. Aktualnie pracownicy naukowi, doktoranci i studenci Instytutu Historii Sztuki UW, czyli osoby uprawnione do wypożyczania zbiorów korzystają z tradycyjnego i dobrze wszystkim znanego sposobu zamawiania materiałów bibliotecznych, czyli rewersów zgodnie z przepisami regulaminu: „1. Biblioteka IHS UW nie uczestniczy w komputerowym Systemie Wypożyczeń Międzywydziałowych (SWM/BUW), aby wypożyczyć książkę należy wypełnić poprawnie rewers i przekazać go dyżurującemu bibliotekarzowi. Warunkiem wypożyczenia książki jest wolne konto czytelnicze oraz dokładnie oraz czytelnie wypełniony rewers.” (Regulamin biblioteki IHS UW).

Biblioteka jest czynna dla czytelników cztery dni w tygodniu od wtorku do piątku w godz. 9:00 – 16:00. Zaś biblioteczny poniedziałek jest przeznaczony wyłącznie dla pracowników. Pieczę nad księgozbiorem bibliotecznym liczącym ponad 40 000 woluminów (w tym 4 000 egz. czasopism) sprawuje dwóch bibliotekarzy: kierownik Elżbieta Działo i Dariusz Żyto.

Zaczęłam od wybitnej postaci Zygmunta Batowskiego i zakończę rysem równie wybitnej i barwnej postaci. Wanda Wyganowska (1931-2013) – historyczka sztuki, bibliotekarka, wieloletnia kierowniczka Biblioteki Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego. Jej aktywna działalność na rzecz Instytutu i Biblioteki zapisała się złotymi głoskami na kartach historii UW. „W ciągu 43 lat pracy z niewielkiej czytelni Instytutu Historii Sztuki utworzyła poważną, specjalistyczną bibliotekę, z kilku magazynami, integralnie włączoną w system bibliotek zakładowych Uniwersytetu. Nie mając wystarczająco odpowiednich funduszy na rozwój tej placówki, umiała „wychodzić” odpowiednie dotacje na regularne zakupy książek polskich i obcojęzycznych, w tym od niemieckiej Fundacji Wormlanda, a także na inwestycje i remonty lokalu od polskich fundacji. Dlatego za tą niezwykle efektywną pracę otrzymała wielokrotnie nagrody rektorskie…” (Wanda Mossakowska: Wanda Wyganowska (1931-2013), Biuletyn Historii Sztuki nr 1 z 2016 roku. – BUW Magazyn, BUW Wolny Dostęp, Biblioteka Instytutu Historii Sztuki).

Przed Biblioteką IHS, która w następnym roku skończy 75 lat, kolejne wyzwania, a przeprowadzka w nowe miejsce, wstępnie, planowana jest na czerwiec 2020 r.
A zatem powodzenia! 🙂

Dorota Bocian, Oddział Usług Informacyjnych i Szkoleń 

 

Literatura:
1. Dzieje historii sztuki w Polsce. Kształtowanie się instytucji naukowych w XIX i XX wieku. Poznań 1996. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Wydział Nauk o Sztuce, Prace Komisji Historii Sztuki, Tom 25 – BUW Wolny Dostęp NX371.P6 D95 1996, Biblioteka Instytutu Historii Sztuki SP 4813, SP 4814
2. Stanisław Lorentz: Wspomnienia pośmiertne: Zygmunt Batowski (1876-1944). Rocznik Towarzystwa Naukowego Warszawskiego 31- 38, 1938-1945 – http://mazowsze.hist.pl/35/Rocznik_Towarzystwa_Naukowego_Warszawskiego/795/1938/27237/
3. Myśl o sztuce. Materiały z Sesji zorganizowanej z okazji czterdziestolecia istnienia Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Warszawa listopad 1974. Warszawa 1976. – Biblioteka Instytutu Historii Sztuki SP 2432[24], SP 2433[24], SP 2434[24], SP 2435[24]
4. Wanda Mossakowska: Wanda Wyganowska (1931-2013), Biuletyn Historii Sztuki nr 1 z 2016 roku. – BUW Magazyn, BUW Wolny Dostęp, Biblioteka Instytutu Historii Sztuki.
5. Regulamin biblioteki IHS UW http://www.ihs.uw.edu.pl/instytut/struktura-instytutu/biblioteka/