Trochę historii…
Biblioteka Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego formalnie powołana została wraz z Instytutem w 1930 roku. Na jej księgozbiór, ponad 6,8 tys. woluminów, składały się publikacje gromadzone już od 1915 roku w ramach Seminarium Historycznego. W 1939 roku kolekcja liczyła już ok. 12 tys. druków, z czego ponad połowa uległa zniszczeniu w wyniku działań wojennych.
W lipcu 1946 roku powierzono obowiązki kierownika biblioteki dr Alinie Drozdowicz.
Jej energii i pracowitości Biblioteka zawdzięczała prowizoryczne, ale bardzo racjonalne i pożyteczne uporządkowanie zbiorów. Wprowadziła ona bowiem podział na działy, a w ich ramach układ alfabetyczny, które następnie już systematycznie można było katalogować i inwentaryzować. Potrafiła ona otrzymać w Bibliotece idealny porządek i doskonałe warunki do pracy, zarówno w czytelni, jak i magazynie, poskramiając wszelkie anarchistyczne i zakłócające spokój wyskoki zarówno studentów, jak i pracowników naukowych z profesorami włącznie[1].
Na początku 1947 roku odbudowana Biblioteka została oficjalnie otwarta z liczącym 20 tys. tomów zbiorem i 80 miejscami dla czytelników. Według sporządzanych już wówczas statystyk przeciętnie ze zbiorów biblioteki korzystało ok. 30-40 osób.
Fot. Lektorium w latach 50. XX w. Fot. ze zbiorów BIH UW
W trudnych latach izolacji Polski od świata Zachodu pracownicy Instytutu i Biblioteki z determinacją zabiegali o włączanie do księgozbioru nie tylko wartościowych wydawnictw krajowych, ale również naukowych publikacji zagranicznych. Dzięki darczyńcom, pracownikom naukowym Instytutu lub w ramach wymiany zagranicznej Biblioteka choć w skromnym stopniu zaopatrywana była w literaturę naukową. Tutaj bezcenne okazało się wsparcie Towarzystwa Miłośników Historii, wydawcy „Przeglądu Historycznego”, które przeznaczało kilka egzemplarzy czasopisma na wymianę, a otrzymywane w zamian publikacje trafiały do księgozbioru Biblioteki. Biblioteka kupowała lub otrzymywała w darze księgozbiory uczonych (prof. Marcelego Handelsmana, prof. Oskara Haleckiego) oraz publikacje od instytucji państwowych (Naczelna Dyrekcja Muzeów i Ochrony Zabytków, Muzeum Wojska Polskiego).
Zaplecze biblioteki/magazyn, przed remontem. Fot. Miron Bogacki
Od 1972 roku przez 30 lat Biblioteką kierowała mgr Halina Michalak. Biblioteka otrzymała wówczas cenny zbiór przekazany przez Instytut Historyczny im. gen. Władysława Sikorskiego w Londynie. W latach 90. wzbogaciła się o księgozbiory Profesorów Mariana Małowista, Izy Bieżuńskiej-Małowist, Benedykta Zientary, Aleksandra Gieysztora i Antoniego Mączaka. . Niezwykle ważnym krokiem było przystąpienie Biblioteki w 1997 roku, jako jednej z pierwszych spośród bibliotek zakładowych UW, do katalogowania komputerowego w systemie VTLS.
Zaplecze biblioteki/magazyn, przed remontem. Fot. Miron Bogacki
W 2002 roku kierownikiem Biblioteki został mgr Tomasz Morawski. Wówczas ruszyły prace związane z retrokonwersją księgozbioru. Powiększający się księgozbiór (stan na 2003 rok ponad 218 tys. vol.) i brak miejsca w magazynach bibliotecznych staraniem ówczesnej Dyrekcji Instytutu oraz władz Wydziału Historycznego spowodował powstanie w 2011 roku nowego budynku, połączonego szklanym łącznikiem z Gmachem Pomuzealnym. Znajdują się tutaj między innymi dwa magazyny biblioteczne (na 200 tys. vol.) oraz pomieszczenia biurowe. Magazyn książkowy zajmujący do tej pory zabytkową Salę Kolumnową został w całości przeniesiony do nowego obiektu.
Sala Kolumnowa / magazyn. Fot. Łukasz Zwaliński
W 2013 roku, kiedy to stanowisko kierownika Biblioteki objęła mgr Ewa Szutkowska, w Czytelni zostaje przeorganizowany księgozbiór podręczny. Do Wolnego Dostępu włączono te publikacje, które na podstawie statystyk wypożyczeń, cieszyły się największą popularnością.
