Wiedzieliśmy o tym od dwóch lat: IFLA w Polsce po raz trzeci w historii (poprzednio – 1936 r. i 1959 r.). Sensacja? Raczej zwyczajowa różnorodność miejsc – IFLA bardzo dba, żeby Kongresy nie były organizowane w kolejnych latach na tym samym kontynencie, a jak już powtarzają się kontynenty, to nie powtarzają się kraje – raz na jakiś czas Kongres IFLA w Polsce zdarzyć się może. Ale najpierw trzeba się o to postarać i spełnić rozliczne warunki organizacyjne i finansowe, jakie stawia IFLA Headquarters. Z perspektywy właśnie zakończonego Kongresu we Wrocławiu widać, że te warunki muszą być dość rygorystyczne, żeby kongres dla co najmniej 3 tys. uczestników był imprezą udaną. Nie zniechęciło to Biblioteki Narodowej, Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich i Miasta Wrocław, które odważnie zgłosiły kandydaturę Wrocławia – i wygrały.
83. Kongres IFLA (International Federation of Library Associations and Institutions) pod hasłem Libraries, Solidarity, Society (Biblioteki, Solidarność, Społeczeństwo) odbył się w dniach 19-25 sierpnia 2017.
Kongres IFLA 2017 to wydarzenie nie tyle międzynarodowe, co globalne. Uczestnicy i wolontariusze przybyli tu dosłownie z całego świata. Mijaliśmy się na co dzień z przedstawicielami różnych środowisk: bibliotek publicznych, szkolnych i naukowych, ale też pracownikami naukowymi i przedsiębiorcami, pracującymi na rzecz bibliotek. Grono uczestników Kongresu było zróżnicowane pod każdym możliwym względem – wiekowo, narodowościowo, językowo, ideologicznie. To, co nas połączyło, to zainteresowanie sprawami bibliotek i bibliotekarstwa, chęć skorzystania z nieczęstej okazji do spotkania w jednym miejscu wielu wybitnych przedstawicieli naszego zawodu oraz wiara w sens wymiany profesjonalnych doświadczeń (podczas konferencji i – może zwłaszcza – w kuluarach).
Jeszcze słowo o miejscu obrad: Hala Stulecia jaka jest, każdy (prawie) wie, a jak nie wie, niech zajrzy na stronę http://halastulecia.pl/, gdzie poza informacjami na temat obiektu i jego historii jest także filmik pokazujący proces jej budowy:
Hala Stulecia jako główne miejsce Kongresu sprawdziła się nadzwyczaj dobrze. Poza nią spotkania kongresowe odbywały się jeszcze po sąsiedzku we Wrocławskim Centrum Kongresowym i budynku Instytut Automatyki Systemów Energetycznych (IASE). Sesje off-site odbywały się w różnych miejscach we Wrocławiu, a konferencje satelickie nawet w Warszawie i Gdańsku.
BUW był na Kongresie IFLA reprezentowany przez osiem osób zaangażowanych we wsparcie organizacyjne Kongresu. Pracowaliśmy przy Kongresie w różnych rolach i uczestniczyliśmy w różnych punktach programu – dzięki temu możemy zaprezentować relację obszerną i wielogłosową. Dziś odcinek I – Mainstream – czyli główny program Kongresu, sesja posterowa i część wystawiennicza.
Zaczynamy!
Gdy pierwszy raz dostaje się do ręki 228 stronicowy program konferencji można poczuć się lekko przytłoczonym. Z pomocą ma przyjść m.in. aplikacja na urządzenia mobilne. Można w niej wybrać te pozycje programu, których uczestnik nie chce przegapić, przenieść do zakładki „My Congress”. Można też zrobić sobie kongresowe selfie.
Mimo wszystko, jak tu wybrać wśród bogatej oferty ciekawych wystąpień, warsztatów, spotkań Knowledge Café? Co oznaczają te wszystkie skróty? Kto tu za co odpowiada? Pierwsza myśl: IFLA to jakiś kolos.
IFLA to jest kolos, o bardzo rozbudowanej strukturze organizacyjnej. Doroczny Kongres jest też okazją do spotkania się członków komitetów i sekcji. Te spotkania odbyły się jeszcze przed oficjalnym otwarciem Kongresu. Posiedzenia są otwarte dla wszystkich zainteresowanych, każdy uczestnik Kongresu, nawet nienależący do danego komitetu może wziąć w nich udział jako obserwator.
