Tegoroczna konferencja LIBER (Ligue des Bibliothèques Européennes de Recherche – Association of European Research Libraries) odbyła się w Budapeszcie, w dniach 5-7 lipca.
Głównym organizatorem była biblioteka Węgierskiej Akademii Nauk, większość wydarzeń konferencyjnych (sesje plenarne, sesje równoległe i część warsztatów) miała miejsce w budynku Central European University. Dramatyczne losy tej uczelni były kilka lat temu tematem szeregu publikacji (np. https://oko.press/dobra-zmiana-budapeszcie-orban-chce-zamknac-central-european-university). Obecnie CEU działa w Wiedniu, w Budapeszcie została biblioteka, decyzja co do jej dalszych losów nie została podjęta.
Temat tegorocznej konferencji brzmiał: Open and Trusted: Reassessing Research Library Values i była to kolejna z dorocznych konferencji LIBER, którą zdominował temat otwartej nauki.
Jak przystało na konferencję z otwartością w tytule, wiele materiałów jest dostępnych bez ograniczeń na stronie konferencji (m.in. obszerny program) oraz na YouTube.
Ceremonia otwarcia, z fascynującym wykładem Sándora Soósa, szefa Departamentu Polityki Naukowej i Naukometrii w bibliotece Węgierskiej Akademii Nauk o tym, czy otwartość rzeczywiście wpływa na widoczność The complex interactions between Open Science and the world of research metrics galore.
Nagrania z sesji plenarnych drugiego dnia konferencji. Tu porywający Keynote Address Chris Burgh z Biblioteki MIT Role of Research Libraries in Open Research: A view from MIT (gdybyście mieli obejrzeć tylko jedną rzecz – niech to będzie właśnie to) oraz dwie dyskusje panelowe.
Ceremonia zamknięcia. Tu ważny Keynote Address o etyce akademickiej Why research integrity matters and how it can be improved wygłosił Lex Bouther, emerytowany profesor University Medical Centers & Vrije Universiteit Amsterdam. Warto zwrócić także uwagę na laureatów Library Innovations Award, których sponsorem tradycyjnie jest OCLC. Tym razem spośród wszystkich wygłoszonych na konferencji prezentacji nagrodzono następujące:
- Opening up library collections for creative reuse, autorów z Biblioteki Narodowej w Kopenhadze (Martijn Kleppe, Rianne Koning, Jessica Wevers, Angelique de Meijer, Jeroen Vandommele, Ron Hol)
- Sharing Cultural Heritage Images as Data: Supporting Open Science through Interoperability autorstwa Beth Knazook z Narodowego Repozytorium Irlandii
- Teaching Data Stewardship: Insights from the Certificate Course „Data Steward” of the University of Vienna Terezy Kalovej z Biblioteki Uniwersyteckiej w Wiedniu.
To, czego nie ma na YT, a warto wspomnieć:
Warsztaty
Jeszcze przed ceremonią otwarcia, od rana 5 lipca odbywały się warsztaty, można było wybrać spośród 12 propozycji, mój wybór to Citizen Science: Strategy, community, and partnerships (nauka obywatelska: strategia, społeczność, partnerstwa), warsztat organizowany przez LIBER Citizen Science Working Group. W części pierwszej wysłuchaliśmy prezentacji studiów przypadku z wybranych bibliotek (Edinburgh University Library and Collections, National and University Library Zagreb, UCL London, University Bordeaux); okazuje się, że z różnych projektów z zakresu nauki obywatelskiej biblioteki mogą być dumne, nie zawsze są to projekty realizowane przez same biblioteki, czasem to jest skuteczna promocja projektów z nauki obywatelskiej, które realizuje inna instytucja.
Potem Tiberius Ignat opowiedziała o tym, na czym polega tworzenie wspólnoty uczestników projektów z nauki obywatelskiej (Setting the scene for developing a community of CS practice. Guidelines and strategy), Thomas Kaarsted – o możliwych scenariuszach relacji z zewnętrznymi partnerami (A coalition of the willing: Roles, dialogue, and common goals with internal partners at your university) a Anne Kathrine Overgaard o roli bibliotek jako instytucji pośredniczących między badaczami a społecznością wolontariuszy (Bridging the gap: A library hub as facilitators between science and society).