Koniec 2016 roku to moment przełomowy dla biblioteki i całej społeczności instytutowej. Dzięki staraniom prof. Alicji Kuleckiej uzyskaliśmy dofinansowanie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego na przebudowę i modernizację czytelni i zaplecza Biblioteki w Gmachu Pomuzealnym. Rok akademicki 2017/2018 zaczynamy więc w nowym wydaniu i z nowym księgozbiorem podręcznym.
Dzisiaj…
Biblioteka Instytutu Historycznego UW jest biblioteką naukową i gromadzi publikacje o profilu historycznym z zakresu wszystkich epok od starożytności po czasy współczesne.
Obecnie zbiory Biblioteki przekraczają 230 tys. jednostek, w tym ponad 3,2 tys. jednostek kartograficznych, a wśród wydzielonych materiałów źródłowych i dydaktycznych: ok. 14 tys. fotografii i fotokopii, 650 mikrofilmów, blisko 200 odcisków pieczęci. Najcenniejszą część zbiorów specjalnych stanowi kolekcja starych druków licząca ponad 1000 dzieł w 1105 woluminach z XVI-XVIII w. Część dzisiejszej kolekcji należała do Biblioteki przed 1939 r. (w tym m.in. 48 wol. z księgozbioru Michała Dołęgi, szambelana króla Stanisława Augusta, które do Warszawy trafiły poprzez bibliotekę konwentu pijarów w Radomiu). Obecnie kolekcja dostępna jest w Gabinecie Starych Druków BUW jako depozyt (nie byliśmy w stanie zapewnić im odpowiednich warunków przechowywania). Częściowo zdigitalizowane dostępne na stronie: http://www.staredruki.ihuw.pl/
Książki pozyskujemy z trzech źródeł: dary, wymiana, kupno. Średnio rocznie do zbioru Biblioteki wpływa około 1500-2000 pozycji. Od kilku lat prowadzimy intensywne prace nad zakończeniem retrokonwersji, niestety jeszcze nie wszystkie nasze publikacje są widoczne w katalogu komputerowym BUW (dotyczy tych wydanych przed 2001 rokiem).
Księgozbiór udostępniamy wszystkim zainteresowanym: uczniom, studentom, pracownikom naukowym oraz osobom niezwiązanym ze środowiskiem akademickim. Nie wypożyczamy jednak książek poza czytelnię (nie dotyczy pracowników naukowych). Istnieje za to możliwość wykonania odbitek kserograficznych, skanów, zdjęć. Czas realizacji zamówień magazynowych nie przekracza zwykle 30 minut. Na życzenie sprowadzamy również książki z bibliotek krajowych i zagranicznych.
Fragment przemówienia Kierownika Instytutu Historycznego UW prof. Tadeusza Manteuffla z okazji uroczystego otwarcia czytelni w 1947 roku, najlepiej oddaje naszą misję i rolę:
Pracownia, którą dziś inaugurujemy, nie dla was jest wyłącznie przeznaczona, lecz wy z niej przede wszystkim korzystać będziecie. Chciałbym, abyście ją traktowali jako nasz wspólny dorobek, nasze wspólne dobro, abyście do niej wnieśli życie i zapał do pracy. Pamiętajcie, że warsztat jest dla każdego człowieka jego domem, życzę więc wam by pracownia naukowa Instytutu Historycznego stała się waszym domem, byście się z nią zrośli, byście wytworzyli w niej wreszcie tę atmosferę naukową, która jest koniecznym atrybutem dobrze działającego zakładu uniwersyteckiego[1].
Po dziś dzień staramy się, aby nasza biblioteka dla wszystkich odwiedzających nas Czytelników była inspirującym i przyjaznym miejscem do pracy, służyła prowadzeniu badań naukowych, upowszechniała jej wyniki.
Biblioteka Instytutu Historycznego UW znajduje się terenie Kampusu Głównego Uniwersytetu Warszawskiego (ul. Krakowskie Przedmieście 26/28), w budynku Instytutu Historycznego UW na II piętrze. Jesteśmy otwarci od poniedziałku do piątku w godz. 9.00 – 19.45, w soboty w godz. 10.00 – 16.00. Znajdziecie nas Państwo również na Facebooku.
Zapraszamy od odwiedzania naszej strony internetowej: http://bihuw.pl/
Kontakt: biblioteka.ih@uw.edu.pl lub tel. 225520416
Ewa Szutkowska, Kierownik BIH
[1] Tadeusz Manteuffel, Kronika odbudowy Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego 1945/46 – 1947/48, Roczniki Uniwersytetu Warszawskiego 1965, nr 6, s. 114.
[1] Andrzej Wyrobisz, O Instytucie Historycznym w latach 1950 – 1955 [w:] Tradycje i współczesność : księga pamiątkowa Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego 1930 – 2005, Warszawa 2005, s. 538.