Autorki tekstu przed głównym budynkiem muzealnym
Dział Grafiki i Rysunku (Graphische Sammlung) Germanisches National Museum w Norymberdze jest jednym z największych zbiorów tego typu w Niemczech. Kolekcja obejmuje ponad 350 000 rycin, rysunków oraz miniatur. Wśród nich znajdują się prace twórców czynnych od XV do XX wieku. Ponieważ całe muzeum nastawione jest na przechowywanie i udostępnianie przeróżnych artefaktów kultury niemieckiej, również zbiory rycin i rysunków najpełniej reprezentują prace związane z krajami niemieckojęzycznymi. Jednak w kolekcji znaleźć można także prace innych szkół europejskich.
Już sama wielkość i ranga zbioru są wystarczającym powodem, aby bliżej zapoznać się z jego zasobami. Dla osób na co dzień zajmujących się grafiką dawną powodów do odwiedzenia Norymbergii jest więcej.
1. Pierwociny grafiki europejskiej
W komodach i skarbcu norymberskiego muzeum przechowywane są stosunkowo liczne przykłady najwcześniejszych zachowanych piętnastowiecznych odbitek graficznych, a także matryc – zarówno klocków drzeworytniczych, jak i płyt miedzianych. Tygodniowy pobyt w zbiorze, w którym zostałyśmy bardzo serdecznie przyjęte, dał nam możliwość osobistego kontaktu z tego typu dziełami. Dzięki oprowadzaniu po magazynie i skarbcu miałyśmy okazję poznać w jaki sposób dba się o bezpieczeństwo i dobrostan obiektów. Studiując klocki drzeworytnicze datowane na lata ’90 XV wieku i odbitki graficzne z tego samego okresu po raz kolejny przekonałyśmy się, jak ważny jest kontakt z oryginalnym dziełem znanym z literatury. A wszystkich tych, których interesują początki grafiki europejskiej zachęcamy do odwiedzenia Gabinetu Rycin BUW i lektury znakomitego katalogu wystawy z 2005 roku: Origins of European Printmaking
2. Rozrywka
Wynalazek druku pozwalający na stosunkowo łatwe powielanie określanej kompozycji niemal od początku wykorzystywany był do produkcji kart do gry. W Dziale Grafiki i Rysunku znajduje się jedna z najciekawszych kolekcji tego typu prac. Norymberski zbiór prezentuje cały przekrój kart: znajdują się tam przykłady zarówno nieskomplikowanych kompozycji, charakteryzujących się niezbyt wysokim poziomem technicznym i artystycznym, jak również wysublimowane dzieła najwyższej jakości. O karcianej kolekcji można dowiedzieć się więcej z katalogu dostępnego w Gabinecie Rycin BUW Altdeutsche Spielkarten 1500-1650
Przykłady rycin, które służyły celom użytkowym – w tym wypadku rozrywce – znajdują się we wszystkich tego rodzaju zbiorach. Także w Bibliotece Uniwersyteckiej znajdują się ryciny będące planszami do gry. Jednak kolekcja kart nie przypadkowo przechowywana jest w Dziale Grafiki i Rysunku norymberskiego Germanisches Nationalmuseum. W całym muzeum prezentowana jest nie tylko sztuka niemiecka (malarstwo, rzeźba), ale także rzemiosło artystyczne i wszelkiego rodzaju artefakty dokumentujące ludzką działalność. Dzięki temu z niebywałą przyjemnością, po godzinach pracy, zwiedzałyśmy galerie prezentujące instrumenty muzyczne, stroje, wystrój wnętrz, oprawy książkowe, a nawet zabawki.
3. „Bezbożni malarze”
W Gabinecie Rycin BUW posiadamy stosunkowo duży zespół prac wykonanych przez norymberskich rytowników, o których można przeczytać na BUWlogu.
Zatem dla osób zajmujących się tą tematyką, kierunek wyjazdu był oczywisty! Zapoznanie się z pracami graficznymi małych mistrzów niemieckich przechowywanych w Graphische Sammlung zaowocowało kolejnymi obserwacjami i porównaniami, a tym samym przyczyniło się do poszerzenia wiedzy.
4. Rysunki niderlandzkie
W czasie naszego pobytu w Muzeum trwała wystawa rysunków niderlandzkich pochodzących z tamtejszej kolekcji. Wraz z grupą stażystów zostałyśmy oprowadzone po ekspozycji przez kurator Dr Claudię Valter, która opowiedziała nam o wynikach swoich badań. Niebawem w BUW dostępny będzie katalog z wystawy.
5. Plakaty i papiery
Zaznajamiając się ze strukturą i sposobami przechowywania tamtejszych zbiorów, dowiedziałyśmy się, że, obok rycin i rysunków, znajduje się tam kilka wyróżniających się kolekcji. Jedną z nich jest niezwykle interesujący zbiór kolorowych papierów wykorzystywanych między XVII a XIX wiekiem do nanoszenia rysunków czy wykonywania odbitek graficznych. Kolejną grupę stanowią ryciny ornamentalne, głównie autorstwa rytowników augsburskich i norymberskich działających od XV do XVIII wieku. Do ciekawych zespołów należą także plakaty, które z pewnością zainteresowałyby wielbicieli Gabinetu Dokumentów Życia Społecznego BUW.
Warto w tym miejscu dodać, że papierowe zbiory przechowywane są w skrzydle biblioteki muzeum. Ponadto czytelnia Działu Rycin i Rysunków mieści się bezpośrednio pod czytelnią biblioteki i jest z nią doskonale skomunikowana.
6. Albrecht Dürer
Nie można, posiadając w kolekcji poważny zespół prac Albrecht Dürera nie wykorzystać okazji do odwiedzenia jego domu. Podczas tygodniowego pobytu w Germanisches National Museum pracownicy niemal siłą musieli nas usuwać z czytelni o 16, dlatego do domu Dürera, dostępnego w określonych godzinach, pielgrzymowałyśmy dwukrotnie. Podjęty trud okazał się wart zachodu. Poza czasową wystawą rycin artysty (prezentowane były bardzo wczesne i znakomite pod względem stanu zachowania oraz jakości druku odbitki), we wnętrzach budynku znajduje się stała ekspozycja edukacyjna przybliżająca tajniki warsztatu artysty.
Dla nas, jako teoretyków, niezwykłym przeżyciem okazało się użycie prasy odpowiadającej sprzętowi używanemu w XVI wieku i wykonanie odbitki graficznej.
7. Wiedza (nie tylko książkowa) i … książki
Jak z każdego wyjazdu szkoleniowego wróciłyśmy z olbrzymim bagażem doświadczeń. Tym razem jednak bagaż ten został powiększony o całkiem sporą ilość kilogramów, gdyż kierownik Działu Rycin i Rysunków Dr Yasmin Doosry wraz z kierownikiem Działu Wydawnictw Muzeum hojnie obdarowały nas książkami do księgozbioru BUW
A wszystko to dzięki Erazmowi, którego w 1526 roku sportretował najsłynniejszy norymberczyk.
Tekst i zdjęcia: Małgorzata Biłozór-Salwa, Małgorzata Łazicka, Gabinet Rycin