Karolina
Z racji zainteresowań bardzo zależało mi na udziale w obradach Serials and Other Continuing Resources (oficjalna strona tu; można również śledzić na FB SOCRs) – Sesje: 003 i 089. Spodziewałam się, że w obliczu ciągłych zmian m.in. technologicznych, “czasopisma” również będą aktywnie włączać się w proces kreowania nowej rzeczywistość, co wiąże się wytyczaniem nowych celów i wyzwań, oczywiście nie zawiodłam się.
Zuza, członkini dwóch sekcji IFLA
Serials and Other Continuing Resources (SOCRs). Poza sprawami czysto organizacyjnymi, takimi jak podsumowanie spotkania satelickiego w Gdańsku czy planów dot. programu na przyszłoroczny Kongres w Kuala Lumpur, wybrano nowe władze Sekcji. Przewodniczącą została Margaret Mering z Uniwersytetu Nebraska Lincoln w USA, sekretarzem – Gaelle Bequet, dyrektor Międzynarodowego Centrum ISSN z siedzibą we Francji, a tzw. information coordinator – Theron Westervelt z Biblioteki Kongresu w Waszyngtonie. Sekcja postanowiła też przekształcić swoją nazwę na lepiej odzwierciedlającą wyzwania stojące obecnie przed bibliotekarzami zajmującymi się czasopismami. Zaproponowano nazwę Scholarly Communication and Continuing Resources. Wraz z sekcjami Science and Technology Libraries oraz Library Theory and Research Libraries podejmiemy prace nad opracowaniem wytycznych dotyczących Open Access dla potrzeb IFLA. Planujemy także przeprowadzić międzynarodową ankietę, która pomoże nam przeanalizować, co właściwie obecnie oznacza bycie “serials librarian” i jakie są zadania osób pracujących na tym stanowisku w różnych krajach.
Information Literacy (IL). W tej sekcji także przeprowadzono wybory władz. Przewodniczącą została Lisa Janicke Hinchliffe z Uniwersytetu Illinois Urbana-Champaign, sekretarzem – Dilara Begum z East West University w Bangladeszu, a information coordinator – Antonin Benoît Diouf z Biblioteki Afrykańskiego Instytutu ONZ ds. Planowania i Rozwoju Ekonomicznego z siedzibą w Senegalu. Sekcja podsumowała nasz wkład w Global Vision Discussion (https://globalvision.ifla.org/, szczegóły dalej w tekście), zajęliśmy się także planowaniem programu na przyszłoroczny Kongres. Korzystając z faktu, że będzie to Kongres w Azji, zamierzamy podjąć bliski mi ostatnio temat badawczy dotyczący edukacji informacyjnej w różnych kontekstach kulturowych.
Ceremonia otwarcia
19 sierpnia o 10.30 Kongres został uroczyście otwarty.
Po części oficjalnej zebrani obejrzeli spektakl opowiadający historię Wrocławia, przygotowany specjalnie na otwarcie Kongresu. Niezawodna Biblioteka Narodowa nagrała relację z prób.
Wybrane sesje
Karolina
Sesja 070: Newcomers Session. Dobrą tradycją IFLI jest przygotowanie na wstępie półtoragodzinnego spotkania dla osób, które biorą udział w Kongresie po raz pierwszy. Ma ono na celu przedstawienie (w wielkim skrócie) samej struktury i organizacji federacji, prezentację kilku osób z Zarządu (które chętnie dzielą się własnymi doświadczeniami i wspomnieniami z początków pracy na rzecz IFLA; dobrze jest usłyszeć, że każdy kiedyś był newcomerem), wypunktowanie spotkań, wystaw i tematów, którym będzie się poświęcać najwięcej czasu podczas kolejnych dni (np. wybory przedstawicieli i nowych władz, ankieta ewaluacyjna, IFLA Global Vision, LibraryMap). Jest to zaproszenie do budowania i rozwoju swojej profesjonalnej sieci kontaktów oraz promowanie czynnego udziału w rozwoju IFLA. Osoby, które pojawiły się tak wcześnie w niedzielny poranek otrzymały zielone naklejki First Timer, które miały zachęcić stałych bywalców do rozmowy i wymiany doświadczeń. Przyznacie, że to miła forma przełamywania lodów.
