20 marca odbyło się w Warszawie drugie walne zebranie członków Klubu Stypendystów Fundacji Kościuszkowskiej (www.thekf-alumni.org). Stowarzyszenie to powstało dopiero dwa lata temu, a trzeba wiedzieć, że Fundacja Kościuszkowska obchodzi w tym roku już 90. lecie swojego istnienia. Założona w 1925 r., ma na celu pogłębianie współpracy między Polską a Stanami Zjednoczonym poprzez programy edukacyjne, promocję polskiej kultury oraz wymianę naukową. Budżet Fundacji przeznaczany na te cele wynosi ok. 1 mln dolarów rocznie. Każdego roku ok. 60 osób z Polski otrzymuje stypendia lub granty na okres od kilku do kilkunastu miesięcy. Trzeba tu dodać, że FK jest jedyną prywatną instytucją przyznającą stypendia polskim artystom, studentom i naukowcom.
Założycielem fundacji był Szczepan Mierzwa (Stephen P. Mizwa, 1892-1971) ur. w Rakszawie k. Łańcuta, w rodzinie ubogiego rolnika. W 1910 r. wyemigrował do Stanów Zjednoczonych aby po 11 latach, dzięki pomocy życzliwych ludzi, własnej pracy i stypendiom, uzyskać stopień magistra ekonomii na Uniwersytecie Harvarda oraz stanowisko asystenta na Uniwersytecie Drake w stanie Iowa. Zainspirowany własnymi trudnymi doświadczeniami doszedł do wniosku, iż należy powołać fundację, która pomagałaby zdobywać wykształcenie młodzieży polskiej lub polskiego pochodzenia. Do tej idei namówił wielu Amerykanów, a pierwszym prezydentem Fundacji został rektor Vassar College, dr Henry Noble McCracken. Patronem Fundacji S. Mierzwa wybrał Tadeusza Kościuszkę, tworząc „Żywy Pomnik” dla upamiętnienia 150. rocznicy przybycia generała do Ameryki.
Oprócz programu stypendialnego misji Fundacji jest promocja polskiej kultury w Ameryce. Organizowane są międzynarodowe konkursy, w tym Chopinowski oraz wokalny im. Marcelli Sembrich-Kochańskiej. Warto tu wspomnieć, że I Konkurs Chopinowski w 1949 r. wygrał czarnoskóry pianista Ron Eaton, a laureatką konkursu wokalnego w 1972 r. była znana śpiewaczka klasyczna i jazzowa, Barbara Hendricks. Na spotkania z publicznością zapraszani są z Polski artyści, ludzie nauki, polityki i biznesu. Działalność tę Fundacja prowadzi we własnej siedzibie, usytuowanej w jednej z najbardziej prestiżowych dzielnic Nowego Jorku, w eleganckiej kamienicy zakupionej w 1945 r. W budynku Fundacji znajduje się także galeria dzieł polskich mistrzów, artystów takiej miary jak Matejko, Chełmoński, Malczewski, Kossak czy Styka, zakupionych z funduszu specjalnie zgromadzonego na ten cel.
Stowarzyszenie „Klub Stypendystów Fundacji Kościuszkowskiej” powstało z inicjatywy Fundacji w 2013 r. Celem stowarzyszenia jest nawiązywanie kontaktów (networking), promocja stypendiów FK oraz popularyzacja idei wymiany naukowej z USA. Zebrania odbywają się zwykle w czasie trwających w Warszawie przesłuchań kandydatów ubiegających się o stypendia. Tegoroczne spotkanie rozpoczął panel „Polsko-amerykańskie stosunki naukowe i kulturalne: tradycje i perspektywy” z udziałem Prezydenta Fundacji, prof. Johna Micgiela, poprzedniego prezydenta a obecnie wiceprzew. Rady Powierniczej, Alexa Storożyńskiego i przew. Komisji Stypendialnej Fundacji, prof. Rona Hagadusa oraz zaproszonych gości, w tym przedstawicielki Ambasady USA, dyrektora Departamentu Ameryk MSZ, Grzegorza Kozłowskiego i dyrektora Instytutu Adama Mickiewicza, Pawła Potoroczyna. Panel poprowadził prof. Piotr Wilczek (Wydział „Artes Liberales” UW), prezes Zarządu Stowarzyszenia oraz reprezentant Fundacji Kościuszkowskiej w Polsce. Prelegenci przedstawili programy naukowe i edukacyjne swoich instytucji, kierowane do studentów, wykładowców, naukowców oraz ludzi biznesu. To co najbardziej obecnie interesuje środowisko uczelnianie to prowadzenie wspólnych projektów badawczych z naukowcami i studentami z USA. Wszyscy zgodnie podkreślali zmieniający się profil osób aplikujących o stypendia, z dotychczas dominujących nauk humanistycznych na reprezentantów nauk ścisłych (nauki przyrodnicze, techniczne, finanse, bankowość, itp.). Można to też zaobserwować w Fundacji Kościuszkowskiej, bowiem w 2015 r. do indywidualnych przesłuchań zostało zaproszonych dziewięćdziesięciu kandydatów, po czterdziestu pięciu z dziedziny nauk humanistycznych i ścisłych. W dalszej części zebrania, po przegłosowaniu wymaganych ustawowo sprawozdań, odbyła się dyskusja dotycząca rodzajów działalności, które Stowarzyszenie mogłoby inicjować i prowadzić. Swoim doświadczeniem w tym zakresie podzieliła się Marzena Polak, która w Ambasadzie USA prowadzi tzw. program alumnowy. Na zakończenie dodam, że obecna siedziba Fundacji Kościuszkowskiej Polska, a także Stowarzyszenia „Klub Stypendystów FK”, mieści się w gmachu Biblioteki Uniwersyteckiej, w części zw.„rogalem” na trzecim piętrze.
Marianna Czapnik
stypendystka FK w l. 1993/94, 1996