Wyjazdy erasmusowe zawsze wywołują u mnie dużo emocji. Tym razem byłam w raju badaczy i entuzjastów historii wzornictwa naszej części świata – Museum für angewandte Kunst w Wiedniu (MAK).
Czas pandemicznego zamknięcia budynku dla publiczności wykorzystano na wyczyszczenie polichromii i witraży.
W jednej z pracowni biblioteki dekoracja imitująca ciężki renesansowy sufit kasetonowy została wydrukowana na papierze i przyklejona do stiuku. Iluzja struktury drewna została odmalowana tak perfekcyjnie, że użycie tego materiału nie mogło być spowodowane względami finansowymi, ale raczej należy to traktować jako uznanie dla kunsztu rzemieślników.
Biblioteka MAK (MAK-Bibliothek und Kunstblättersammlung) nie tylko dostarcza literatury dotyczącej sztuki użytkowej (200 tys. tomów), ale jednocześnie opiekuje się kolekcją prac na papierze wytworzonych od XVIII wieku do dziś (400 tys. dzieł). W kolekcji plakatów (ponad 24,5 tys.) są m.in. prace francuskich impresjonistów, austriackich artystów secesyjnych, rosyjskich konstruktywistów czy polskiej szkoły plakatu. Ważną część zbiorów stanowią archiwa szkiców domu projektowego Wiener Werkstätte i ważniejszych fabryk produkujących wyposażenie wnętrz.
Biblioteka MAK zajmuje się też kolekcjami papierowych efemerów. Gromadzenie opakowań jest jednym z jej podstawowych zadań. Wiele zespołów zostało pozyskanych od kolekcjonerów. Tak, jak na przykład, zbiór owijek od pomarańczy. To dość popularny przedmiot kolekcjonowania, sądząc po liście pozycji na ten temat w wirtualnym muzeum owijek od pomarańczy. Jeśli kolekcje zostały zorganizowane w albumach czy klaserach, nie przepakowywano ich. Papeteria, papier ozdobny, wyklejki, oprawy, zaproszenia, bilety wstępu, etykiety, zakładki, kartki z życzeniami, ekslibrisy, jadłospisy/menu restauracyjne, karty do gry, karneciki balowe, znaczki reklamowe, winietki/wizytówki na stół, wizytówki, materiały promocyjne/reklamowe mimo krótkiego czasu użytkowania, często są zaprojektowane i wykonane z wielką starannością. Odzwierciedlają kierunki rozwoju sztuki użytkowej, a jednocześnie zwyczaje/rytuały/mody/obyczaje autoprezentacji w życiu społecznym i reklamie handlowej.
W 2017 roku została wydana monumentalna publikacja Ephemera : die Gebrauchsgrafik der MAK-Bibliothek und Kunstblättersammlung = The graphic design of the MAK Library and Works on Paper Collection / red. Christoph Thun-Hohenstein, Kathrin Pokorny-Nagel. Wien : Verlag für Moderne Kunst, 2017. Księgozbiór podręczny GDŻS sygn.: 1405283.
Jest ona zwieńczeniem wieloletniego projektu opisania i zdigitalizowania 40 000 obiektów z kolekcji efemera (zaczynamy powoli używać wymiennie określeń „dokumenty życia społecznego” i „efemera”). A można się z nią zapoznać u nas w GDŻS, do czego gorąco zachęcam.
Tak o projekcie i książce mówi Dyrektor Biblioteki MAK Kathrin Pokorny-Nagel: https://www.youtube.com/watch?v=-5Aew10ClMw
Wiener Werkstätte było jednym z niewielu miejsc, które dawało kobietom szansę eksperymentowania w projektowaniu. Dzięki czemu w Wiedniu utworzył się międzynarodowy tygiel utalentowanych artystek, których WW zatrudniło w latach 1903-1932 ponad 180. Jedną z nich była Maria Likarz-Strauss (ur. Przemyśl, 1893 – zm. Rzym, 1971), która szybko odniosła sukces zawodowy jako nowoczesna i wpływowa projektantka. Tu jej prace w zbiorach MAK.
Wiedeń wyjątkowo otwarcie przyjął w tym roku bibliotekarzy BUW. W maju pojechały tam aż 3 niezależne grupy stażystów Erasmus: Anna Białanowicz-Biernat i Dorota Bocian (do Technische Universität Wien, TUW), Joanna Kulicka i Justyna Kuster-Pachnicka (do Universitätsbibliothek Wien) i Matylda Filas (do Museum für angewandte Kunst, MAK).
Matylda Filas, Gabinet Dokumentów Życia Społecznego