Wraz z trzynastoma miejscowościami Odczapów tworzy polską enklawę nad Morzem Czarnym – Wolne Miasto Odczapów. Jest to ostatnia pozostałość po niegdysiejszej Polsce od morza do morza. WMO graniczy jedynie z Królestwem Mołdawii. (…) Panuje tu łagodny klimat czarnomorski stanowiący odmianę łagodnego klimatu śródziemnomorskiego. Lata są letnie, zimy – zimne. Wiosny i jesienie są średnie. (…) Doskonała gleba czarnoziemowa, wytworzona na początku trzeciorzędu, a może nawet pod koniec drugorzędu, sprzyja uprawie roślin wszelkiego rodzaju. Ale na nielicznych terenach uprawnych najlepiej udaje się perz. (…) Dotychczas uczeni nie zdołali ustalić, od jak dawna zamieszkane są okolice Odczapowa. Pewne poszlaki pozwalają przypuszczać, że człowiek pojawił się na wybrzeżu Morza Czarnego bardzo dawno temu, jednak naukowcy nie wyciągają z tego faktu zbyt daleko idących wniosków. (…) Na podstawie badań wykopaliskowych (…) wykopano kilka kamieni, które temu człowiekowi mogły do czegoś służyć oraz bilet kolejowy do Odessy, drugiej klasy dla palących. (…) Najstarsze ślady osadnictwa w rejonie Odczapowa odkryto przed kilkunastoma laty na Wyspie Gockiej w Delcie Półbańki. (…) W miejscu dzisiejszego Odczapowa Rzymianie założyli obóz wojskowy. (…) Serwiliusz z Eisenach jest pierwszym, który owo miasto wymienia z nazwy. Brzmiała ona „Odcepium” (…) Po podziale Cesarstwa Rzymskiego Odcepium znalazło się pod kontrolą władców Bizancjum. W VI w. wygasło osadnictwo gockie na wyspie. Wizygoci udali się bowiem z wizytą w inne zakątki Europy. miasto najechali natomiast Bułgarzy (ok. 560 r.). Zjadłszy wszystkie rosnące w okolicy arbuzy, odeszli na południe (…)
W 1912 r. burmistrz-socjalista Aron Farbenglass założył Uniwersytet Robotniczy. Dla uczelni wzniesiono gmach w nowoczesnym, funkcjonalistycznym stylu. Otrzymał on wielką, przestronną i doskonale wyposażoną aulę służącą do dziś jako miejsce wykładów uniwersyteckich i robotniczych. Uniwersytet ma katedry: Hagiografii, Literatury Czeskiej, Metafizyki, Metafizyki Kwantowej, Kroju i Szycia (…)
W 1939 r. przybył do Odczapowa z kurtuazyjną wizytą niemiecki pancernik kieszonkowy „Wargenau”. (…) [Miejsce to upamiętnia] ufundowana w 1939 r. przez Czesława Wolaka po zauważeniu przezeń nadpływającego pancernika Bateria Nadbrzeżna i jej działa. (…) Niebawem pancernik został zatopiony z dział baterii. (…) Bateria stanowi rezerwowe źródło zasilania miasta w energię elektryczną. (…)
Biblioteka miejska (Bulwar Józefa Tkaczuka) powstała w 1901 r. z darów społeczności robotniczej i analfabetów. Posiada 4 000 woluminów wypożyczanych za rewersami, w tym bogaty zbiór ineditów Adama Mickiewicza (m. in. Sonety Kaukaskie). Początkowo księgozbiór liczył 59 000 tomów, jednak po wprowadzeniu przez magistrat ustawy „Nihil obstat” pozwalającej usuwać bezbożne książki na każde veto każdego wyznania, zbiory poważnie zmalały. (…)
Współczesna kuchnia odczapowska z uwagi na skomplikowaną strukturę etniczną WMO uchodzi za kosmopolityczną i eklektyczną. Jednakowoż obok melanżu wynikającego z przemieszania kulturowego mieszkańców, przetrwało wiele charakterystycznych potraw z piastowskiego okresu lokacji miasta. Wędrowcy z Wąchocka natrafili bowiem na zgoła odmienne warunki rolnicze nad wybrzeżem Morza Czarnego i zmuszeni byli wykazać wiele fantazji, aby dostosować do nich swe dawne upodobania kulinarne. Z owego okresu pozostało odczapowianom zamiłowanie do wszelkiego rodzaju wywarów i kompotów, czego skutkiem jest niski stopień zachorowań na owrzodzenie żołądka. Prawdziwa odczapowianka potrafi zrobić kompot z niczego. (…) Niestety z uwagi na panujący w mieście mikroklimat, odczapowskie kompoty źle znoszą eksport, dlatego są niedostępne w innych krajach (…)
Dworzec Kolejowy w Odessie oraz pociąg. Kto wie, może do Odczapowa. Źródło: Wikimedia Commons. Autor: Clay Gilliland
Turysta odwiedzający Odczapów może skorzystać z linii tramwaju elektrycznego, który łączy Śródmieście położone na dwóch brzegach Półbańki. Poleca się również przejażdżkę tramwajem wodnym ze względu na widoki (…) Kolej łączy Odczapów z Gróbkowem Małym, Drzazgą Wielką i Drzazgą-Zdrój oraz z Odessą, skąd po przesiadce można dojechać w dowolne miejsce na świecie.
Wszystkie fragmenty pochodzą z książki Pawła Dunina-Wąsowicza i Andrzeja St. Rodysa Odczapów. Przewodnik dla turystów mentalnych. Warszawa : Lampa i Iskra Boża, 1999. BUW Magazyn, sygn. 781561.
Wybór: Barbara Chmielewska, Oddział Gromadzenia i Uzupełniania Zbiorów
Obrazek wyróżniający: Fot: Monika Konarska, Oddział Rozwoju Zasobów Elektronicznych