Obiekt miesiąca: Plakat – Wystawa Fotokinematograficzna 1927

Wśród plakatów z okresu 20-lecia międzywojennego zgromadzonych w Gabinecie Dokumentów Życia Społecznego BUW znajduje się ten informujący o wystawie fotokinematograficznej w 1927 r. Jego kopia jest teraz prezentowana na wystawie 200 obiektów na 200 lat. Nie tylko książki. Uwagę zwracają oszczędna forma i kontrastowe kolory. Sporo jest czerni, jednak czerń nie przytłacza. Obramowanie, kamera i aparat fotograficzny zostały zrównoważone barwną postacią kobiety, ubiorem i uczesaniem przywodzącą na myśl muzy greckie. Dziesiąta Muza ma włosy przewiązane opaską z imieniem Filmia.

Autorem plakatu jest Bolesław Surałło-Gajduczeni (1906-1939) – malarz, grafik i scenograf. Studiował w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych, był jednym z uczniów wybitnego grafika Edmunda Bartłomiejczyka. Sam również był wykładowcą w Państwowej Szkole Przemysłu Graficznego w Warszawie, kształcącej drukarzy i litografów, gdzie uczył zasad kompozycji i projektowania, m.in. plakatów. Wśród jego dorobku są też plakaty o tematyce sportowej. A sam autor zginął w pierwszych dniach wojny w Lublinie zdążywszy wcześniej wywieźć i ukryć Bitwę pod Grunwaldem Jana Matejki. Większość spuścizny artysty nie zachowała się.

Wystawa Fotokinematograficzna odbywała się w Dolinie Szwajcarskiej w Warszawie i trwała od 8 września do 3 października 1927 r. Cieszyła się poparciem władz państwowych – patronat nad nią objął sam wicepremier Kazimierz Bartel. Zachęcając do odwiedzenia wystawy, koleje państwowe oferowały zniżki cen biletów dla wystawców i uczestników spoza Warszawy. Była okazją do porównania polskich dokonań z zagranicznymi i źródłem inspiracji dla rodzimej produkcji. W jej ramach zorganizowano liczne pokazy, wykłady i konkursy a także zjazd Polskich Towarzystw Miłośników Fotografii oraz Pierwszy Polski Zjazd kinematograficzny. Towarzyszył jej I Międzynarodowy Salon Fotografii Artystycznej. Zaś dla najlepszego filmu przewidziano złoty medal miasta stołecznego Warszawy.

Prasa informowała o przygotowaniach do wystawy, a później relacjonowała jej przebieg. Można znaleźć przykłady doniesień o tym wydarzeniu także w gazetach spoza Warszawy.

Oprócz plakatu, do wystawy przygotowano też folder (BUW – sygn. 4g.20.1.130) i katalog (Biblioteka Narodowa – sygn. DŻS XIXA11).

Był też wirnik okolicznościowy.

Słowa Filmia ani fotokinematografia nie weszły jednak na dłużej do języka polskiego.

Anna Zawadzka, Matylda Filas, Gabinet Dokumentów Życia Społecznego

 

Bolesław Surałło-Gajduczeni, Wystawa Fotokinematograficzna. Plakat

Warszawa: Drukarnia Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1927; 99 x 70 cm. Litografia barwna

Gabinet Dokumentów Życia Społecznego BUW, sygn. PL III K.6.1[8].