W dniach 17 i 18 maja odbyło się szkolenie online „Postprodukcja plików referencyjnych pozyskanych w procesie fotografowania” organizowane przez Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów (NIMOZ). Prowadzącym był Piotr Ceraficki, główny specjalista ds. digitalizacji w Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie.
Szkolenie miało charakter seminaryjny, tj. składało się z wykładów z sesją pytań. Podczas dyskusji była możliwość omówienia problemów z zakresu postprodukcji zgłoszonych przez uczestników. Skierowane było głównie do pracowników muzeów zajmujących się w swojej pracy pozyskiwaniem odwzorowań i przygotowaniem plików wyjściowych na różne pola eksploatacji.
Celem szkolenia było zaprezentowanie i przedyskutowanie zagadnień prawidłowego realizowania procesu postprodukcji plików referencyjnych w muzealnej fotografii dokumentacyjnej. W jego trakcie uczestnicy mieli okazję zapoznać się z podstawami właściwej kalibracji urządzeń wyjściowych, podstawami obsługi programów wykorzystywanych w procesie postprodukcji, a także z weryfikacją wyników tego procesu.
Procesem postprodukcji nazywamy wytworzenie tzw. plików użytkowych w celu udostępnienia, czyli np. przetworzenia plików RAW lub DNG do formatów JPEG i TIFF z dążeniem do jak najlepszego odwzorowania obiektu, przy jak najmniejszej ingerencji w plik wzorcowy. Aby taki plik otrzymać, należy przed wykonaniem samego zdjęcia wykonać pracochłonne czynności, które nam to umożliwią.
Przed fotografowaniem
Jedną z pierwszych czynności jest kalibracja lub profilowanie, czyli sprzętowe lub programowe dostosowanie urządzeń wejścia i wyjścia do prawidłowej reprodukcji koloru.
Monitor graficzny – kalibracja lub profilowanie (w zależności od modelu), tutaj potrzebny będzie kalibrator (spektrofotometr) wbudowany lub działający jako osobne urządzenie.
Aparat fotograficzny, skaner – profilowanie, tu z kolei potrzebne będzie oprogramowanie do generowania plików ICC oraz referencyjny wzorzec koloru.
Przykłady sprzętu i oprogramowania:
- Monitory graficzne: Eizo, Nec
- Spektrofotometry: X-Rite, Datacolor
- Programy: Capture One Pro, Camera Raw, ON1 Photo RAW.
- Referencyjne wzorniki kolorystyczne: X-Rite, Golden Thread, QP Card, Datacolor.
W związku z dostępnością i jakością wyżej wymienionych wzorników kolorystycznych, w roku 2022 przewidziana jest wymiana starych wzorników kolorów (zamienniki wzorników Kodaka Q13 i Q14, które nie są już uważane za referencyjne) na X-Rite ColorChecker Mini, które są jednymi z lepszych pigmentowanych wzorników nie odbijającymi światła. Są one zalecane również przez centra kompetencji, w tym Biblioteki Narodowej. Ponadto nasze najnowsze skanery, są kalibrowane przy użyciu wzorców X-Rite w wersji Max, dołączonych do sprzętu, co było dodatkowym bodźcem do decyzji o wymianie poprzednich wzorników.
Kolejną ważną zasadą procesu postprodukcji, jest dobór odpowiedniego oprogramowania. Bardzo wygodnym elementem jest możliwość wykonywania zdjęć aparatem podpiętym do komputera, co jest standardowo stosowane w ORZE. Ważne również jest aby oprogramowanie działało płynnie, posiadało czytelny w miarę prosty interfejs, obsługiwało profile ICC i miało możliwość profilowania aparatu.
Co można, a czego nie wolno robić
Istotne są również czynności, które dzięki oprogramowaniu możemy wykonywać na plikach.
Co wolno a czego nie? Otóż można dokonywać korekcji ekspozycji, światła, cieni, dyfrakcji, aberracji chromatycznej, balansu bieli, kadrowania, wyrównania oświetlenia bocznego.
Nie wolno natomiast poprawiać kontrastu, nasycenia, wyostrzania, redukcji szumów czy dokonywać interpolacji.
Na szkoleniu poruszone również zostało pojęcie softproofingu, czyli symulowania odwzorowania koloru na innych urządzeniach takich jak drukarki fotograficzne, plotery wystawiennicze, w druku offsetowym czy w publikacjach w Internecie.
Dzięki szkoleniu i ożywionej dyskusji między uczestnikami i prowadzącym, można było się zapoznać z różnymi metodami pracy w instytucjach muzealnych i zweryfikować proces postprodukcji w naszym oddziale oraz przyspieszyć decyzję o zakupie nowych próbników.
Bartłomiej Karelin, Monika Konarska, Oddział Rozwoju Zasobów Elektronicznych