Zbliża się 94. rocznica Bitwy Warszawskiej, uznawanej za jedną z przełomowych bitew w historii świata, bowiem zatrzymała pochód bolszewików na Zachód.
Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie, oprócz książek szczegółowo opisujących przyczyny, przebieg poszczególnych bitew i skutki wojny polsko-bolszewickiej z lat 1919-1920, posiada ciekawy zbiór ulotek i gazet z tego okresu.
Szczególnie warto zwrócić uwagę na plakaty z epoki, nawołujące do wstępowania do armii. Plakaty Do broni! Ojczyzna wzywa! autorstwa Zygmunta Kamińskiego, Do broni! Wstępujcie do wojska polskiego! Felicjana Szczęsnego Kowarskiego czy W imię ładu i porządku prowadzimy wojnę ze wschodem. Wstępujcie w szeregi! Kajetana Stefanowicza wspierały apel Rady Obrony Państwa (podpisany w jej imieniu przez Józefa Piłsudskiego), wystosowany 3 lipca do ochotników. W apelu czytamy: „Ojczyzna w potrzebie! Wzywa się wszystkich zdolnych do noszenia broni, by dobrowolnie zaciągali się do szeregów armii; jak jednolity, niewzruszony mur stanąć musimy do oporu, o pierś całego narodu rozbić się ma nawała bolszewizmu! […] Do broni!” Jak pisze Norman Davis w książce Orzeł biały, czerwona gwiazda (Warszawa, 2011, s. 235) „Ochotnicy napływali tysiącami. Do szeregów przyjmowano mężczyzn od siedemnastego do czterdziestego drugiego roku życia, a oficerów do pięćdziesiątego roku. W ciągu następnych sześciu tygodni zgłosiło się tylu chętnych, ilu przedtem w ciągu sześciu miesięcy.” Pod dowództwem gen. Józefa Hallera utworzono Główny Inspektorat Ochotników. „Ci „hallerczycy” – pisze Norman Davis – wstępujący do szeregów w gniewie i szkoleni w pośpiechu – stanowili hardą formację.”
Rada Obrony Państwa wydała 3 lipca 1920 r. dwie odezwy. Oprócz wyżej cytowanej odezwy do Obywateli Rzeczypospolitej, także odezwę do Żołnierzy. Oba teksty, przedrukowywane przez prasę krajową są oczywiście dostępne w e-buwie (np. w czasopiśmie Goniec Pograniczny : dodatek do „Gościa Puszczańskiego”. R. 2, 1920, no 21-22).
Inne ciekawe dokumenty z tego okresu, znajdujące się w naszym Gabinecie Dokumentów Życia Społecznego to np. dwujęzyczna (jęz. polski i ijdisz) ulotka wydana przez Zarząd Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Lublinie, wzywająca żydowskich właścicieli składów obuwia i płótna do natychmiastowego odpłatnego przekazywania tych towarów na rzecz Armii Polskiej pod groźbą przymusowej konfiskaty. O problemach z zaopatrzeniem w czasie wojny świadczy druga część odezwy, w której przypomina się piekarzom, o zakazie ukrywania mąki. Jednocześnie Zarząd przypomina właścicielom składów i sklepów z wódką o kategorycznym zakazie sprzedaży tego alkoholu.
Książki na temat wojny polsko-bolszewickiej można znaleźć w wolnym dostępie w dziedzinie Historia; są opatrzone symbolami klasyfikacyjnymi: DK4404.5-DK4409. Atrakcyjnym uzupełnieniem tych lektur będą oryginalne dokumenty z epoki. Kilkadziesiąt druków ulotnych, znajdujących się w zbiorach Gabinetu Dokumentów Życia Społecznego najłatwiej znaleźć w katalogu BUW poprzez tematy polskie: wojna polsko-bolszewicka (1919-1920) – druki ulotne i wojna polsko-bolszewicka (1919-1920) – plakaty. Niestety skany plakatów są dostępne ze strony e-buw tylko na terenie biblioteki (ze względu na prawa autorskie). Warto jednak odwiedzić czytelnię DŻS, w której może nam zostać udostępniona np. odezwa w jęz. rosyjskim, wzywającą żołnierzy Armii Czerwonej do przechodzenia na polską stronę (sygnatura DU XIX P.31[3520]), druk ulotny ostrzegający przed bolszewickimi szpiegami i zalecający ostrożność w rozmowach i korespondencji (syg. DU XIX P.31[3504]), czy np. ulotka wydana przez Biuro Propagandy Wewnętrznej przy Radzie Ministrów, informująca o zawarciu rozejmu (syg.DU XIX P.31 [3518]). Zapraszamy!
AX