W dniach 13-14 maja 2019 w BUW odbyła się V Międzynarodowa Konferencja Naukowa z cyklu Nauka o informacji w okresie zmian, zorganizowana przez Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii UW, International Society of Knowledge Organization oraz Bibliotekę Uniwersytecką w Warszawie. W tym roku tematem konferencji była Rewolucja cyfrowa – dziś i jutro. Infrastruktura, usługi, użytkownicy.
Wśród zagranicznych gości znaleźli się przedstawiciele środowiska informatologów, bibliotekoznawców oraz bibliotekarzy z Francji, Rumunii, Węgier, Słowacji, Włoch, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, Meksyku i Brazylii. Pierwszego dnia konferencji odbyły się dwie międzynarodowe sesje plenarne, podczas których poruszono głównie problemy z zakresu organizacji wiedzy, instytucjonalnych baz wiedzy, otwartej nauki, rewolucji i technologii cyfrowej. Uczestnicy mieli możliwość wzięcia udziału w sesjach równoległych dotyczących bardziej szczegółowych zagadnień. Prezentacje były bardzo ciekawe i warte wysłuchania, ale nie sposób opisać wszystkich, dlatego przedstawiamy tylko wybrane.
Interesujący referat na temat nowego podejścia do instytucjonalnych baz wiedzy przedstawił prof. dr hab. inż. Henryk Rybiński z Wydziału Elektroniki i Technik Informacyjnych Politechniki Warszawskiej. W prezentacji przybliżył oprogramowanie OMEGA-PSIR, początkowo opracowane na potrzeby Politechniki Warszawskiej, a obecnie bezpłatnie udostępnianie wraz z kodem źródłowym innym jednostkom naukowym w Polsce. System ten skupia w sobie funkcjonalności programów Institutional Repository (IR) oraz Current Research Information System (CRIS).
Naukowcy mogą niechętnie udostępniać swoje dane publicznie z powodu potencjalnych kosztów [Ainsley Seago, CC BY 4.0]
Drugiego dnia konferencji równolegle odbywały się sesje w języku polskim w czterech blokach tematycznych:
- Media społecznościowe i użytkownicy nowoczesnej infrastruktury i usług informacyjnych
- Społeczne, prawne i etyczne aspekty usług informacyjnych
- Technologia informacyjna i jej społeczna recepcja
- Nauka o informacji – miejsce w systemie nauk, ewolucja przedmiotu i metod badań
Dr hab. Małgorzata Kisilowska przedstawiła zagadnienie FOMO w perspektywie badania kompetencji cyfrowych. Pojęcie FOMO (ang. Fear of Missing Out) oznacza syndrom pojawiający się u użytkowników mediów społecznościowych, mających obawy i odczuwających lęk, że nie dowiedzą się o czymś, co zostało opublikowane w sieci, jeśli nie będą na stale online, przez co mogą stracić pozycję w swoim środowisku. To ciekawe zjawisko zostało zdefiniowane w latach 90 XX w. i początkowo dotyczyło przeżyć jeszcze wtedy niezwiązanych z mediami społecznościowymi. Zaś wiek XXI przyniósł nowe rozwiązania komunikacyjne, mające wpływ na przeżycia użytkowników, więc rola FOMO zwiększyła się. Naukowcy widzą w tym zakresie nowe pole do badań nad psychologią komunikacji interpersonalnej i wpływem mediów społecznościowych na przepływ informacji.
Bardzo aktualnym zagadnieniom był poświęcony referat dr Zuzy Wiorogórskiej Research Data: management and opening. Polish and European perspectives. 4 września 2018 r. w Europie został ogłoszony Plan S – inicjatywa dla Open Access. Publikacje naukowe będące wynikiem badań finansowanych z dotacji publicznych mają być udostępniane w modelu otwartym. Trzynaście krajów zostało sygnatariuszami cOAlition S, którą tworzą agencje finansujące badania naukowe w Europie (w tym Narodowe Centrum Nauki). Instytucje te mają wymagać pełnego i natychmiastowego dostępu do dofinansowanych publikacji badawczych. W wystąpieniu prelegentka skoncentrowała się na podkreśleniu kluczowych elementów tych przedsięwzięć, przedstawiając najnowsze kierunki w zarządzaniu publikacjami naukowymi i ich udostępnianiu. Zasygnalizowała również możliwe sprzeczności między polityką europejską i polską w zakresie danych badawczych i komunikacji naukowej.
Prof. dr hab. Tadeusz Kononiuk w prezentacji Informacja jako rzadkie dobro publiczne podkreślił rolę dziennikarza w publikowaniu rzetelnej informacji. Praca w mediach nie powinna być nastawiona na zysk, ale na służbę społeczeństwu. Szczególnie ciekawe były dla nas zasady „dobrego” artykułu: 3 x S – seks, śmierć, sensacja. Najbardziej zapadły nam w pamięć modne obecnie zjawiska: neorzeczywistość, postprawda oraz infotainment.
Z zagadnieniem Dozwolony użytek w erze mediów cyfrowych zapoznała uczestników dr Teresa Święćkowska. Wraz z rozwojem mediów zmieniają się przepisy prawa regulujące dozwolony użytek. Wykorzystując utwory zamieszczone w internecie, trzeba pamiętać, że również one podlegają przepisom prawa. Ciekawe były odwołania do słynnych spraw sądowych: Authors Guild, Inc. v. Google, Inc. oraz Authors Guild, Inc. v. HathiTrust
On origin of science publishing [„O pochodzeniu publikacji naukowych
… i doprowadzają do tego, że te papiery (artykuły) są tak drogie, że prawie nikt ich nie czyta!” Hilda Bastian, CC BY-NC-ND 2.0]
Po niektórych wystąpieniach wywiązywała się szczególnie interesująca i ożywiona dyskusja. Tak było np. po wystąpieniu dr. hab. Jacka Janowskiego z Politechniki Warszawskiej dotyczącym ambiwalentnych rezultatów rewolucji informacyjnej.
Jedną z trudności, jaka pojawiła się w trakcie tej konferencji była konieczność podejmowania decyzji, które prezentacje wybrać. Szkoda, że równoległe sesje nie były nagrywane, żeby można było wysłuchać wykładów później. Z dużą radością uczestniczyłyśmy w piątej edycji tej konferencji. Szczególnie cenna była możliwość wysłuchania wystąpień zarówno teoretyków, jak i praktyków z różnych krajów. Mamy nadzieję, że kolejna, szósta już edycja znów odbędzie się w BUW, bo znacznie ułatwia to wzięcie w niej udziału.
Agnieszka Dobrzyńska, Joanna Kulicka, Justyna Kuster-Pachnicka, Oddział Gromadzenia i Uzupełniania Zbiorów
Szczegółowe sprawozdanie z konferencji ukaże się także w nr 1/2019 czasopisma „Zagadnienia Informacji Naukowej”