Erasmus+ University College London, UCL |

Współpraca Wielkiej Brytanii z Unią Europejską w ramach programu Erasmus zakończyła się z końcem maja 2023 r. Smutne to wieści, zarówno dla nas, jak i dla brytyjskich akademików. Pieniądze przeznaczone przez ostatnie lata na mobilne zajęcia dla studentek / studentów i szkolenia dla pracowniczek / pracowników przyczyniły się znacząco do intensyfikacji wymiany dobrych praktyk i utrzymywania współpracy z czołowymi uniwersytetami w Europie. Na jednym z nich, Kolegium Uniwersyteckim w Londynie (ang. University College London, UCL), bibliotekarki / bibliotekarze bardzo aktywnie uczestniczą we wdrażaniu i promowaniu idei otwartej nauki (ang. open science and/or scholarship, OS), między innymi dzięki współpracy w ramach LERU, LIBER i Focus on Open Science, odnoszą też sukcesy przy opracowywaniu i modernizacji usług bibliotecznych, np. strony WWW na podstawie projektowania doświadczeń użytkownika (ang. user experience design, UX). Zarówno OS, jak i UX były wybrane w Strategii usług bibliotecznych UCL (ang. UCL Library Services Strategy) jako dwa z sześciu kluczowych obszarów działania na lata 2019-2022. Po naszej wizycie wiemy, że będą dalej wdrażane, gdyż oba stanowią istotne elementy zmiany kultury edukacyjno-badawczej według nowoczesnego paradygmatu budowy społeczeństwa wiedzy.

Właśnie zaczynają się prace nad opracowaniem kolejnego wieloletniego planu, którego współtwórcą ponownie będzie @Paul Ayris – osoba, dzięki uprzejmości której miałyśmy możliwość poznać dział LCCOS UCL (ang. Library, Culture, Collections & Open Science/Scholarship) – konstrukt skoncentrowany na: systemie biblioteczno-informacyjnym, rozwoju kultury (w tym badawczej i artystycznej), zarządzaniu kolekcjami dziedzictwa kulturowego (w tym kolekcjami muzealnymi i elektronicznymi) oraz wdrażaniu otwartej nauki / wiedzy (opartej m.in. o zasady: otwartości, przejrzystości, replikowalności, weryfikowalności). Jak widać jest to ciekawe połączenie bibliotek, pracowni kolekcji specjalnych, trzech muzeów, teatru i studia, w takim układzie funkcjonujących na UCL od niedawna, bo od grudnia 2021 r. Rozwiązanie to zapewnia zintegrowanie wybitnej kadry, usług i zasobów, aby wspierać światowej klasy badania, edukację i projekty, podejmowane na tej uczelni. Program naszej wizyty zawierał prezentację zagadnień dotyczących OS, UX oraz systemu ALMA. Ponadto zapewniał jednodniowe zwiedzanie kilku jednostek LCCOS, które dało nam esencjonalną dawkę informacji i ogląd ogólnej struktury. Wszędzie bardzo serdecznie nas witano i zwracano uwagę na polskie akcenty, m.in. kolekcje, współpracę, czy wieloletnią pracę pracowników polskiego pochodzenia.

Biuro ds. otwartej nauki i wiedzy (ang. UCL Office for Open Science and Scholarship), od początku swojego istnienia przez ostatnią dekadę mocno się rozwija, dostosowując ofertę do potrzeb UCL, a ostatnimi czasy koncentrując się na budowaniu wsparcia w obrębie ośmiu filarów / ambicji otwartej nauki wskazanych przez Unię Europejską i LERU. Od około 2018 r. składa się z kilku zespołów, które współpracują ze sobą hybrydowo. Część kadry wchodzi w skład LCCOS, a część jest pracowniczkami / pracownikami Biura ds. badań UCL (ang. Research Office) i Biura ds. zarządzania zasobami ludzkimi UCL (ang. Human Resources Office). Obecnie w jego skład wchodzą: zespół ds. otwartego dostępu (ang. Open Access Team; najstarsza część), Wydawnictwo (ang. UCL Press; założone w 2015 r., publikujące w diamentowym modelu otwartego dostępu, tj. bez opłat APC/BPC dla środowiska akademickiego UCL), zespół ds. zarządzania danymi badawczymi (ang. RDM Team), zespół bibliotekarzy dziedzinowych (ang. Subject Liaison Team; odpowiadający za szkolenia i rozbudowę kolekcji), zespół ds. bibliometrii (ang. Bibliometrics Team; odpowiedzialny za tworzenie zestawień na potrzeby uczelni, promocję nowoczesnych metryk i wdrażanie Polityki Bibliometrycznej UCL) oraz grupa ds. otwartej nauki (ang. Citizen Science SG). Poniżej zestawienie obrazujące strukturę Biura wraz z liczbą pracowników w podziale na osiem aspektów OS:

Schemat ułożony z kolorowych, opisanych bloków.

