Konferencja naukowa Muzyka zapisana – materiały i spuścizny kompozytorskie zorganizowana przez Wydział Kompozycji, Teorii Muzyki i Reżyserii Dźwięku Akademii Muzycznej im. F. Nowowiejskiego w Bydgoszczy odbyła się w trybie on-line w dniach 28 września–2 października 2020 roku na platformie Click Meeting.
Magdalena Borowiec i Aleksandra Górka z Gabinetu Zbiorów Muzycznych BUW przedstawiły temat Wybrane zagadnienia dotyczące spuścizn kompozytorskich na nietypowym przykładzie archiwum Romana Palestra w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie.
Temat znalazł się w pierwszym panelu konferencji.
W dużym skrócie przedstawiony został tryb postępowania ze spuścizną kompozytorską wypracowany w Archiwum Kompozytorów Polskich BUW podczas sześćdziesięciu lat jego istnienia. Następnie zaprezentowano działania, które nie należą do standardowych, ale zdarzyły się i trwają nadal w odniesieniu do spuścizny Romana Palestra (1907-1989).
Kompozytor ten drugą połowę życia spędził na emigracji. Mimo to, zapisem testamentu skierował swój twórczy dorobek właśnie do Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie z nadzieją, że będzie to miejsce sprzyjające jego twórczości. Ranga tej twórczości, a jednocześnie idąca z nią w parze niesprawiedliwość historii, polityki i losu sprawiły, że otoczona jest przez naszą instytucję staraniami szczególnymi.
Ich rezultatami są m. in:
- płyta multimedialna „Roman Palester” (2009),
- portal poświęcony kompozytorowi www.palester.polmic.pl (2016),
- digitalizacja i udostępnianie rękopisów w bibliotece cyfroweej BUW CRISPA oraz katalogu centralnym NUKAT (w latach 2017-2019: 51 rękopisów muzycznych oraz prawie 500 skryptów autorskich audycji Romana Palestra z Radia Wolna Europa),
Skrytpty audycji radiowych Romana Palestra w bibliotece cyfrowej CRISPA
Rękopisy muzyczne Romana Palestra w Archiwum Kompozytorów Polskich BUW
- fonograficzne prapremiery muzyki Romana Palestra (7 CD),
- wydanie książki Roman Palester: Słuch absolutny : niedokończona autobiografia i listy z lat wojny (oprac. Zofia Helman, PWM, 2017),
- wspólnie z UMFC zorganizowana konferencja monograficzna poświęcona kompozytorowi w roku 2017 oraz festiwal „Palester TU i TERAZ” na Uniwersytecie Warszawskim przygotowany z Fundacją 5 Esencja w roku 2019.
Kolejne pomysły i kolejne realizacje przed nami.
Zgodnie z zaleceniem organizatorów wystąpienie zostało wcześniej zarejestrowane, a po zmontowaniu z przygotowaną prezentacją, zaprezentowane uczestnikom z możliwością bezpośredniego komentarza i udzielania odpowiedzi na postawione pytania.
Pierwszy dzień konferencji zdominowało środowisko warszawskich bibliotek muzycznych (Karolina Skalska z Biblioteki Narodowej mówiła o historii muzycznej informacji i klasyfikacji, oraz Izabela Zymer ze Związku Kompozytorów Polskich o najbardziej współczesnych praktykach zapisu dzieła muzycznego).
Jako ostatni zabrał głos dyrektor Polskiego Wydawnictwa Muzycznego dr Daniel Cichy i w obszernym wywiadzie przedstawił kierunki działań najważniejszej w Polsce oficyny muzycznej. Ponieważ temat Romana Palestra stanowi od kilku lat temat wspólny dla obu instytucji: BUW i PWM, mieliśmy możliwość kontrapunktowania swoich wypowiedzi, a nawet wspólnego odpowiadania na zadane pytania.
Dzień drugi, monograficzny, poświęcony w całości Zygmuntowi Mycielskiemu (1907-1987), obfitował w szereg wiadomości o kolejnych, niedawnych odkryciach listów, dokumentów i kompozycji artysty. Było niemało odniesień także do zbiorów Biblioteki UW, która w AKP przechowuje listy i rękopisy muzyczne Mycielskiego, a przed rokiem dar Lady Camilli Panufnik dodatkowo wzbogacił ten zasób o korespondencję Zygmunta Mycielskiego i Andrzeja Panufnika.
Dzień trzeci dotyczył spuścizn i kolekcji historycznych: Kazimierz Lubomirski, mało znany kompozytor XIX wieku; biblioteka „Hosianum” w Olsztynie, która dopiero zaczyna udostępniać przechowywane muzykalia z Pomorza Wschodniego: Fromborka, Braniewa, Królewca i in.; toruński temat kolekcji polonezów i niezwykłego katalogu Stefana Burhatdta z inicjatywą kontynuacji dzieła; emigracyjna spuścizna Ludomira Michała Rogowskiego – której „polska część” znajduje się w AKP – i przedstawiony stan badań nad nią.
Dzień czwarty poświęcony był myśli estetycznej, a nawet filozoficznej w odniesieniu do muzycznego zapisu.
Konferencji towarzyszył również koncert/wydarzenie Inspirujący zapis, inspirująca muzyka, podczas którego pianista Adam Kośmieja interpretował utwór/traktat brytyjskiego kompozytora Corneliusa Cardew’a (Treatise, 1967) zapisany grafiką muzyczną, a prof. Kazimierz Rochecki malował, inspirując się słyszaną muzyką.
Finałem stały się piątkowe warsztaty dla osób zainteresowanych korzystaniem z Finale, programu edytującego zapis muzyczny.
Cała konferencja była udostępniona na Facebooku na stronie Akademia Muzyczna w Bydgoszczy (oglądało ją około 2 tys. widzów). Podczas paneli platforma Click Meeting pozwalała na aktywną (pod względem audio-video) obecność jedynie 4 osób, natomiast ilość uczestników poszczególnych paneli zarejestrowanych na platformie wahała się w granicy 20-30 i ci mogli komunikować się z prelegentami przez czat.
Przeformułowanie planowanej konferencji w spotkanie on-line było z pewnością wielkim wyzwaniem dla organizatorów (m.in. dr hab. Aleksandry Kłaput-Wiśniewskiej, której należą się słowa uznania), co stworzyło okazję dla zupełnie nowych doświadczeń. Mamy nadzieję, że strona merytoryczna konferencji weźmie górę nad wrażeniami otwierających się technicznych możliwości (tymczasem budzą one jednak zrozumiałe przejęcie, angażując wiele uwagi i czasu). Mamy też nadzieję, że zawarte na konferencji znajomości okażą się realne i pozwolą na współpracę w tych rejonach tematycznych, które pokrywają się z działaniami w Archiwum Kompozytów Polskich BUW.
Magdalena Borowiec i Aleksandra Górka, Gabinet Zbiorów Muzycznych