16. Międzynarodowa konferencja #CRIS2024 Wiedeń „Nowe trendy we współpracy międzynarodowej w branży systemów CRIS”

CRIS2024 „Emerging trends for international collaboration in the CRIS domain” to 16. edycja odbywającej się z założenia co dwa lata konferencji poświęconej poprawie funkcjonalności i dostępności systemów zarządzania informacją naukową w całej Europie. Wydarzenie koncentruje się na tematyce związanej z (1) wdrażaniem systemów typu CRIS przez różnych interesariuszy, w tym uczelnie, agencje finansujące badania, czy infrastruktury badawcze na poziomie instytucjonalnym, regionalnym, krajowym i międzynarodowym oraz (2) zapewnianiu interoperacyjności tych systemów i (3) stosowaniu najlepszych standardów w trakcie ich implementacji.

---

euroCRIS jest międzynarodowym stowarzyszeniem non-profit założonym w 2002 r. w celu zrzeszenia ekspertów w dziedzinie informacji naukowej, a w szczególności systemów informacji naukowej w skrócie CRIS (ang. Current Research Information System, inaczej RIMS – Research Information Management System). Od 22 lat stanowi forum wymiany wiedzy oraz przestrzeń współpracy dla różnych zainteresowanych stron, m.in. naukowców, bibliotekarzy, kierowników badań i administratorów systemów IT, rad badawczych, podmiotów finansującym badania, przedsiębiorców i organizacji zajmującymi się transferem technologii, a także decydentów politycznych.

---

Niektórzy czytelnicy może pamiętają, że w 2018 r. konferencja odbywała się w Warszawie. Tegoroczna edycja była organizowana przez euroCRIS  w Wiedniu we współpracy z Uniwersytetem Technicznym w Wiedniu, Uniwersytetem Wiedeńskim i Projektem RIS Synergy. Szczegółowy program jest do znalezienia na stronie pod tym linkiem. Abstrakty wystąpień, prezentacje i plakaty zamieszczono w repozytorium euroCRIS (opartym na oprogramowaniu DSpace-CRIS). Wystąpienia i przemówienia koncentrowały się wokół prezentacji postępów i nowych rozwiązań dotyczących technologii informacyjnych dedykowanych badaniom naukowym, otwartej komunikacji, dzieleniu się, ponownemu wykorzystaniu i profilowaniu badań oraz nowym pomiarom jakości i wpływu badań jaki mogą zapewnić dane gromadzone w systemach typu CRIS. Omówiono możliwą rolę i integrację CRIS jako wspierających zasobów informacyjnych dla infrastruktur danych badawczych, takich jak Europejska Chmura Otwartej Nauki (EOSC). Zwrócono uwagę na najlepsze praktyki w zakresie interoperacyjności systemów oraz wymiany informacji badawczych na poziomie regionalnym i krajowym. Z Polski zaprezentowano m.in. platformę Ludzie Nauki i RAD-on (infrastruktury krajowe; wystąpienia przedstawicieli OPI: Przemysław Korytkowski i Aldona Tomczyńska) oraz system OMEGA-PSIR (połączenie funkcjonalności repozytorium, CRIS i profili naukowych; wystąpienie przedstawiciela Politechniki Warszawskiej: Łukasz Skonieczny). Dyskutowano o wartości, wpływie i wynikach uniwersytetów, trendach w ocenie badań oraz jak systemy CRIS mogą je kształtować oraz jakie dane powinny jeszcze zbierać (np. jeśli chodzi o monitorowania postępów w otwieraniu nauki m.in. koszty APC). Poruszono temat zastosowania sztucznej inteligencji (AI) w zarządzaniu informacją naukową. Na przykład programowanie neurolingwistyczne (NLP) może wydobywać informacje z dokumentów badawczych i łączyć je z “jednostkami” (ang. entries) standardu CERIF (Common European Research Information Format – standard, którego rozwojem zajmuje się euroCRIS), poprawiając jakość danych i interoperacyjność (wystąpienie Anna Kasprzik). Ponadto można wykorzystywać techniki mapowania danych oparte na AI w celu harmonizacji danych badawczych z różnych CRISów, repozytoriów i baz danych. AI może analizować wzorce współpracy i rekomendować potencjalnych partnerów badawczych (wystąpienie Simone Hartmann i Daniela Niederlechnera). Obecne standardy mogą ewoluować w celu włączenia sieci współpracy generowanych przez AI, wspierając badania interdyscyplinarne (wystąpienie Anna Guillaumet). Ciekawemu rozwiązaniu technicznemu poświęcony był projekt tworzenia narzędzia o nazwie SynSICRIS (Synergies for Societal Impact in CRIS) w ramach niego opracowano narzędzie do monitorowania projektu oparte na DSpace CRIS 7. Główną ideą projektu było zastąpienie tekstowych wniosków i raportów projektowych poprzez gromadzenie szczegółowych danych w systemie CRIS prowadzonym przez agencje finansujące (wystąpienie Birge Wolf). W dwóch panelach wystąpienia opisywały znaczenie systemów CRIS dla promocji i realizacji zasad FAIR (ang. Findable, Accessible, Interoperable, Reusable) oraz szerzej otwartej nauki i roli CRIS we wspieraniu Planu S i przekształcaniu komunikacji naukowej. W związku z tym, należy polecić prezentacje CroRIS (wystąpienie Ivana Končić) i SRCE (wystąpienie Ognjen Orel) z Chorwacji.

