Dajcie dzieciom słońce

Dajcie dzieciom słońce

(…) Dajcie dzieciom słońce, żeby łez nie było,

Dajcie dzieciom słońce, dajcie dzieciom miłość.

Dajcie dzieciom słońce, całe słońce z nieba,

Żeby mogły tańczyć, mogły śpiewać.

Wanda Chotomska

Międzynarodowy Dzień Dziecka obchodzony jest na Świecie od lat 50 XIX wieku. W 1954 r.  Organizacja Narodów Zjednoczonych ustanowiła Międzynarodowy Dzień Dziecka jako dzień upowszechniania ideałów i celów dotyczących praw dziecka zawartych w Karcie Narodów Zjednoczonych z 1945 r. Obchodzone na świecie od 1955 r. w różne dni roku krajach członkowskich ONZ [1].

W Polsce, Czechach, Słowacji i Ukrainie od 1950 roku obchodzimy Dzień Dziecka 1 czerwca. Początkowo święto związane było z akcją zbierania podpisów pod apelem sztokholmskim, a od 1952 roku weszło na stale do naszych kalendarzy. Obchody zainicjowane zostały przez International Union for Protection of Childhood, czyli Światowy Związek Ochrony Dzieciństwa, skupiający się na zapewnieniu bezpieczeństwa dzieciom całego świata.

ONZ na obchody Dnia Dziecka przyjęło dzień uchwalenia Deklaracji Praw Dziecka z 1959 roku – 22 listopada. We Francji święto obchodzone jest wraz ze Świętem rodziny – 6 stycznia. W pozostałych krajach połączono obchody Dnia Dziecka z ważnymi uroczystościami państwowymi. Japonia przyjęła dwie daty 5 maja (dawniej dzień chłopca, od 1948 dzień dziecka) oraz 3 marca (święto lalek = dzień dziewcząt). W Turcji Dzień Dziecka obchodzony jest podczas Święta Niepodległości 23 kwietnia, a w Paragwaju w rocznicę bitwy o Acosta Nu w 1869 (w której zginęło wielu młodych ludzi) 16 sierpnia.

Dzień Dziecka obchodzony jest hucznie na całym świecie, organizowane są festyny, pikniki, to pora na rodzinne spędzanie czasu i wiele najróżniejszych atrakcji. Stowarzyszenia i fundacje dziecięce organizują akcje charytatywne wspierające działalność organizacji opiekuńczo-wychowawczych czy wspomagających rozwój kulturalno-oświatowy dzieci.

W zbiorach Gabinetu Dokumentów Życia Społecznego BUW znajdują się dokumenty ikonograficzne z obchodów MDD. Bardzo interesujące są bliźniacze plakaty 1 czerwca Międzynarodowy Dzień Dziecka autorstwa Małgorzaty Markowskiej (1942- ) wydane nakładem Krajowej Agencji Wydawniczej w roku 1975 lub 1976 na zlecenie Towarzystwa Przyjaciół Dzieci.

Stowarzyszenie TPD założono w 1911 roku w Krakowie, a jego członkami założycielami byli m.in.: Roman (prawnik, 1879-1940) i Maria Bogdani, Helena Boguszewska (pisarka, 1886-1978), Marian Falski (pedagog, 1881-1974), Tomasz Janiszewski (lekarz, 1867-1939), Alfred Merc, Stanisław Nowak (nauczyciel, 1859-1936), Helena Radlińska (pedagog, 1879-1954) i Bronisława Bobrowska (pedagog, 1876-1961). Głównym jego celem była praca opiekuńczo-wychowawcza i wspomaganie rozwoju dzieci. Po powstaniu w 1919 roku Robotniczego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci, Krakowskie TPD stało się członkiem współdziałającym, a w 1949 roku w wyniku połączenia Robotniczego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci z Chłopskim Towarzystwem Przyjaciół Dzieci powołano ogólnopolskie stowarzyszenie wyższej użyteczności TPD. Towarzystwo Przyjaciół Dzieci przekazało placówki higieniczno-lekarskie i kulturowo-oświatowe na rzecz państwa ograniczając działalność do organizowania szkół świeckich zgodnie z ideologią socjalistyczną. W 1957 roku akcję tę kontynuowało Towarzystwo Szkół Świeckich, umożliwiając organizacji kontynuowanie pierwszych założeń wspierania działalności opiekuńczo-wychowawczej. Działalność Towarzystwa poza organizowaniem i prowadzeniem środowiskowych ognisk wychowawczych rozszerzyło się na placówki interwencji kryzysowej, telefon zaufania, ośrodki rehabilitacyjno-wychowawcze, organizację opieki zdrowotnej, pomoc dzieciom niepełnosprawnym, prowadzenie poradnictwa dla rodziców. Obecnie zajmuje się również pracą badawczą nad rozwojem i potrzebami dziecka. TPD współpracuje ze szkołami, rodzicami i organizacjami społecznymi dla dobra i rozwoju dzieci organizując świetlice czy ośrodki adopcyjno opiekuńcze. TPD swoją działalność prowadzi w wielu regionach kraju, główna siedziba zarządu znajduje się w Warszawie [2].

