Specyfik regenerujący siły na wiosnę, polecany przez najlepszych specjalistów!

Nastała kalendarzowa wiosna i już nie ma odwrotu – słońce świeci, ptak śpiewa, strumyk szemrze, jakże wszechogarniająca jest siła i witalność przyrody! Jednak organizmy nasze, nadwątlone ciągnącą się od miesięcy zimą, z krecim trudem przestawiają się na słoneczny tryb. Jak zatem wspomóc osłabioną kondycję, dostarczyć ciału niezbędnych składników odżywczych, zregenerować siły, odzyskać moc? Proponujemy specyfik jedyny, wyjątkowy, najlepszy, stosowany od – hen! – czasów arabskich (VIII w.), wypróbowany z powodzeniem przez liczne rzesze chorych i rekonwalescentów. Jakość gwarantowana, moc składników – niewątpliwa, efekt – natychmiastowy. Produkt w pełni naturalny, bez dodatków chemicznych i ulepszaczy. Oryginalną, unikatową ulotkę reklamującą lek posiada na wyłączność Gabinet Starych Druków Ltd.

Oto jej reprodukcja:

A oto tłumaczenie:

KONFEKT ALKERMES LUB POWIDEŁKO
ZIARNA BARWIERSKIE MESUEGO
NAJDOKŁADNIEJ i najstaranniej przyrządzany i sposobiony w naszej APTECE u dwóch Etiopczyków w Wenecji

Niektóre dobroczynne właściwości tych ziaren, chroniące ciała przed chorobami i przyczyniające się do ich wypędzenia, przedstawi się tu pokrótce, z myślą o powszechnej korzyści.
Lek alkermes łagodzi wszelkie dolegliwości serca, palpitacje, omdlenia, osłabienie.
Pozbawia otępienia, a także smutku bez wyraźnej przyczyny; bardzo skutecznie ożywia duszę i płyny żywotne.
Likwiduje gazy i niestrawność z żołądka; nadzwyczaj pobudza trawienie i apetyt.
Niezwykle wzmacnia umysł i uśmierza jego troski, dlatego też jest bardzo skuteczny dla tych, którzy cierpią na urojenia. Stanowi przyjemny środek zaradczy przeciwko bólom głowy spowodowanym przez zimno; zapobiega chorobom zakaźnym, a gdy te wystąpią, usuwa ich objawy.
Pomaga cierpiącym na chorobę sercową, wzmacnia wszelkie siły cielesne.
Czyni młodość kwitnącą, a starość czerstwą. Chorowitych i ułomnych szybko przywraca do zdrowia. Roznieca ciepło w żołądku. Ułatwia oddychanie i rozwesela człowieka.
Ciała świetnie chroni przed melancholią humorów i waporów. Nękanych przez nie uzdrawia.
Całkowicie usuwając to, co zepsute we wnętrznościach i żołądku, hamuje rozwój gnicia. Poprawia kondycję.
Jest stosowane jako lekarstwo przy długotrwałych chorobach, zwłaszcza śmiertelnych. Zażywają go również przechodzący długą rekonwalescencję z powodu chorób wynikłych z przyczyn naturalnych bądź których powód jest nieznany.
Odświeża oddech. Przyczynia się do zagojenia prawie każdej rany cielesnej.
Nadaje skórze przyjemny koloryt i rześki wygląd. Ożywia całe ciało. Przynosi uciechę.
Daje pokrzepienie i przynosi kojący i spokojny sen. Nie dziwne, że jest przez królów i magnatów wypróbowany i często stosowany.

