Miniony, 2016 rok, niewątpliwie obfitował w ciekawe wydarzenia dla badaczy zainteresowanych historią grafiki. Szeroki wybór konferencji naukowych poruszających to zagadnienie w rozmaitych aspektach sprawił, że pracownicy Gabinetu Rycin co chwilę rozjeżdżali się w różnych kierunkach. Zapoznawali się z wynikami badań, wymieniali doświadczenia z zagranicznymi specjalistami i wreszcie – prezentowali to, co sami znają najlepiej – graficzne zbiory BUW.
Nie inaczej było w przypadku konferencji Collecting of Graphic Arts from a Historical Perspective. Research and Digitisation in Dialogue, zorganizowanej w dniach 20-22 października przez dwie saksońskie instytucje kultury o niezwykłej tradycji: Herzog August Bibliothek w Wolfenbüttel i Herzog Anton Ulrich-Museum w Brunszwiku. Do udziału w obradach zachęcił nas zaproponowany temat – łączenie tradycji z nowoczesnością, czyli opisywanie historycznych kolekcji rycin i rysunków przy pomocy współczesnych narzędzi (programów bazodanowych, które bezpowrotnie zastąpiły papierowe fiszki). Czy to nie tym właśnie zajmujemy się od 2008 roku w Gabinecie Rycin, tworząc w systemie MONA wirtualny obraz graficznej kolekcji króla Stanisława Augusta, na co dzień przechowywanej w naszych komodach? Postanowiłyśmy podzielić się naszymi doświadczeniami i wątpliwościami z dużo bardziej kompetentnymi w tym zakresie kolegami z zachodnioeuropejskich instytucji. Nie da się ukryć, że mocno liczyłyśmy na wymianę doświadczeń i wspólne rozważanie pewnych kluczowych, a wciąż budzących wątpliwości kwestii. I bardzo dobrze trafiłyśmy, bo czy jest lepsze miejsce na podjęcie dyskusji o digitalizacji i upowszechnianiu rycin przez Internet niż Wolfenbüttel i Brunszwik, gdzie powstał pierwszy niemiecki wirtualny gabinet rycin?
Herzog August Bibliothek w Wolfenbüttel
Obrady rozpoczęły się od niezwykle interesującego wystąpienia Petera Fuhringa (Fondation Custodia, Paryż), który podsumował, w jaki sposób rozwój wirtualnych galerii zbiorów graficznych wpłynął na warsztat ich badacza. Wieloletnie doświadczenie pozwoliło temu wybitemu znawcy grafiki na trafne wskazanie zalet i wad tej przemiany: powszechna dostępność cyfrowych reprodukcji i informacji o występowaniu poszczególnych odbitek w światowych zbiorach grafiki z jednej strony i pewne mankamenty wynikających w dużej mierze z braku jednolitego sposobu opisu rycin, czy okrojonej, a niekiedy wręcz błędnej zawartości opisów. Wciąż obecny na sali obrad Peter Fuhring komentował niemal każde następne wystąpienie, podgrzewając dyskusję. Międzynarodowe grono reprezentowane przez badaczy z uniwersytetów niemieckich, bibliotek narodowych i akademickich z Austrii, Niemiec i Polski, czy największych kolekcji sztuki (wiedeńska Albertina, florencka Galeria Uffizi, amsterdamskie Rijksmuseum) przez dwa dni poruszyło wiele zagadnień związanych z kolekcjami graficznymi: od sposobu i przyczyn ich tworzenia, przez ich funkcję i historię po współczesne miejsce w zbiorach instytucji publicznych i w szerokiej i powszechnie dostępnej przestrzeni Internetu.
Herzog August Bibliothek w Wolfenbüttel – wnętrze
Doskonałym, choć niezwykle wymagającym od uczestników, uzupełnieniem, były odbywające się symultanicznie warsztaty: pierwszy na temat sposobu wprowadzania zmian, uzupełnień i korekt w bazach danych, pozwalającego na wymianę informacji na szerszą skalę (w oparciu o doświadczenia pracowników naukowych Biblioteki Uniwersyteckiej w Heidelbergu), drugi – dotyczący dość skomplikowanego programu LIDO, który jest pomocny przy tworzeniu połączeń pomiędzy opisami poszczególnych dzieł sztuki. Wisienką na torcie okazała się wizyta w świeżo wyremontowanym Herzog Anton Ulrich-Museum w Brunszwiku. Uczestnicy konferencji byli jednymi z pierwszych zwiedzających od sześciu lat i mieli okazję wspólnie obejrzeć wystawę graficznych autoportretów artystów Künstler! Druckgraphische Bildnisse aus sechs Jahrhunderten w sali prezentującej „sztukę na papierze” z tamtejszego Gabinetu Rycin (Kupferstichkabinett). W tej części muzeum, na krótkich czasowych ekspozycjach, będzie można zobaczyć dzieła wybitnych mistrzów tworzących od czasów średniowiecznych po współczesne, a także poznać funkcje, techniki i różnorodność tematyczną rysunku i grafiki.
Zamek w Wolfenbüttel
Nie do pominięcia jest również samo Wolfenbüttel. To niezwykle urokliwe miasteczko, pełne zabytkowej architektury położone jest nad wijącą się licznymi kanałami rzeką Oker, czym zyskało sobie przydomek niemieckiej Wenecji. Ciasna zabudowa przy rynku, pamiętająca czasy średniowiecza, kontrastuje tu z malowniczymi parkami i okalającymi je XIX-wiecznymi willami. Nie da się jednak ukryć, że trzema wyznacznikami tego miejsca są: monumentalna katedra, barokowy zamek i zjawiskowa biblioteka księcia Augusta kryjąca średniowieczne i wczesnorenesansowe skarby, która gościła uczestników konferencji!
Urszula Dragońska, Małgorzata Łazicka, Gabinet Rycin
Fot. Małgorzata Łazicka