Warto wymienić kilku strategicznych partnerów euroCRIS, których przedstawiciele wzięli udział w konferencji, a są to: OpenAIRE, OCLC, Lyrasis (znany z oprogramowania DSpace, DSpace-CRIS i VIVO), ORCID. Współpraca z pierwszą wymienioną organizacją zaowocowała w zeszłym roku kolejną aktualizacją tzw. wytycznych dla menedżerów systemów typu CRIS: OpenAIRE Guidelines for CRIS managers. Wytyczne zapewniają wskazówki dotyczące udostępniania metadanych w sposób kompatybilny z infrastrukturą OpenAIRE, a także EOSC. Wytyczne te służą również jako przykład wdrożenia i dostosowania standardu opartego na CERIF zapewniającego wymianę informacji między poszczególnymi CRISami i innymi e-infrastrukturami badawczymi. Wdrażając wytyczne, menedżerowie CRIS wspierają włączanie metadanych ze swoich systemów do OpenAIRE Research Graph i powiązanych usług. Dla twórców CRIS i innych e-infrastruktur badawczych wytyczne oferują wsparcie w zapewnianiu interoperacyjności informacji naukowych – w tym informacji o publikacjach, patentach, zbiorach danych badawczych i oprogramowaniu badawczym; o projektach badawczych i ich finansowaniu; o uczestnikach badań (zarówno osobach, jak i organizacjach, w tym jednostkach organizacyjnych); o wydarzeniach/konferencjach oraz o sprzęcie badawczym.

euroCRIS odpowiada za the Directory of Research Information Systems (DRIS). To katalog mający na celu mapowanie dostępnej infrastruktury zarządzania informacją naukową w Europie i poza nią. Od maja 2022 r. obejmuje ponad tysiąc systemów CRIS. Systemy te są coraz częściej przetwarzane przez OpenAIRE. W celu konsolidacji tego procesu, dostawcy danych z systemów CRIS do OpenAIRE będą potrzebować trwałego identyfikatora, aby ich rekordy mogły być jednoznacznie identyfikowane. Identyfikator ten może być łatwo dostarczony przez DRIS, jeśli dostawca danych jest w nim zarejestrowany. W przypadku repozytoriów OpenAIRE weryfikuję poszczególne instalacje i ich rekordy poprzez katalog OpenDOAR.

Każda uczelnia współorganizująca konferencje ma okazję zaprezentować swoje projekty i zaprosić przedstawicieli społeczności naukowej ze swojego kraju. W tym roku wyróżniały się wystąpienia odzwierciedlające ekosystem systemów CRIS w Austrii. Austriackie Federalne Ministerstwo Edukacji, Nauki i Badań, podobnie jak UE w inicjatywie Uniwersytetów Europejskich, w programie „Transformacja cyfrowa uczelni” wymagało współpracy między beneficjentami przy pozyskiwaniu środków na cyfryzację. To zaowocowało utworzeniem klastra „Research Data” (Cluster „Forschungsdaten“), w którym kilka austriackich uniwersytetów współpracuje z krajowymi organizacjami finansującymi. Klaster obejmuje projekty RIS Synergy, FAIR Data Austria i Austrian DataLAB and Services, zainicjowane w 2020 roku. Na CRIS2024 zaprezentowano także SharedRDM i ARI&Snet  (Austrian Research Information & Service Network), które zainaugurowano w 2023 r. Ten ostatni projekt ma za zadanie zbudowanie sieci współpracy i infrastrukturę linkującą dane od różnych interesariuszy (m.in. systemów typu CRIS) na poziomie narodowym, tak aby nie powielać pracy i danych.

Konferencja dostarczyła uczestnikom wielu cennych informacji i przykładów najlepszych praktyk, które mogą zostać zastosowane w ich własnych instytucjach, aby efektywnie zarządzać informacjami badawczymi i wspierać otwartą naukę. Szczerze polecam przejrzenie repozytorium euroCRIS bo można znaleźć tam wiele inspirujących materiałów. 

Poniżej krótkie podsumowanie CRIS2024 w liczbach:

• 3 kluczowe przemówienia,
• 62 wystąpienia,
• 9 plakatów,
• 2 tutoriale,
• 2 warsztaty,
• 1 sesja w trybie roundtable,
• 2 wydarzenia towarzyszące,
• 180 zarejestrowanych uczestników.

Karolina Minch, Oddział Wydawnictw Ciągłych, Pełnomocniczka Dyrektora BUW ds. otwartej nauki