W poniedziałek, 7 kwietnia Anno Domini 2014 odbyło się Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie uroczyste, aczkolwiek skromne, bez rozgłosu publicznego, spotkanie z przedstawicielami Rodziny Janiec i Rodziny Koc, ofiarodawcami znacznej kwoty pieniężnej na rzecz Gabinetu Starych Druków. Główną inicjatorką przekazania daru w imieniu swoim oraz potomków brata, Wacława Koca, jest seniorka rodu p. Helena Janiec zamieszkała po II wojnie światowej w Szwecji, związana zawodowo z rynkiem księgarskim. Jej znajomość z BUW zaczęła się w roku 2012, kiedy to podarowała do zbioru pierwsze wydanie pamiętników skarbnika króla Jana Kazimierza, Kaspara Tende (1618-1697), opisującego pobyt w Polsce (Relation historique de la Pologne, Paryż 1686).
Fundusze darowizny pochodzą ze sprzedaży domu rodzinnego w Warszawie. Przekazując je polskiej instytucji naukowo-dydaktycznej członkowie familii zamieszkali w Anglii, Szwecji oraz Australii postanowili uczcić pamięć Matki, Babki i Ciotki – Janiny Kocowej (1895-1943). Janina Stanisława Kocowa z Godlewskich należała do pokolenia niezwykle doświadczonego przez wydarzenia historyczne. Wychowana w czasach zaboru rosyjskiego doceniała fakt odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 roku i możność nauczania po polsku (według słów Jej córki p. Heleny Janiec). Była żoną Leona Wacława Koca (1892-1954), pułkownika Wojska Polskiego. Pracowała jako nauczycielka w Wilnie w gimnazjum im. Adama Czartoryskiego, potem w Seminarium Nauczycielskim w Radzyminie, a od 1927 roku w Warszawie, kolejno w gimnazjach im. Stanisława Staszica i im. Emilii Plater. Podczas okupacji niemieckiej razem z całą rodziną zaangażowaną w ruch oporu, brała czynny udział w tajnym nauczaniu, a także w ratowaniu ludności żydowskiej. Aresztowana w maju 1943 roku, została wywieziona do Oświęcimia, gdzie zmarła w grudniu tego samego roku. Jest autorką książki dla dzieci „Ninka”, opublikowanej w serii „Biblioteka Książek Różowych” nr 89 z 1930 roku. Pośmiertnie, w roku 1993 Rada Yad Vashem przyznała Jej medal „Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata”.
Spotkanie w Warszawie okazało się bardzo ważne także dla Rodziny, rozproszonej po świecie, ale co podkreślano, pamiętającej o polskich korzeniach i pragnącej je podtrzymywać. Część młodszego pokolenia po raz pierwszy zawitała do Ojczyzny Babki i Prababki, nawiązując tu kontakty z krewnymi. Cieszymy się zatem, iż organizując zjazd familijny i goszcząc w naszych progach Darczyńców, mogliśmy przynajmniej w ten sposób podziękować im za bezinteresowny a hojny gest. Jak wielu z nas potrafiłoby zrezygnować ze znacznej części spadku, przekazując go na cele pożytku publicznego?
Zgodnie z intencją ofiarodawców, pieniądze są przeznaczone w dużej mierze na uzupełnienie kolekcji książki zabytkowej z myślą o potrzebach środowiska naukowego, celach dydaktycznych oraz popularyzatorskich realizowanych przez Gabinet Starych Druków. Wysokość dotacji, przekraczająca trzyletnie wydatki BUW na gromadzenie zbiorów specjalnych pozwoli nam na nabycie pozycji wyjątkowo cennych, które na rynku antykwarycznym osiągają zazwyczaj spore sumy. Na każdym zakupionym starym druku znajdzie się graficzny ekslibris o treści: Zakup sfinansowany z dotacji przekazanej przez Helenę Janiec w celu uczczenia pamięci Jej matki Janiny Kocowej (1895-1943), nauczycielki gimnazjum im. Emilii Plater w Warszawie. O ciekawszych nabytkach pozyskanych z daru będziemy informować naszych użytkowników na łamach BuwLOGa.
Halina Mieczkowska
Rodzina Janiec i Rodzina Koc. W pierwszym rzędzie siedzi p. Helena Janiec, z prawej strony portret Janiny Kocowej (mal. Zofia Siemaszko)