Pokrótce o konferencji „Książka dawna i jej właściciele”

W dniach 29 września – 1 października Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu gościł w swojej pięknej, historycznej siedzibie przy ul. Szewskiej międzynarodową konferencję Książka dawna i jej właściciele – stan badań, opracowanie, perspektywy. Konferencja została zorganizowana przez Grupę Polskich Bibliotek Naukowych Gromadzących Stare Druki we współpracy z Konsorcjum Europejskich Bibliotek Naukowych CERL.

Trudno w kilku zdaniach streścić mnogość zagadnień, które zaprezentowano podczas spotkania we Wrocławiu. Aby nakreślić choć zarys tego, z czym reprezentacja BUW (Marianna Czapnik, Iza Wiencek i autorka tego tekstu z Gabinetu Starych Druków oraz Agnieszka Fabiańska z Gabinetu Rękopisów i Iwona Leonowicz z NUKAT-u) miała przyjemność się zmierzyć, spróbujmy ująć wyjazd w ramy liczbowe. Być może w ten sposób uda się również uświadomić czytelnikom jak wielką pracę organizacyjną wykonali (z wyśmienitym skutkiem) gospodarze. Przejdźmy zatem do konkretów.

1. Konferencja trwała dwa i pół dnia.
   

   Marianna Czapnik prezentowała kolekcje BUW

2. Uczestniczyło w niej więcej niż sto osób.
3. Wygłoszono pięćdziesiąt osiem referatów, przeprowadzono ponad siedem godzin podsumowujących wystąpienia dyskusji pod okiem moderatorów i niezliczoną ilość merytorycznych rozmów w przerwach na kawę i lunch.
4. Podczas konferencji referaty wygłosili przedstawiciele dwudziestu siedmiu polskich instytucji (zostały zaprezentowane kolekcje Ossolineum, bibliotek uniwersyteckich we Wrocławiu, Warszawie, Poznaniu i UMCS w Lublinie, Biblioteki Narodowej i Jagiellońskiej, Biblioteki Kórnickiej, Bibl. Gdańskiej, Bibl. Śląskiej, Książnicy Pomorskiej, Bibl. Publicznej w Bydgoszczy, omówiono polskie księgozbiory historyczne w zbiorach rosyjskich i bibliotece w Uppsali, lwowskie zbiory Bavorovianum, kolekcję Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego w Cieszynie a także zbiory prywatne, Świętosława Milczącego (mansjonarza przy kościele Mariackim w Krakowie), Andreasa Müllera Greifenhagiusa, Johanna Fidalke z Gdańska, antykwariusza Mariana Swinarskiego, rodziny Nosticów i Oppersdorffów oraz liczne zbiory klasztorne: paulinów na Jasnej Górze, klasztorów krakowskich (bonifratrów, dominikanów, jezuitów, karmelitów bosych i misjonarzy), bazylianów prowincji ruskiej oraz z Supraśla, augustianów z Książa Wielkiego, dominikanów z Sieradza, a ponadto kolekcje historyczne Biblioteki Katedralnej w Gnieźnie i Biblioteki Kapitulnej w Kielcach).
5. Goście z zagranicy reprezentowali dwanaście różnych instytucji (CERL, Bibl. Narodowa w Hadze, Biblioteka Miejska w Lyonie, Uniwersytet Oksfordzki, Bibl. Uniwersytecka w Cambrigde, Bibl. Uniwersytecka w Wilnie, Lwowska Bibl. im. Stefanyka, Centralna Bibl. w Zurychu, Bibl. Muzeum Narodowego w Pradze, Bibl. Uniwersytecka w Uppsali, Ukraiński Katolicki Uniwersytet we Lwowie, Lwowski Narodowy Uniwersytet im. Iwana Franki).
   

   Marian Lefferts przedstawiła krótką historię i plany CERL na najbliższe lata

   Przedstawiciele CERL wygłosili szereg niezwykle ciekawych referatów dotyczących Konsorcjum (Marian Lefferts przedstawiła krótką historię i plany CERL na najbliższe lata, Dr Marieke Van Delft zaprezentowała bazę proweniencyjną CERL, Monique Hulvey z biblioteki miejskiej w Lyonie omówiła francuską bazę proweniencyjną Bibale, a Dr Geri Della Rocca De Candal opowiedział o projekcie 15cBooktrade oraz bazie inkunabułów MEI (Material Evidence in Incunabula) prowadzonej przy współpracy z uniwersytetem w Oksfordzie).

6. Referaty były prezentowane w siedmiu blokach tematycznych:
   • bazy proweniencyjne – zbiory bibliotek naukowych – struktura proweniencyjna
   • zbiory bibliotek naukowych – proweniencje kolekcji inkunabułów
   • zbiory bibliotek naukowych – kolekcje historyczne
   • zbiory bibliotek naukowych i publicznych – kolekcje historyczne
   • zbiory bibliotek kościelnych
   • inne zagadnienia proweniencyjne
7. Odbył się jeden panel dyskusyjny moderowany przez Mariannę Czapnik z Gabinetu Starych Druków BUW dotyczący potrzeby powstania polskiej bazy proweniencyjnej. Rozważania nad tematem (jak powinna być zbudowana baza, czy powinna działać w połączeniu z katalogiem NUKAT, w jaki sposób biblioteki dotychczas rejestrowały zapisy proweniencyjne) zaowocowały decyzją o powołaniu grupy roboczej, która przygotuje założenia dla ogólnopolskiej bazy.
8. Podczas konferencji miała miejsce jedna prezentacja cymeliów ze zbioru Działu Starych Druków Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Zakończywszy podziwianie starych druków można było zwiedzić również wystawę dotyczącą Sienkiewicza i bliżej zapoznać się np. z rękopisami Quo Vadis czy Trylogii.
   

   Prezentacja cymeliów ze zbioru Działu Starych Druków Zakładu Narodowego im. Ossolińskich

9. Komunikację między uczestnikami ułatwiał jeden wzbudzający powszechny podziw tłumacz symultaniczny, który od wczesnych godzin porannych do późnych godzin wieczornych niestrudzenie przekładał z polskiego na angielski i vice versa każdy referat oraz niezwykle długie fragmenty dyskusji wygłaszane w specyficznym „dialekcie starodruczników”.

Konferencja zasiała w głowach uczestników wiele pomysłów, które, miejmy nadzieję, wydadzą plon w postaci ogólnopolskiej bazy proweniencyjnej. Cykl prezentacji był niepowtarzalną możliwością poznania historii polskich i zagranicznych księgozbiorów wraz z ich najciekawszymi, najcenniejszymi oraz najważniejszymi kolekcjami.

Obszerniejsza relacja z wyjazdu ukaże się wkrótce w roczniku „Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi”.

Tekst i zdjęcia: Martyna Osuch, Gabinet Starych Druków