Wojciech Machowski, Śladami Pauzaniasza. Podróż po starożytnej Grecji, Kraków 2013 (BUW Wolny Dostęp DF 77.M25 2013)
Pauzaniasz napisał swój przewodnik po Grecji, zatytułowany Περιήγησις της ‘Έλλάδος (Periegezis tes Hellados, po polsku Przewodnik po Helladzie) w II w n.e. Jego praca stanowi najdokładniejszy opis starożytnej (z naszego punku widzenia!) Grecji i dlatego jest niesamowicie cennym źródłem wykorzystywanym przez badaczy różnych dyscyplin. W pracy zawarł opis pomników przyrody, obiektów architektonicznych i dzieł sztuki a całość okrasił opisem legend i relacji o najdawniejszych kultach[1].
Trasę wyznaczoną przez starożytny przewodnik postanowił pokonać również Wojciech Machowski – archeolog, fotograf i podróżnik. W swojej książce Śladami Pauzaniasza. Podróż po starożytnej Grecji opisał trzydzieści najciekawszych stanowisk archeologicznych w Grecji. W większości są to znane nam wszystkim z lekcji historii centra polityczne i religijne, jak np. Ateny, Sparta czy Delfy, ale wśród opisanych atrakcji znajdują się też miejsca mniej znane a warte odwiedzenia. Opis poszczególnych miejsc zaczyna się od cytatu z Pauzaniasza, dalej autor opisuje dzieje danego miejsca i umieszcza opis stanowiska archeologicznego. W notach znajdujemy wiele informacji niedostępnych w żadnym innym przewodniku. Żeby do nich dotrzeć, trzeba przejrzeć literaturę dotyczącą historii starożytnej. Omówienia uzupełnione są licznymi fotografiami wykonanymi przez autora tekstu i planami starożytnych budowli.
Co mnie zaskoczyło w tej książce? Uświadomienie sobie, że nie zawsze Pauzaniasz widział więcej niż Wojciech Machowski! W II w. część opisanych zabytków była zniszczona lub całkowicie zrujnowana i Pauzaniasz mógł tylko wspominać dawną chwałę odwiedzonego miejsca. Tymczasem, po 2000 lat, dzięki mrówczej pracy archeologów, część tych zabytków ponownie odkryła przed nami swoje piękno i obecnie możemy przyjrzeć się np. Mykenom bliżej niż nasz starożytny cicerone!
Autor z pasją i znawstwem przewodniczy nam w poznawaniu kolejnych ciekawych miejsc. Nie jest to z pewnością przewodnik, z jakimi spotykamy się najczęściej przygotowując się do podróży, jest bardziej „naukowy” i wymagający więcej skupienia uwagi. Odwdzięcza się nam dużą dawką ciekawych informacji, opisem aktualnego stanu badań i pięknymi zdjęciami, na których nie ma ani jednego turysty! Jedynie malownicze ruiny i piękna śródziemnomorska przyroda…
Agnieszka Fabiańska, Gabinet Rękopisów
[1] X ksiąg przewodnika Pauzaniasza w tłumaczeniu na polski zajmuje 3 tomy:
Na olimpijskiej bieżni i w boju. Z Pauzaniasza Wędrówki po Helladzie księgi IV, VI, IV, przeł. z jęz. greckiego i oprac. Janina Niemirska-Pliszczyńska, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 1968 (BUW Magazyn 326806 lub 329245)
W świątyni i w micie. Z Pauzaniasza Wędrówki po Helladzie księgi I, II, III i VII, przeł. z jęz. greckiego, wstęp, komentarz historycznoliteracki Janina Niemirska-Pliszczyńska, komentarz archeologiczny Barbara Filarska, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 1973 (BUW Wolny Dostęp DF27.P43165)
U stóp boga Apollona. Z Pauzaniasza Wędrówki po Helladzie księgi VIII, IX, X, przeł. z jęz. greckiego Janina Niemirska-Pliszczyńska i Henryk Podbielski, oprac. Henryk Podbielski, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 1989 (BUW Wolny Dostęp DF27.P44165)