Jeśli mam załatwić jakąś ważną sprawę wolę to zrobić osobiście “face to face”. W przypadku Portalu ISSN było to możliwe, miałam sporo pytań i uwag jeśli chodzi o tę bazę. Sesja 201b: Open ISSN: New Features to Request and Access ISSN Data – ISSN International Centre była poświęcona nowej platformie, jaką przygotowuje dla swoich użytkowników Paryskie Centrum ISSN. Zmiany czekają nas nie tylko jeśli chodzi o wygląd strony www czy model cenowy. Dobrze było dowiedzieć się o tym z pierwszej ręki, m.in. od obecnej na kongresie IFLA dyrektor ISSN International Centre, Gaelle Bequet.
Wszystkie sesje, w których mogłam wziąć udział zawierały coś nowego. Organizatorzy i prelegenci włożyli dużo pracy, aby ich zawartość była interesująca dla delegatów. Niemniej jednak Sesja 207: Branding, Bridging, Building: Telling and Selling the Space Story – Library Buildings and Equipment with Management & Marketing była moim zdaniem najlepsza.
Chciałabym zachęcić do zajrzenia na stronę IFLA Library i przejrzenia czterech prezentacji:
– Aslak Sira Myhre (National Library of Norway, Norwegia) – Libraries – An Arena for Debate that Expands Local Democracy
– Wu Yue (Peking University Library, Chiny) – It’s My Library: An Immersive, Empathic and Collaborative Approach to Online Storytelling Design
– Tuula Haavisto (City of Helsinki, Finlandia) – A Dream Come True of Citizens – The New Helsinki Central Library
– Danielle Chagnon (Grande Bibliothèque, Bibliothèque et Archives nationales du Quèbec, Kanada) – The Grande Bibliothèque Adapts to a Changing World.
W tej chwili są dostępne tylko dwie. Na pozostałe musimy jeszcze trochę poczekać.
Zuza
Sesje, które warto, według mnie, wspomnieć wiążą się z tematyką moich zainteresowań zawodowych i naukowych. Sesja 080: Altmetrics: It’s Time to Take Action skupiona była wokół zagadnienia bibliometrii, ale wychodząc poza pole stricte naukowe: altmetryka to pojęcie skupiające różne typy pomiarów oddziaływania publikacji, uwzględniające także media społecznościowe i cytowania w publikacjach popularnonaukowych, gazetach czy na portalach internetowych.
Z bibliometrią poniekąd łączy się zagadnienie otwartej nauki, dlatego wybrałam także Sesję 232: Being Open About Open. Jak będzie ewoluowała komunikacja naukowa, co jest korzystne dla nauki, a co dla osób zajmujących się nauką, jak właściwie zarządzać danymi badawczymi, jak je udostępniać do ponownego wykorzystania przez innych badaczy? Takie podejście do nauki jest także częścią konceptu zarządzania wiedzą, której poświęcona była Sesja 230: How Does Knowledge Management Inform Change Agency? Przedstawiono knowledge life cycle, omawiano podczas niej problemy ignorancji, post-truth politics, czy komunikowania wiedzy w sposób zrozumiały dla przeciętnego odbiorcy.
Na Kongresie IFLA nie mogło zabraknąć tematów ściśle bibliotecznych. Sesja 187: Engaged Communities – Transforming the Librarian Role poświęcona była transformacjom zadań i serwisów oferowanych przez biblioteki. Warto podkreślić, że key-note speech podczas tej sesji wygłosiła prof. Maria Próchnicka z UJ. W siedmiu referatach przewijały się różne hasła i wizje przyszłości bibliotek. Z mojego punktu widzenia najważniejsze to: wzmocniona edukacja informacyjna, nacisk na badanie potrzeb i satysfakcji użytkowników, wsparcie naukowców w procesie zarządzania danymi badawczymi, zaangażowanie użytkowników w transformację bibliotek, a także skupienie sił nie tylko na nowych technologiach, ale też na procesach przemian społecznych i kulturowych. Nic zatem dziwnego, że trzy tematy wybrane na coroczną kongresową sesję poświęconą aktualnym hot topics w bibliotekach naukowych i akademickich (Sesja 151) to w 2017 r.: 1. Data Management & the Role of Libraries in the Evolving Research Lifecycle; 2. Information Literacy Programs – Essential or a Waste of Time?; 3. Fake News Arbitration: The Role of the Library.
