Prof. Marian Grynberg (1940-2017)
19 listopada odszedł Prof. dr hab. Marian Grynberg, fizyk specjalizujący się w fizyce ciała stałego i półprzewodników, wieloletni nauczyciel akademicki UW i dyrektor Instytutu Fizyki Doświadczalnej UW, członek Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, sekretarz Komisji Fizyki Półprzewodników Międzynarodowej Unii Fizyki Czystej i Stosowanej (IUPAP), a w latach 1992-2005 wiceprezes Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej (FNP). I właśnie z tą ostatnią funkcją wiąże się moje wspomnienie o Profesorze.
W latach 90. XX wieku FNP uruchomiła kilka programów bibliotecznych i archiwalnych, których celem było ratowanie infrastruktury i zbiorów polskich archiwów, bibliotek, muzeów. Były to:
ARCHIWA – realizowany w latach 1992-1995, przeznaczony na wyposażenie pracowni konserwatorskich w archiwach państwowych, bibliotekach i muzeach
LIBRARIUS – realizowany w latach 1995-1999, największy program Fundacji, wspierający poprawę bazy technicznej bibliotek naukowych, szczególnie w szkołach wyższych, poprzez doposażenie w sprzęt i urządzenia. Przyznano 87 subwencji na kwotę około 22 mln zł, w tym dla BUW – 600 tys. zł.
CERBER – realizowany w latach 2000-2001, przedmiotem dofinansowania były elektroniczne i mechaniczne systemy ochrony fizycznej najbardziej wartościowych i unikatowych zbiorów specjalnych. BUW otrzymał dotacje w kwocie 105 tys. zł.
BUW był zatem beneficjentem dwóch ostatnich programów, a dodatkowo, w latach 2003-2004 skorzystaliśmy z tzw. subwencji interwencyjnej FNP w kwocie 42 tys. zł na pełną konserwację 189 rysunków Rembrandta – jednej z najcenniejszych kolekcji Gabinetu Rycin.
Uruchomienie programu LIBRARIUS zbiegło się w czasie z projektem i realizacją nowego gmachu. Poznaliśmy się z Profesorem w roku 1995 w gabinecie dyrektora BUW, dr. Henryka Hollendra, gdzie zostałam zaproszona jako wicedyrektor odpowiedzialny za tzw. „nowy gmach”. To nie my szukaliśmy Profesora, to on sam, już jako wiceprezes FNP przyszedł do nas opowiedzieć o właśnie uruchamianym programie i zapytać, czy przypadkiem jego rodzima biblioteka czegoś nie potrzebuje?
Rzecz jasna – potrzebowaliśmy! Środki naszego inwestora głównego – Fundacji UW były przeznaczone na projekt, realizację i wyposażenie nowego gmachu, jednak nie na ochronę naszych zbiorów i ich przygotowanie do funkcjonowania w całkiem innych warunkach – wolnego dostępu do zbiorów w nowym gmachu i zakładanym przez nas (czas pokazał, że słusznie) znacznie większym ich zużyciem fizycznym. Mieliśmy ambitny plan, żeby wszystkie zbiory idące do WD opakować w twarde okładki lub folię przezroczystą. „Wszystkich” się nie udało, ale dzięki FNP zabezpieczyliśmy introligatorsko ok. 50 tys. wol., tych, co do których spodziewaliśmy się największego wykorzystania w nowym gmachu. Te okładki, i twarde i foliowe sprawdzają się już 20 lat, wciąż można je zidentyfikować na półkach.
Po raz drugi skorzystaliśmy z dotacji FNP (program CERBER) w 2001 roku. Nasze zbiory XIX-wieczne umieściliśmy już w końcowym etapie przeprowadzki nie w magazynie zamkniętym na parterze (gdzie się nie zmieściły w wyniku przeszacowania jego pojemności – nasz błąd!), lecz na III piętrze w obszarze, według projektu, przeznaczonym dla wolnego dostępu, a więc otwartym, bez żadnych barier architektonicznych. Tymczasem były to zbiory historyczne, często z unikatowymi egzemplarzami, wymagały trwałego wygrodzenia i zabezpieczenia systemem alarmowym. Zrobiliśmy to w 2001 roku za kwotę 105 tys. z programu CERBER.
W osobie Pana Profesora Grynberga mieliśmy partnera inteligentnego i wyrozumiałego (to samo mogę powiedzieć o kręgu jego współpracowników z Zarządu i Biura FNP). Miałam wrażenie, że polubiliśmy się przy tej robocie i że ta sympatia przetrwała i w późniejszych latach, gdy Profesor, dość często nawet, odwiedzał Bibliotekę. Miał mądre, trochę kontemplacyjne podejście do życia, dobrze nam się rozmawiało. Choć zapewne nie byłam wyjątkiem – Profesor lubił wszystkich ludzi, przynajmniej nigdy nie dawał poznać, że jest inaczej. Był ciepłym, ujmującym człowiekiem i widział człowieka w każdym, z kim dane mu było spotkać się i pracować.
Odszedł za wcześnie, wielka szkoda…
Ewa Kobierska-Maciuszko, 1 grudnia 2017
Korzystałam z:
- Program „Librarius” : 1995-1999 / [red. prowadzący Stefan Czaja ; oprac. red. Magdalena Szczepańska] ; Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej, Toruń, Wyd. UMK, 2001. BUW Wolny Dostęp Z675.R45 P76 2001
- Strona Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej: https://www.fnp.org.pl/