Obiekt miesiąca: Wolumin z rycinami Williama Hogartha z Gabinetu Rycin króla Stanisława Augusta

Pochodzący z Gabinetu Rycin króla Stanisława Augusta wolumin (vol. 396) jest sztucznym albumem, na który składa się 51 prac graficznych Williama Hogartha, jednego z czołowych osiemnastowiecznych rytowników angielskich. Życie i kariera artysty mogą służyć jako doskonały przykład dokonujących się wówczas przemian politycznych, gospodarczych i społecznych, takich jak tworzenie się angielskiej klasy średniej.

Wolumin będzie eksponowany na wystawie Czym jest Oświecenie? zorganizowanej z okazji jubileuszu 200-lecia Gabinetu Rycin BUW we współpracy z Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Ze względu na specyfikę eksponatu, podziwiać będzie można tylko jedną z prac znajdujących się w albumie. Powstała w 1764 roku akwaforta zatytułowana Tail Piece or The Bathos była pomyślana jako swego rodzaju pożegnanie artysty, podsumowujące jego twórczość. Ostatnia rycina, którą wykonał Hogarth miała „służyć jako winieta do wszystkich prac graficznych Autora, zebranych w całość”. Nieuchronny koniec wszystkich rzeczy wymownie zapowiadają zniszczone przedmioty otaczające personifikację Czasu – nagiego uskrzydlonego mężczyznę z fajką i kosą, trzymającego zwój z zapisanym testamentem i wydającego z siebie ostatnie tchnienie – „Finis”.

Oprócz przywołanej pracy, do woluminu należą inne pojedyncze odbitki, takie jak The Sleeping Congregation, Paul Before Felix, The Battle of the Pictures czy The Chorus. Dużą część zespołu stanowią słynne cykle graficzne Hogartha wykonane w technice akwaforty i miedziorytu.

Seria Pracowitość i lenistwo (Industry and Idleness), wyjątkowa, bo zrealizowana wyłącznie w wersji graficznej, bez malarskiego odpowiednika, prezentuje dwie różne drogi postępowania obrane przez młodych czeladników. Jeden z nich to negatywny bohater, którego nieprawość doprowadziła do zbrodni, aż w końcu zawiodła na szafot. Drugi to wzór cnót i moralności, którego ciężka praca została nagrodzona sukcesami i awansem społecznym.

Kariera nierządnicy (Harlot’s Progress) opowiada historię młodej dziewczyny, która po przybyciu do Londynu najpierw została utrzymanką bogatego kupca, a później prostytutką. Jej niemoralne życie zakończyło się śmiercią i osieroceniem dziecka. Tragiczny los był również udziałem bohatera Kariery rozpustnika (Rake’s Progress), który roztrwonił odziedziczony majątek, poślubił bogatą starszą kobietę, przegrał całą jej fortunę, trafił do więzienia, a ostatecznie do szpitala dla obłąkanych.

Ostatnia seria Modne małżeństwo (Marriage à-la-Mode) ilustruje historię młodej pary, której małżeństwo zostało zaaranżowane przez bogatego kupca i hrabiego. Brak wzajemnego zainteresowania nowożeńców poskutkował zdradą z obu stron i doprowadził do zabójstwa młodego małżonka przez kochanka żony. Ten z kolei został stracony za zbrodnię, co stanowiło bezpośrednią przyczynę samobójstwa bohaterki.

Przywołane cykle znakomicie reprezentują twórczość Hogartha. Ów doskonały obserwator zmieniającej się rzeczywistości przedstawiał sceny z codziennego życia w realistyczny, niekiedy bardzo dobitny czy wręcz karykaturalny sposób, piętnując postępowanie rodaków i wskazując właściwe wzorce moralne.

 

Małgorzata Łazicka, Gabinet Rycin BUW

Zdjęcia: Bartłomiej Karelin, ORZE