Organizatorzy I Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej Ochrona zbiorów bibliotecznych. Przeszłość ‒ Teraźniejszość ‒ Przyszłość, przeprowadzonej w dniach 19-20 maja 2016 r. przez Katedrę Informacji Naukowej i Bibliologii Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, podzielili wystąpienia na pięć sesji, poza otwierającą, posługując się z grubsza kluczem zawartym w temacie: badania przeszłości – refleksje i przykłady bieżących dobrych praktyk – postulaty i innowacje przyszłości. W wystąpieniach referujących historię ochrony księgozbiorów znalazł się tekst dr hab. Ryszarda Nowickiego (KINiB UKW) ‒ Działalność krakowskiej Delegatury Ministerstwa Oświaty do zabezpieczenia księgozbiorów opuszczonych i porzuconych na Pomorzu Zachodnim, naświetlający działania krakowskiej instytucji i zaangażowanie Stanisława Sierotwińskiego i Marii Quirini.
W referacie Segregacja ‒ selekcja ‒ makulatura. Funkcje i dysfunkcje systemu książki w latach 1945-1956, dr hab. Andrzej Dróżdż (BJ, Kraków) poruszał m.in. interesującą kwestię historycznego stosunku do książki jako funkcji sytuacji politycznej, terroru i presji ideologicznej (cenzura, wykorzystywanie książek do ostentacyjnej manifestacji określonego stosunku do rzeczywistości, propaganda, zalewanie bibliotek każdego typu dziełami Lenina i Stalina w kosztownych, efektownych oprawach itd.).
Wystąpienie Doroty Pietrzkiewicz (Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych UW) Udział Piotra Bańkowskiego w ochronie zbiorów bibliotecznych, naświetliło nietuzinkową sylwetkę wszechstronnego archiwisty, kustosza w Dziale Rękopisów Starszych Biblioteki Narodowej, literaturoznawcy, zaangażowanego m.in. w restytucję zbiorów polskich ze Związku Radzieckiego, a potem w zabezpieczanie zbiorów bibliotecznych w czasie II wojny światowej.
Referaty dr Tomasza Stolarczyka (BUŁ, Łódź), dr Marii Otto (BG PAN, Gdańsk) oraz Ewy Goumissi (Centrum Wiedzy i Informacji Naukowo-Technicznej Politechniki Wrocławskiej) poruszały m.in. aspekty ochrony zbiorów poprzez zapisy w regulaminach bibliotecznych na przestrzeni wieków. W dyskusji wskazywano na niebezpieczeństwo „nadużywania” regulaminów w służbie ochrony zbiorów – nadmiernie represyjne zapisy stwarzają wrażenie budowania barier wobec użytkowników. W perspektywie historycznej – przy grożącej za przetrzymanie książek według ustawodawstwa zakonnego w bibliotekach bernardyńskich, dominikańskich, jezuickich czy paulińskich chłoście, ekskomunice, bądź odmowie rozgrzeszenia, obecne formy nakłaniania czytelników do terminowego oddawania wypożyczanych publikacji zdają się bardzo łagodną perswazją, zważywszy, że nie wolno bibliotekom nawet używać określenia „kara za przetrzymanie”na opis opłat, którymi usiłują zdopingować zapominalskich.
Katarzyna Sikora (Uniwersytet Gdański) w wystąpieniu Materiały biblioteczne, muzealia, zabytki. O rozłączności systemów ochrony, zwróciła uwagę na brak precyzyjnych definicji pewnych istotnych pojęć, np. dziedzictwo narodowe, kulturowe (w obrocie muzealiami, w ustalaniu odpowiedzialności za ich bezpieczeństwo, w postępowaniu rewindykacyjnym, itd.). Dyskusja po sesji została zdominowana przez praktyczne aspekty użyczeń zbiorów bibliotecznych na wystawy zewnętrze, ogólnie zreferowane przez niżej podpisaną w prezentacji Zbiory w podróży i na wystawie zewnętrznej. Zagadnienie ochrony i bezpieczeństwa zbiorów bibliotecznych użyczanych w charakterze obiektów wystawowych, na podstawie zadań Oddziału Promocji, Wystaw i Współpracy Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie.
Nie zabrakło refleksji na tematy struktur pracy – Modele organizacji introligatorsko-konserwatorskiej ochrony zbiorów bibliotecznych dr Elżbiety Pokorzyńskiej oraz popularnej obecnie metody zabezpieczania zbiorów przez digitalizację – „Wykorzystać szanse” – konserwacja i digitalizacja zbiorów Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Bydgoszczy ze środków zewnętrznych w latach 2011-2015 – dr Joanny Matyasik, jak również wysoce profesjonalnych analiz dotyczących praktycznych metod zapobiegania degradacji zbiorów – Możliwości zastosowania substancji grzybobójczych z praktyki rolniczej do ochrony zbiorów bibliotecznych – dr Agnieszki Bangrowskiej (Katowice, UŚ).
Konferencja i dyskusje jej towarzyszące pozostawiły pewien niedosyt, co jest z pewnością dobrym punktem wyjścia do refleksji nad jej kolejną edycją.
Agnieszka Kościelniak-Osiak, Oddział Promocji, Wystaw i Współpracy