Ze względu na burzliwe losy naszej biblioteki, w zbiorach Gabinetu Starych Druków posiadamy bogatą kolekcję rossików. Wśród nich znajduje się druk autorstwa cesarzowej Katarzyny II.
Anonimowe dzieła cesarzowej Rosji Katarzyny II ze zbiorów Gabinetu Starych Druków BUW. Sygn. 2.8.3.7/2
Katarzyna II przeszła do historii nie tylko jako jedna z najpotężniejszych władczyń w historii świata, ale również jako mecenas kultury rosyjskiej. W trakcie swojego długiego panowania objęła opieką literaturę rosyjską, powołując wiele znaczących instytucji dla rozwoju tej dziedziny. Brała także czynny udział w rozwoju literatury, efektem czego jest pozostawiony przez nią duży zbiór dzieł jej autorstwa – notatki, tłumaczenia, bajki, komedie, eseje, libretta do pięciu oper.
W naszym księgozbiorze, oprócz publikacji urzędowych i akt prawnych Katarzyny II, znajdują się także dzieła cesarzowej Rosji wydane anonimowo.
За-пи-ски пер-вой ча-сти ukazały się w roku 1782 w drukarni imperatorskiej w Petersburgu, jako dodatek do Rossyjskaă azbuka dla obučenia ûnošestva čteniû (Rosyjska azbuka do nauki czytania młodzieży), która [? – tu nie jestem pewna, jaki powinien być rodzaj] od lat 80. była wielokrotnie przedrukowywana
Będąc fanką francuskich encyklopedystów, zachęcała do wydawania książek edukacyjnych, które miały za cel pomóc rosyjskiemu czytelnikowi opanować język ojczysty oraz poszerzyć wiedzę. Podobne metody stosowała w wychowywaniu swoich wnuków – Aleksandra i Konstantego. Zapiski wydrukowano w formacie quatro, na 231 stronach , zadrukowanych równolegle w dwóch językach: po rosyjsku i po grecku. Druk w każdym języku jest dodatkowo podzielony na dwie kolumny, gdzie po lewej znajduje się treść podzielona na sylaby, co ma ułatwić naukę czytania. Dzieło wygląda dość skromnie, wydanie zdobią jedynie ramki typograficzne i linijki na wszystkich stronach.
Druk stanowi zbiór “ciekawostek” dla dzieci i młodzieży pochodzących z różnych krajów. Czytelnik mógł się dowiedzieć m.in., że w Gruzji znajdują się bardzo wysokie góry, których szczyty pokrywa śnieg, a u podnóży rosną winogrona oraz pomarańcze lub o dalekich wyspach aleuckich, na których można spotkać lisy srebrne i bobry. Bobrom Katarzyna II poświęca osobny rozdział, gdzie opisuje jak w czerwcu i w lipcu w niezamieszkałych terenach Ameryki bobry budują swoje osady. Nie zabrakło również akcentu polskiego w tym dziele. Młodzież rosyjska mogła się dowiedzieć, że ich rówieśnicy w Polsce oswajają jazdę konną w wieku siedmiu lat. Jak widać, Zapiski zawierają cenne informacje o wartości historycznej i kulturowej.
Egzemplarz, który znajduje się w naszym Gabinecie jest niekompletny, brakuje stron 1-2 z tytułem w języku rosyjskim. Do BUWu druk trafił w XIX w. Jego poprzedni właściciele są związani z Imperium Rosyjskim. Na grzbiecie widnieje superekslibris Imperatorskiej Biblioteki (herb Cesarstwa oraz tłoczenia I. B). Do zbiorów rosyjskiej biblioteki narodowej dzieło trafiło za pośrednictwem Karla Antonowiča Ettera (1775-1831), kolekcjonera, bibliofila, mineraloga, członka rosyjskich i zagranicznych (USA, Finlandia) Akademii Nauk i towarzystw naukowych. Etter w latach 1814-1822 przekazywał do biblioteki w Petersburgu książki drukowane, rękopisy oraz rysunki, a w 1817 roku został oficjalnym pośrednikiem/ komisarzem Cesarskiej biblioteki. Na omawianej książce widnieje jego własnoręczny wpis na karcie tytułowej w języku rosyjskim: Kniga sea podarena I[mperatorskoj] P[ubličnoj] B[iblioteke G.] G[ubernskom’] Etterom’ v’ Aprile [?] 1817 goda.
Pod koniec swojego życia Etter przekazał do Cesarskiej biblioteki także swoją własną biblioteczkę i archiwum.
W naszym zbiorze znajduje się 45 druków posiadających wpis własnościowy Karola Ettera. Oprócz wpisu odręcznego, niektóre egzemplarze posiadają owalną herbową pieczątkę z dewizą LABOR OMNIA VINCIT.
Nataliia Tsekh, Gabinet Starych Druków BUW