16-17 września brałam udział w międzynarodowej konferencji „Książka w dobie kontrreformacji” („The Catholic Reformation and the Book”), zorganizowanej przez Uniwersytet Jagielloński. Obrady odbyły się zdalnie, prelegenci zaprezentowali swoje referaty w języku angielskim.
Dwudniowa konferencja została podzielona na pięć paneli. Ze względu na tematykę moich zainteresowań, szczególnie interesujące były dla mnie wystąpienia dotyczące Rzymu i tamtejszych drukarni, starodrucznych kolekcji, a także oczywiście badań proweniencyjncyh.
Bardzo ciekawy referat, dotyczący książek należących w XVI wieku do klasztoru Augustianów przy kościele Santa Maria del Popolo w Rzymie, przedstawiła Lucrazia Signorello z uniwersytetu La Sapienza. Dzięki dwóm zachowanym historycznym inwentarzom prelegentka była w stanie zrekonstruować przemiany zasobu klasztornej książnicy od wieku XV do XVI, wykorzystując spisy książek z tychże epok. Inwentarz XVI-wieczny stanowi część niezwykle interesującej dokumentacji przechowywanej w Watykanie. Mowa o wykazach sporządzonych pomiędzy rokiem 1596 i 1600 na polecenie Kongregacji Indeksu, zawierających rejestr wszystkich książek z włoskich zbiorów klasztornych. Dzięki tym bezcennym dokumentom badacze są dziś w stanie nie tylko dokładnie zrekonstruować zasoby XVI-wiecznych klasztornych książnic, ale też określić w jaki sposób i kiedy doszło do rozproszenia i przemieszczenia danej kolekcji.
Inwentarze te stanowią przedmiot naukowego opracowania już od roku 2001, ich zawartość została przetranskrybowana i aktualnie można ją przeszukiwać (m. in. przez autorów i tytuły) w bazie danych RICI (Le biblioteche degli ordini regolari in Italia alla fine del secolo XVI). O tejże bazie opowiadała podczas konferencji Giovanna Granata z uniwersytetu w Cagliari.
Na temat zbiorów poklasztornych bardzo ciekawe wystąpienia wygłosili również Jindřich Kolda z uniwersytetu w Hradec Králové (mówił o pozyskiwaniu książek do bibliotek klasztornych w Czechach) oraz Peter Sjokvist z Uniwersytetu w Uppsali, który pokazywał znaki jezuickiej cenzury w książkach przejętych w XVII wieku m. in. z Rygi, Braniewa i Poznania.
Paolo Sachet z uniwersytetu w Genewie opowiedział podczas konferencji o drukarzach i drukarniach papieskich funkcjonujących w Rzymie w drugiej połowie XVI wieku. Paolo jest autorem książki Publishing for the popes: the Roman Curia and the use of printing (1527-1555) (klasyfikacja WD: Z156.R7 S23 2020), w której porusza nieopracowany dotychczas temat wykorzystywania pras drukarskich na potrzeby rzymskiego kościoła w pierwszej połowie szesnastego stulecia. W swoim referacie Paolo zapowiedział, że planuje wkrótce opublikować kolejny tom, tym razem dotyczący drugiej połowy wieku XVI, co niezwykle mnie ucieszyło, gdyż przedmiotem moich badań są dawne przewodniki po Rzymie wytłoczone w roku 1575, między innymi właśnie przez drukarnię papieską. Jeden z takich przewodników, Roma Santa, nasza biblioteka zakupiła w tym roku na aukcji Antykwariatu Wójtowicz. Ten właśnie druczek omówiłam jako reprezentantka BUW podczas konferencji, w wystąpieniu zatytułowanym Roma Sancta i jej włoski przekład jako przykład szesnastowiecznego kontrreformacyjnego „przewodnika” (Roma Sancta and its Italian translation as an example of sixteenth-century Counter-Reformation „guidebook”). Jako że mowa o nowym nabytku BUW, postanowiłam, korzystając z okazji, zaprezentować go czytelnikom naszego bloga w ramach cyklu „Obiekt miesiąca”.
Więcej na temat zasygnalizowanych przeze mnie kwestii będzie można wkrótce przeczytać w publikacji pokonferencyjnej.
Martyna Osuch, Gabinet Starych Druków