W części drugiej można wybrać jedną z dwóch ścieżek – podyskutować z Tiberiusem na temat How to get started with a community of practice. Basic principles and first building blocks albo z Thomasem i Anne Katharine o Built to last. How to form sustainable internal and external partnerships. Ta część miała mniej formalny charakter, przerodziła się w swobodne rozmowy na temat nauki obywatelskiej i tego, co nią nie jest. Warunkiem brzegowym dla uznania projektu za należący do citizen science jest projekt badawczy. Na początku takiego projektu zawsze jest badacz i jego cel, wokół tego celu organizuje się działania i angażuje uczestników. Nie każde zadanie, do którego zatrudniamy ochotników, jest nauką obywatelską, czasami jest po prostu crowdsourcingiem.
Sesje równoległe (czyli ten moment, w którym człowiek marzy o bilokacji); wspomnę o dwóch:
Sesja nr 2: Getting Down to Business: active approaches to library challenges, gdzie, poza referatem Zuzy Wiorogórskiej i moim, poświęconym realizacji projektu TRAIN4EU, Scott Taylor i Lorraine Beard z uniwersytetu w Manchesterze opowiedzieli o działalności biura ds. otwartej nauki na swojej uczelni (The University of Manchester’s Office for Open Research: Enabling and Embedding Open and Reproducible Research Practices) a Roxanne Wyns z biblioteki Uniwersytetu w Leuven o różnych aktywnościach bibliotekarzy związanych z otwartą nauką (An active approach in establishing IT library services as a trusted partner in the design, development, and sustainable exploitation of research infrastructures).
Sesja nr 9: Facing Forward: new users services to kolejne trzy wystąpienia. W pierwszym Astrid Kilvik i Liv Inger Lamøy z Biblioteki Uniwersyteckiej Norwegian University of Science and Technology przedstawiły nową usługę, jaką biblioteka wdrożyła w pandemii i utrzymała po jej zakończeniu – otwarte sesje na zoomie, które czytelnicy mogą wykorzystać do zadania dyżurującemu bibliotekarzowi dowolnego pytania (The post-pandemic desk service at university libraries – towards a hybrid future?), w drugim Matti Stöhr z Leibniz Information Centre for Science and Technology opowiedział o tym, jak w pandemii i po jej zakończeniu powstała i rozwinęła się platforma do dużych spotkań online vBIB; bezpośrednim impulsem do jej stworzenia było odwołanie w 2020 r. Bibliothekartag (ogólnokrajowego spotkania bibliotekarzy, wydarzenia o tradycji sięgającej 1900 r.) (#vBIB – An open virtual event format from the community for the community), a Anna Pappa z Uniwersytetu Paris 8 opowiedziała o tym, jak sztuczną inteligencję nauczono języka Moliere’a (Designing a database for a classical theatrical chatbot) – to wystąpienie zostało przyjęte z pewnym sceptycyzmem, bo prelegentka przyznała, że projekt – ponieważ oprócz warstwy tekstowej wykorzystywał także wyrafinowaną wizualizację – był bardzo kosztowny, a przy tym nietrwały, bo towarzyszył wydarzeniu teatralnemu, a po jego zakończeniu nie jest już dostępny.
Sesja posterowa
Zgłoszono 12 prac, zwycięzcą okazał się EODOPEN: User Dialogue, Audience Development, Copyright Issues & On-Demand Access to Hidden Collections, przygotowany przez Elenę Siprię-Mironov i Liisi Lembinen z Uniwersytetu w estońskim Tartu. Projekt EODOPEN, realizowany od 2019 r. ze środków UE przez konsorcjum 15 partnerów z 11 krajów (z Polski – UMK) dotyczy selekcji, digitalizacji i rozpowszechnienia cyfrowych wersji publikacji z XX i XXI w.
Moim faworytem był poster nr 12: Facilitating author agency in Open Access negotiations, prezentowany przez Hannę de Vries z biblioteki uniwersyteckiej w Utrechcie, w bardzo czytelny sposób przedstawiający możliwe ścieżki postępowania w relacjach badacza z wydawcą i rolę biblioteki akademickiej – raczej jako wsparcie tegoż badacza, niż pośrednika w negocjacjach.
Na kolejną konferencję LIBER zaprasza do cypryjskiego Limassol. Organizatorem będzie Cyprus University of Technology, konferencja odbędzie się w dniach 3-5 lipca 2024.
Anna Wołodko