Opis bibliograficzny:

CONFECTIO: Confectio alkermes seu Electuarium granae tinctoris Mesue praeparatur, et conficitur fidelissime, ac diligentissime in nostra officina medicinali apud duorum Aethyopum Venetiis. [Wenecja, 1601-1700?]. 2˚.
Sygn. 28.20.3.8075

Komentarz:

Jednostronna ulotka wydrukowana prawdopodobnie w XVII w. w Wenecji (pozbawiona danych wydawniczych), odnaleziona między kartami traktatu medycznego wydanego w 1590 r.: De humani corporis affectibus dignoscendis, praedicendis, curandis et conservandis autorstwa Eustachia Rudia (zm. 1612). Zapisy własnościowe zachowane na książce kryjącej w sobie druk ulotny wskazują, iż w 1672 r. posiadał ją lekarz Stanisław Wosiński, absolwent studiów w Padwie i w Rzymie, w późniejszych latach profesor Akademii Krakowskiej i lekarz królewski. Możemy zatem przypuszczać, że to właśnie ów medyk nabył ją w trakcie swej zaalpejskiej podróży. Na karcie tytułowej znajduje się również późniejszy zapis biblioteki kamedułów w Bieniszewie, skąd książka trafiła w XIX w. do BUW.
Ulotka reklamuje lek, tzw. konfekt alkermes, uznawany przez wieki za swoiste panaceum wywierające dobroczynne skutki na wszelkie dolegliwości. Konfekty (lat. confecta, confectiones) były to gęste specyfiki aptekarskie, z dodatkiem cukru lub miodu, sporządzane według bardzo różnorodnych przepisów. Alkermes (z arabskiego al-quirmiz – koszenila) to nazwa karminowego barwnika uzyskiwanego z okrągłych owadów żyjących na dębie szkarłatnym, występującym wzdłuż wybrzeży Morza Śródziemnego. W starożytności sądzono, że owe groszkowate „narośla” to rośliny; ich rzeczywistą naturę odkryto dopiero na początku XVIII w.
Przepis na konfekt alkermes podaje m.in. polski lekarz i botanik Syreniusz w swoim Zielniku wydanym w Krakowie w 1613 r. (s. 1344-1345, wersja cyfrowa w FBC). Surowy jedwab ufarbowany kermesem należy moczyć w soku z dojrzałych jabłek i wódce różanej przez 24 godziny, aby kermes zabarwił sok. Następnie odrzucić jedwab, dodać cukru i warzyć, aż zgęstnieje, dodać ambry (wydzielina wieloryba o konsystencji wosku), drzewa aloesowego, cynamonu, lapis lazuli, tureckich pereł (tylko z miasta Urya!), bitego złota i piżma. No cóż, jednego nie można odmówić wynalazcom dawnych przepisów: fantazji i zamiłowania do ekskluzywności. Być może trudno dostępne składniki gwarantowały wyłączność producentom aptecznym? Tak na marginesie, czy po powyższej lekturze nadal ktoś uważa, że sushi albo miętowa herbata z migdałami to potrawy egzotyczne?
Z arabskiej Hiszpanii alkermes przeniknął do Włoch, zadamawiając się tu na stałe. Dziś likier o tej nazwie (ale – niestety! – zmodyfikowanej recepturze), jest jednym z tradycyjnych przysmaków Toskanii. Jako flagowy produkt wytwarza go m.in. manufaktura przy dominikańskim kościele Santa Maria Novella we Florencji. Intensywny karminowy kolor nadają mu nadal okrągłe mszyce, zaś słodki i korzenny smak – skórka pomarańczowa, goździki, wanilia, kardamon, cynamon i inne przyprawy.
—————————
Por.: Z. Bela, Przepis na alkermes w aptekarskim manuale Antoniego Fortunata Ryla, w: „Aptekarz Polski”, 2, 2009. Więcej na temat konfektów w: J. Szostak, Farmakognozja, farmacja galenowa i aptekarstwo w renesansowych zielnikach polskich (BUW – wolny dostęp – RS177.P6 S96 2006). Ulotce przechowywanej w BUW poświęciła artykuł J. Pietrzak-Thébault: Pisane na wodzie, rzucone na wiatr. Ulotne druki – skarb dla biblioteki, wyzwanie dla badacza, w: Dawne literatury romańskie: żywioły, temperamenty, charaktery, pod red. M. Abramowicza i P. Matyaszewskiego, Lublin 2011, s. 49-57 (BUW – wolny dostęp – PN812 .D39 2011). O współczesnym likierze-alkermesie.

Izabela Wiencek