XV edycja corocznej konferencji „Studenci zagraniczni w Polsce” organizowanej przez Fundację Edukacyjną „Perspektywy” oraz Konferencję Rektorów Akademickich Szkół Polskich (KRASP) miała miejsce 31 marca – 1 kwietnia 2022 r. Gospodarzem, podobnie jak w roku ubiegłym, był Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu. W tym roku formuła konferencji była hybrydowa, ja uczestniczyłam w niej online. W konferencji uczestniczyło ponad 170 osób na miejscu we Wrocławiu i ponad 250 on-line! Podczas obrad plenarnych i sesji równoległych wystąpiło ponad 40 mówców. Gośćmi specjalnymi byli Wojciech Murdzek, sekretarz stanu w MEiN oraz Jacek Sutryk, prezydent Wrocławia. Prelegentami byli głównie rektorzy uczelni, przedstawiciele biur współpracy z zagranicą oraz osoby bezpośrednio zajmujące się kwestiami umiędzynarodowienia.
Poruszono najistotniejsze kwestie związane z internacjonalizacją szkolnictwa wyższego w Polsce. W tym roku dodatkowo poruszono kwestię umożliwienia studentom ukraińskim kontynuowania studiów na uczelniach polskich. To jednak znacznie poważniejszy problem, chodzi bowiem o pomoc w zachowaniu całego systemu szkolnictwa wyższego na Ukrainie, umożliwienie kontynuacji badań, czy prowadzenia staży.
Dyskutowano również nad zmianą, czy raczej poszukiwaniem nowego paradygmatu internacjonalizacji, bowiem aksjomat o jak największej liczbie studentów obcokrajowców, nie jest już wystarczający. Zastanowienia wymagają takie zagadnienia jak cele, zakres oraz sposoby realizacji procesów umiędzynarodowienia. Podkreślano, że umiędzynarodowienie uczelni nabiera innego wymiaru – z długoterminowych studiów na mobilność krótkoterminową, gdzie student będzie poruszał się pomiędzy uczelniami realizując raczej wybrane programy niż całe cykle studiów. Z tym wiążą się kolejne zagadnienia, które będą umożliwiały takie podejście do umiędzynarodowienia w zmienionym paradygmacie: Uniwersytet Europejski oraz Europejska Karta Studenta, jak również budowanie sieci uczelni. Usieciowienie stało się już niemal normą również w polskim szkolnictwie wyższym, kolejne uczelnie dołączają do grup innych uczelni europejskich, co pozwala im nie tylko nawiązywać bliższą współpracę badawczą, ale także uczestniczyć w transferze osiągnięć, kompetencji oraz liderów.
Poruszono także temat uniwersytetu przyszłości – internacjonalizacji w warunkach digitalizacji. Niewątpliwym katalizatorem stała się sytuacja pandemii i konieczności wprowadzenia nauczania zdalnego. Stwierdzono, że z pewnością model uczenia online pozostanie i będzie wykorzystywany jako narzędzie uzupełniające, co jednak wymaga zmiany sposobów uczenia. Nie zastąpi ono jednak całkowicie tradycyjnego nauczania stacjonarnego. Cyfryzacja może również zwiększać szanse na udział w pracach grup badawczych z odległych ośrodków. Digitalizacja dotyczy także nowoczesnego zarządzania instytucją – cyfryzacja obiegu dokumentów, cyfrowa obsługa procesu dydaktycznego, elektroniczne zarządzanie dokumentami związane są nie tylko z umiędzynarodowieniem, ale codziennym funkcjonowaniem uczelni. Zmiany technologiczne pozwalają też postawić pytanie, czy zwiększy się poprzez te rozwiązania rekrutacja z zagranicy?
Jeden z paneli poświęcony był wyjazdom polskich studentów za studia za granicą, bowiem większa część dyskusji i podejmowanych tematów dotyczyła studentów zagranicznych przyjeżdżających do Polski. Z zestawień „Perspektyw” wynika, że studiujący za granicą stanowią zaledwie 1,8% ogółu studentów. Najczęściej wybieranym kierunkiem jest biznes i administracja, a na kolejnym miejscu plasują się nauki społeczne i dziennikarstwo. Jednak, jak podkreślił prelegent – dr Wojciech Marchwica z Uniwersytetu Jagiellońskiego przedstawiając raport o Polakach studiujących za granicą, dane należy interpretować w bardzo ostrożny sposób. Okazuje się bowiem, że w przypadku osób studiujących na wiodącym w zestawieniu kierunku biznesowym, większość to studenci MBA zatrudnieni w firmach wymagających uzupełnienia studiów w ośrodku zagranicznym.
Jeden z paneli konferencji dotyczył uniwersytetów europejskich – microcredentials oraz innych innowacyjnych formatów dydaktycznych: mobilności, usieciowienia, elastyczności. Pojęcie microcredentials nie posiada jeszcze ustalonego i jednoznacznego tłumaczenia w polskiej nomenklaturze. Występujące terminy: mikrokwalifikacje, mikropoświadczenia lub mikrouwierzytelnienia nie są tożsame i kładą nacisk na nieco odmienne kwestie związane z krótkimi doświadczeniami edukacyjnymi. Uważa się, że właśnie te krótkie doświadczenia edukacyjne staną się podstawą funkcjonowania uczelni wyższych. Zapotrzebowanie na kształcenie na uczelniach będzie maleć w związku z rozwojem sztucznej inteligencji, zatem nie będzie potrzeby masowego kształcenia na poziomie wyższym, ale na dokształcanie, zdobywanie dodatkowych kompetencji (w nomenklaturze anglojęzycznej mówi się o: upskilling i reskilling). Już obecnie na rynku pracy obserwuje się wyższe wartościowanie różnorodnych i dodatkowych umiejętności niż tradycyjnie zdobyty dyplom. Prognozuje się, że microcredentials oraz elastyczność uczelni w zapewnieniu dostępu do takiej programowej, czy kierunkowej oferty kształcenia przez całe życie staną się podstawą działania uczelni wyższych, a jednocześnie internacjonalizacji tego sektora.
Jak co roku konferencja dostarczyła wielu ciekawych informacji z pierwszej ręki – od rektorów, liderów uczelni, dla których zagadnienie umiędzynarodowienia stanowi jeden z podstawowych elementów rozwoju uczelni.
Lilianna Nalewajska, Oddział Usług Informacyjnych i Szkoleń