W IFLI działam aktywnie od dziewięciu (!) lat, widzę sens tej pracy, która pozwala patrzeć na bibliotekarstwo i bibliotekoznawstwo z jakże odmiennej niż polska perspektywy. Obserwuję też jak przez ostatnią dekadę zmienia się sama IFLA: dzięki ludziom, którzy angażują się w jej prace, ale też w odpowiedzi na wspomniane wyżej przemiany społeczno-kulturowe. Dlatego bardzo cieszą mnie trzy programy zainicjowane na początku tego roku, a szerzej omówione i częściowo podsumowane podczas Kongresu we Wrocławiu.
Pierwsza to IFLA Global Vision. Sesja 118: IFLA Global Vision Discussion. Sesja poświęcona była podsumowaniu dotychczasowych prac nad najnowszym projektem IFLA. Jak połączyć siły na polu bibliotekarstwa i wyjść naprzeciw wyzwaniom przyszłości? Jakie są te największe wyzwania? Od wiosny br. IFLA analizowała ten temat w gronie swoich członków poprzez serię warsztatów, które odbyły się na kilku kontynentach oraz dyskusje online w poszczególnych sekcjach. Teraz pora na nasz głos! Do 30 września KAŻDY (!) może wziąć udział w internetowym głosowaniu poprzez stronę globalvision.ifla.org. Nie przegapcie tej okazji!
Druga – akcja How to spot fake news – Jak rozpoznać fałszywą informację. Ot, wydawałoby się prosta infografika, okazała się być niezwykle potrzebną w epoce post-prawdy, jak ładnie nasze czasy opisują socjolodzy. Nota bene, słowo “postprawda” było słowem roku 2016, wybranym przez redakcję Słownika Oksfordzkiego. Kto, jeśli nie bibliotekarze, ma uczyć krytycznego myślenia, cennej umiejętności w świecie manipulacji informacją i przeładowania informacyjnego? Ulotka – plakat opisujący osiem kroków selekcji i oceny wszedł przebojem na międzynarodowe bibliotekarskie forum i został dotychczas przetłumaczony na ponad 30 języków.
Trzecia – program prezydent-elekt IFLA, Hiszpanki, Glòrii Pérez-Salmerón, zaprezentowany podczas President-elect’s Session (Sesja 224: Making Change Happen: Leaders for a United Library Field). Nowa prezydent, wspierana przez dziewięciu laureatów stypendium IFLA Leaders Program, reprezentujących różne zakątki świata, nakreśliła jej wizję zmian zarówno w obrębie samej IFLI, jak i zmiany w nastawieniu do pracy i zadań wśród bibliotekarzy. Prezentacji i pracy w grupach towarzyszyła ciekawa infografika.
Basia
Sesja 122: Storytelling for Sustainability and Solidarity zorganizowana przez Sekcję Reference and Information Services to zdecydowanie najciekawsza sesja, na której byłam. Jaką historię może opowiedzieć biblioteka swoim użytkownikom i w jaki sposób opowiedzieć ich historię. W charakterze zagajenia wystąpił specjalista od promocji bibliotek Erik Boekesteijn z DOK Library Concept Center w Delft, który w inspirujący sposób chwalił się swoimi osiągnięciami, np. zaprojektowaniem specjalnego stołu/monitora do prezentacji kolekcji pocztówek dla biblioteki Westmount Public Library w Quebecu. Natomiast najciekawszym wystąpieniem na sesji była dla mnie prezentacja Raymonda Puna z Fresno State University (USA). Ray jest bibliotekarzem odpowiedzialnym za szkolenie pierwszoroczniaków. I robi to prosząc, by studenci opowiadali mu historie o bibliotece – jak ją widzą, o swojej pracy naukowej – czego w bibliotece szukają. Do opowiadania historii służą zdjęcia, krótkie teksty, a także coraz popularniejsze rysowanie map, będące wykorzystaniem metodologii nauk etnograficznych. Przysłuchując się Rayowi snułam w myślach opowieść o BUW – naszą, bibliotekarzy oraz naszych użytkowników. Wystąpienie Raya można znaleźć w tekstach pokonferencyjnych.
