23 maja 2019 w Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Zbigniewa Herberta w Gorzowie Wielkopolskim odbyła się konferencja Mniejszości narodowe i etniczne w sferze medialnej Ziem Zachodnich i Północnych. Konferencja zgromadziła historyków, regionalistów, politologów i medioznawców.
Referenci przedstawili szeroką panoramę obecności mniejszości etnicznych, takich jak Niemcy, Serbołużyczanie, Żydzi, Romowie, Ukraińcy czy Łemkowie, w mediach tzw. Ziem Odzyskanych. Wskutek powojennych migracji ludności dawnej Rzeczypospolitej na terenach tych powstała barwna mozaika społeczności tworząca wielokulturową tożsamość regionu.
Z racji wykonywanych w BUW obowiązków moją uwagę przyciągnęły szczególnie referaty poświęcone prasie. Wyjątkowo ciekawe były dwa bardzo zbliżone referaty poświęcone czasopismom „Nowe Życie” i „Tygodnik Informacyjny” wydawanym przez wojewódzkie komitety żydowskie odpowiednio we Wrocławiu i w Szczecinie pod koniec lat 40. XX wieku. Oba tytuły są wielką rzadkością i niestety nie ma ich w zbiorach BUW.
Za pouczający uznałem także referat poświęcony „czasopismom pogranicza” na przykładzie czasopism publikowanych w Gorzowie Wielkopolskim. Wedle argumentacji referenta służą one budowaniu kulturowej tożsamości regionów, gdzie większość ludności jest co najmniej w drugim lub trzecim pokoleniu napływowa oraz przyczyniają się do ożywiania dialogu z sąsiednimi krajami i budowaniu pozytywnych relacji międzynarodowych (w wypadku Gorzowa Wielkopolskiego oczywiście z Niemcami).
Wygłosiłem referat na temat gazety „Dīmokratīs” wydawanej przez greckich uchodźców w Polsce od 1950 prawdopodobnie do 1983 r. Gazeta ta przechowywana jest w zaledwie kilku bibliotekach, a egzemplarz BUW jest jednym z najbardziej kompletnych w kraju (sygn. 06973). Tytuł ten daje fascynujący obraz życia tej niewielkiej mniejszości. Chyba najbardziej zadziwia w nim fakt, iż ukazywało się cały czas w języku greckim.
„Dīmokratīs” informował o wszelkich wydarzeniach ważnych dla społeczności greckiej w Polsce. Przekazywał polskim Grekom wiadomości z ojczyzny, informacje o kraju, który ich przygarnął, edukował i bawił (dodatki literackie i młodzieżowe). Jak mogłem się przekonać, poza reporterską książką Dionisiosa Sturisa [Nowe życie. Jak Polacy pomogli uchodźcom z Grecji / Dionisios Sturis. WD DK4121.5.G73 S78 2017] nie jest on w ogóle wykorzystywany w licznych bądź co bądź pracach naukowych na temat uchodźców greckich w PRL.
Nieoczekiwanym post scriptum mojej pracy nad referatem było nawiązanie kontaktu z potomkinią jednej z greckich rodzin z Polski obecnie mieszkającą w Australii, która z naszą pomocą będzie przeglądać gazetę w poszukiwaniu informacji o swoich przodkach. Dlatego też, jak sądzę, warto próbować dzielić się naszą pracą na szerszym forum, nawet jeśli czujemy się nieswojo wśród akademików. Nigdy nie wiadomo, jakie ciekawe rzeczy mogą z tego wyniknąć.
Marcin Krawczuk, Oddział Wydawnictw Ciągłych
Dziękuję za ciekawy wpis! W tym kontekście polecam obejrzenie filmu „Macedończyk” w reżyserii Petro Aleksowskiego,
który rzuca światło na problem relacji grecko-macedońskich a także grecko-macedońsko-polskich.