Grafika przygotowana na podstawie prezentacji Paula Ayris i Kirsty Wallis

W środowisku specjalistów ds. otwartej nauki temat publikowania jest najlepiej rozwiniętym i zbadanym aspektem OS, który w ostatnich latach przechodzi dynamiczne zmiany. Poniekąd w kontrze do umów transformacyjnych, które postrzegane są za bardzo drogie i elitarne, nasila się ruch diamentowych publikacji. Wydawnictwo UCL – jedno z najmłodszych wydawnictw akademickich, które ponadto od samego początku było zaprojektowane jako wydawnictwo oferujące wyłącznie publikowanie w otwartym dostępie bez pobierania opłat APC/BPC od instytucji i autorów jest odpowiedzią na potrzebę wsparcia ścieżki diamentowej. Jest to najtrudniejsza forma zarządzania budżetem dla redakcji, gdyż finansowanie publikacji nie może być pokrywane z subskrypcji i opłat od autorów, czyli uczelnia musi zdecydować się na pracę praktycznie non-profit dla dobra ogółu, a także szukać innych źródeł refinansowania. UCL Press to się od kilku lat udaje i wciąż mają miejsce na testowanie nowych rozwiązań czy wprowadzanie zmian, np. ostatnio rozpoczęto pracę nad tworzeniem darmowych podręczników, tworzone są kolejne tytuły czasopism (m.in. takich prowadzonych przez samych studentów), oraz nawiązywana jest współpraca przy nowej platformie publikacyjnej. Od początku istnienia do 2023 r. pobrano ponad 7 milionów (!) pełnych tekstów (z terenu Polski było ponad 35 tysięcy), przy publikowaniu średnio 50 książek i 15 czasopism rocznie.

Obsługa klienta (Customer Services) to szczególny priorytet określający działanie i przesłanie UCL. W Wielkiej Brytanii studia są płatne dla wszystkich studentów, którzy traktowani są w dużej mierze jak klienci kupujący usługę. Klient płaci, więc klient wymaga i oczekuje najlepszej jakości. Biblioteka UCL podchodzi do tego bardzo poważnie i w ciągu ostatnich trzech lat udało jej się uzyskać certyfikat Customer Service Excellence Accreditation, czyli standard rządowy przyznawany przez Urząd Rady Ministrów, potwierdzający najwyższą jakość obsługi. Aby go uzyskać, jednostka musi spełnić 57 kryteriów dotyczących m.in informacji od użytkowników. UCL korzysta z różnych form zbierania opinii, sugestii i ocen zarówno w formie online, jak i offline. Poza tradycyjnymi ankietami i formularzami użytkownicy są często zachęcani do szybkich reakcji poprzez rozwieszone w budynkach plakaty z kodami QR. Po ich zeskanowaniu można zgłosić np. usterki w toaletach czy niedziałający komputer w czytelni.

Poza tym, przy okazji wprowadzania większych zmian w usługach, przeprowadzane są także badania fokusowe. Dodatkowo pracownicy biblioteki kontaktujący się z użytkownikami mają narzędzie online do bieżącego monitorowania różnych aspektów obsługi. Po każdej interakcji zaznaczają, o co zostali zapytani i przez kogo (jaki typ użytkownika), jak długo trwała rozmowa. Wszystkie te formy zbierania informacji dają możliwość stałego monitorowania poziomu satysfakcji użytkowników oraz wprowadzania zmian na bieżąco.

Jedną z większych zmian, jakie zostały niedawno przeprowadzone, było odświeżenie strony internetowej biblioteki. Ciekawe było dowiedzieć się jak, mimo licznych różnic, podobne tematy były rozważane przy konstrukcji nowej strony w UCL i BUW. Fakt, że na UCL od kilku lat funkcjonuje system ALMA i wyszukiwarka PRIMO dodatkowo dał nam możliwość przyjrzenia się, jakie zmiany czekają BUW w tym zakresie.

Poza zajęciami teoretycznymi i licznymi dyskusjami koledzy z UCL zadbali, żebyśmy mogły zobaczyć jak najwięcej działów LCCOS. Poniżej fotorelacja z wizyty.