Ania W.
Przyłączam się do zachwytów Karoliny nad Sesją 207. Poza tym chciałabym jeszcze wspomnieć o Sesji 124: Women, Open Technology & Culture, zorganizowanej przez Women, Information and Libraries Special Interest Group. Sesja, współprowadzona przez Mathilde Koskas z Bibliothèque nationale de France i Evvivę Weinraub z Northwestern University (Evanston, IL) miała formułę unconference. Unconference, czyli niekonferencja to taki przekorny format, w którym właściwie na początku znany jest tylko tytuł. Dyskusja toczy się w tę stronę, w którą życzą sobie uczestnicy, oni też zgłaszają zagadnienia szczegółowe do przedyskutowania. Niekonferencja wymaga specyficznej aranżacji przestrzeni. W tym przypadku spotkanie odbywało się w sali określonej jako Multifunctional Hall, gdzie zamiast tradycyjnej widowni były okrągłe, 10-osobowe stoliki. Po wprowadzających wystąpieniach Mathilde i Evvivy zebrani zgłosili tematy do dyskusji, każdy temat został przydzielony do stolika, można było stoliki (i tematy) zmieniać, wymieniając poglądy na różne szczegółowe zagadnienia związane z sytuacją kobiet w świecie nowych technologii. Ja trafiłam do dwóch stolików z dyskusjami na temat: 1) jak zachęcić kobiety do podejmowania pracy na stanowiskach związanych z nowymi technologiami, 2) czy w tak sfeminizowanym zawodzie jak bibliotekarstwo nadal stanowiska kierownicze częściej zajmują mężczyźni. W przypadku pierwszego tematu dyskusja potoczyła się właściwie w stronę tego, czy pracodawcy mogą zachęcić kobiety do aplikowania na stanowiska potocznie uważane za męskie specjalizacje (np. informatyczne). Ostrożna konkluzja była taka, że mogą, np. w odpowiedni sposób konstruując ogłoszenia o pracę i doceniając umiejętności „miękkie”. W drugim przypadku przy moim stoliku doszłyśmy do wniosków, że nasze doświadczenia nie potwierdzają tezy o męskiej dominacji na stanowiskach kierowniczych w bibliotekach; za to często stykamy się z brakiem lojalności kobiet-kierowniczek wobec innych kobiet, co z pewnością jest zjawiskiem niepokojącym. Jedna z uczestniczek odwołała się do wyników badań, z których wynikało, że odpływ mężczyzn z kierowniczych stanowisk w jakimś zawodzie zwykle jest sygnałem jego obniżającej się rynkowej atrakcyjności i może skutkować dalszym obniżeniem płac. To nie jest sytuacja, którą akceptujemy, ale też niełatwo wymyślić na nią remedium.
Niekonferencja ma tę cechę, że nie musi kończyć się wyrazistą konkluzją. Nie doszłyśmy więc do rewolucyjnych wniosków, ale samą okazję do dyskusji bardzo doceniam.
Leszek
Na Kongresie IFLA nie mogło też zabraknąć sesji poświęconej standardom bibliograficznym rozwijanym pod auspicjami tej instytucji. Temu zagadnieniu poświęcona była Sesja 078: The Use of IFLA Standards in the Linked Data Environment: Strategies, Applications and Success Stories. W prezentacjach omówiony został zarówno aktualny stan prac nad rozwojem standardów, jak również przykłady ich praktycznego zastosowania. Tak więc mogliśmy nie tylko zapoznać się z nowym modelem opisu danych bibliograficznych IFLA – Library Reference Model (IFLA-LRM) i perspektywami jego wykorzystania w środowisku sieciowym, ale również z projektami realizowanymi przez Łotewską Bibliotekę Narodową lub Gold Coast City Library z Australii. Celem pierwszego z tych projektów jest wykorzystanie technologii Linked Data w budowie kolekcji dokumentów związanych z wybitnymi łotewskimi poetami Aspaziją i Rainisem. W prezentacji omawiającej drugi projekt omówione zostały zarówno korzyści płynące z implementacji technologii Linked Data w bibliotekach publicznych, jak również problemy związane z realizacją takiego przedsięwzięcia. Podsumowując można stwierdzić, iż sesja ta była kolejnym potwierdzeniem silnego zaangażowania środowiska bibliotekarskiego w przystosowanie naszych standardów do funkcjonowania w środowisku sieciowym i dała możliwość zapoznania się z kolejnymi przykładami zastosowania nowych technologii do udostępniania zasobów w sposób umożliwiający ich efektywniejsze wykorzystanie.