Z okazji Dnia Dziecka zapraszamy do studiowania oryginalnych dokumentów ikonograficznych i druków ulotnych dotyczących organizacji społecznych w Gabinecie Dokumentów Życia Społecznego.

Joanna Maciejewska, Gabinet Dokumentów Życia Społecznego

Dopisek

Dzień Dziecka ma wielu ojców (i matek) a obchodzony jest na świecie niemal co tydzień. Tabelka w wikipedii z datami święta w poszczególnych krajach nie wygląda na rzetelną (niektóre kraje się powtarzają) ale jej rozmach i tak robi wrażenie.

Zastanowiło mnie dlaczego polska encyklopedia wiąże Dzień Dziecka z apelem sztokholmskim i jaka była jego treść, stąd poniższe rozważania.

Pierwsze oficjalne obchody Dnia Dziecka w Polsce w 1950 roku i były jednoznacznie podporządkowane propagandzie radzieckiej. Troska o los dzieci była świetnym argumentem w trakcie akcji zbierania podpisów pod apelem sztokholmskim wzywającym (NATO) do zakazu używania i rozprzestrzeniania broni atomowej, a zwiastującym zimną wojnę. Związek Sowiecki prowadził intensywne prace nad swoim programem nuklearnym ale nie posiadał jeszcze bomby atomowej. Dysponował za to większymi niż Stany Zjednoczone Ameryki siłami wojsk konwencjonalnych. Podpisanie Traktatu północnoatlantyckiego (1949) i wojna koreańska nasiliły starania budowy komunistycznej mitologii pokojowej Kremla [3]. Kolejne Światowe Kongresy Pokoju miały przekonać świat o agresywności polityki USA i pokojowych intencjach ZSRR. Powołano tysiące regionalnych komitetów pokoju (w 1949 były już w 49 krajach, w samej Francji 3 tys. komitetów), które następnie przeprowadziły ogólnoświatowy plebiscyt w sprawie zakazu stosowania broni jądrowej przez składanie indywidualnych podpisów pod apelem sztokholmskim [3]. Sam apel nie miał odniesień politycznych. Podpisało go 600 mln osób na całym świecie. W Polsce, według oficjalnych danych, apel podpisało 18 milionów osób, czyli prawie cała populacja dorosłych obywateli. Za odmowę groziło do 15 lat więzienia (Dz. U. 1950, nr 58). Świadkowie Jehowy, jako związek wyznaniowy, oficjalnie odmówili podpisania apelu, co spowodowało liczne aresztowania i delegalizację wyznania. Polscy biskupi katoliccy bardzo niechętnie podpisali apel sztokholmski i był to jeden z etapów skomplikowanej gry z władzami państwa o istnienie Kościoła w Polsce. Tadeusz Mazowiecki tak wspominał swoją delegację z PAX w 1950 na zjazd księży w Pradze: „Zobaczyłem pijanych oraz podlizujących się władzy księży i dowiedziałem się, że ci, którzy rządzącym nie ulegli, siedzą w więzieniach. Zrozumiałem, co można zrobić z Kościołem.” [4].

Matylda Filas, Gabinet Dokumentów Życia Społecznego

1. Edmund Jan Osmańczyk: Encyklopedia ONZ i stosunków międzynarodowych. Warszawa, 1982, s. 145. ISBN 83-214-0092-2.
2. Wielka encyklopedia PWN. Warszawa, 2001, T. 27, s. 528. ISBN 83-01-13357-0.
3. Denkiewicz-Szczepaniak, Emilia: Działalność norweskiego ruchu pokojowego w latach 1949-1953. [w:] Dzieje Najnowsze, R. 45, 2013, nr 4, s.61-78. [dostęp online, 2017-05-30] http://rcin.org.pl/Content/47257/WA303_63797_A507-DN-R-45-4_Denkiewicz.pdf
4. Brzeziecki, Andrzej: Tadeusz Mazowiecki : biografia naszego premiera. Kraków, 2015, s. 59.