Sesja posterowa
Na każdym Kongresie IFLA prezentowane są plakaty z całego świata. W tym roku było ich zgłoszonych aż 188, z czego 5 z Polski.
BUW reprezentował plakat współtworzony przez Zuzę Wiorogórską (wspólnie z Ewą Rozkosz z DSW i Agatą Matraś, graficzką, freelancerką) “Bibliostory – Educational Comic Stories”. A Case-based Media and Information Literacy for Children and Youths (plakat nr 36). Z hasłem “Bibliostory Goes Global!” promowałyśmy angielskie tłumaczenie komiksów (autorstwa Zuzy), opublikowane online na licencji CC. Zależy nam, żeby Bibliostory zostało przetłumaczone na jak najwięcej języków i służyło dzieciom i młodzieży w różnych krajach. Kongres IFLA jest doskonałą okazją do nawiązywania kontaktów i pozyskiwania tłumaczy-entuzjastów. Podczas dwóch dwugodzinnych sesji posterowych we Wrocławiu udało uzyskać się deklaracje tłumaczeń na: arabski, chiński, filipiński, japoński, koreański, rosyjski, serbski i suahili. Dodając wcześniej zadeklarowaną grupę języków, wygląda na to, że szykuje się wielka światowa promocja polskiego komiksu edukacyjnego. O to nam chodziło!
Karolina
Posterów było tak dużo, że dało się zapoznać się ze wszystkimi. W porze lunchu, w ciągu dwóch dni skupiały wokół siebie tłumy ludzi. Poniżej dwie Panie, z którymi miałam przyjemność zamienić kilka zdań. Margareta z Rumunii i Carla z Brazylii. Tak jak wszyscy uczestnicy, miały trudne zadanie: w pigułce przedstawić swój projekt (więcej zdjęć z tej sesji na IFLA Flickr).
Warto jeszcze wspomnieć, że co roku przyznawana jest nagroda dla najlepszego plakatu. W tym roku wygrał “The buggy ride” z Malezji, autorstwa: Sabariah Sayuti, Mastura Hj Muhammad, Norjasmin Jumhar (plakat nr 185).
Wystawy
Każdemu Kongresowi IFLA towarzyszy Exhibition Area – obszerna przestrzeń ze stoiskami wystawienniczymi, gdzie prezentują się wydawnictwa, firmy z branż okołobibliotecznych (sprzęt do digitalizacji, systemy zabezpieczeń), ale też biblioteki. Pełna lista wystawców jest na stronie Kongresu.
Swoje stoisko miała sama IFLA; prezentowało się również Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich – ważne miejsce, bo to właśnie tu uzyskiwało się stempelek na formularzu delegacji. Ale warto zauważyć, że przygotowane przez SBP wydawnictwa i gadżety cieszyły się sporym powodzeniem, a stoisko było tłumnie odwiedzane przez uczestników Kongresu. Z okazji IFLA został przygotowany specjalny, angielskojęzyczny numer „Przeglądu Bibliotecznego”, którego wersję na CD można było na stoisku SBP również dostać.
Ciąg dalszy nastąpi….
Anna Białanowicz-Biernat, Anna Książczak-Gronowska, Zuza Wiorogórska, Oddział Usług Informacyjnych i Szkoleń
Barbara Chmielewska, Oddział Gromadzenia i Uzupełniania Zbiorów
Karolina Minch, Oddział Wydawnictw Ciągłych
Leszek Śnieżko, Centrum NUKAT
Anna Wołodko, Oddział Projektów Celowych i Funduszy Zewnętrznych
Agnieszka Wróbel, Oddział Rozwoju Zasobów Elektronicznych