Doroczne spotkanie Europejskiej Grupy ds. RDA

W dniach 23-25 maja 2016 roku uczestniczyłem w dorocznym spotkaniu Europejskiej Grupy ds. RDA (EURIG). Grupa funkcjonuje od 2011 roku i jest platformą wymiany informacji na temat rozwoju prac nad wdrażaniem nowych zasad katalogowania w krajach europejskich oraz reprezentuje europejskie bibliotekarstwo w kontaktach z instytucjami zarządzającymi rozwojem RDA (RDA Board oraz RDA Steering Committee). Gospodarzem tegorocznego spotkania była Łotewska Biblioteka Narodowa. O imponującym gmachu biblioteki pisano już na tym blogu, ograniczę się więc tylko do stwierdzenia, że budynek faktycznie robi ogromne wrażenie i w pełni zasługuje na swoją nazwę Castle of light. Nie mniejsze wrażenie zrobił na mnie również rozmach, z jakim gospodarze opracowali program spotkania. Dotychczasowe spotkania miały zamknięty charakter i ograniczały się zazwyczaj do jednodniowych obrad. Tym razem organizatorzy zdecydowali się na całkowitą zmianę formuły i „kameralną” naradę entuzjastów RDA przekształcili w trzydniowe wydarzenie, wzbogacone o satelickie imprezy mające poszerzyć wiedzę o RDA wśród łotewskich bibliotekarzy.

Pierwszego dnia zaplanowano seminarium, w ramach którego przedstawiony został stan implementacji RDA w poszczególnych krajach. Była to znakomita okazja do zapoznania się z sukcesami oraz problemami bibliotek, które już przystąpiły lub zamierzają przystąpić do wdrażania RDA. Można było odnieść wrażenie, że zaprezentowane zostało pełne spektrum możliwych podejść do tego zagadnienia, począwszy od kompleksowego wdrażania realizowanego wspólnymi siłami kilku partnerów (Niemcy, Austria i niemieckojęzyczną część Szwajcarii), poprzez ewolucyjne wprowadzanie wybranych elementów RDA (np. Łotwa), do dalszego trwania w oczekiwaniu i rozważaniu możliwości wprowadzenia własnego profilu RDA (Hiszpania). Skorzystałem z tej okazji, aby omówić również sytuację panującą w Polsce. W pierwszej części mojej prezentacji podałem podstawowe informacje dotyczące katalogu NUKAT, po czym omówiłem główne uwarunkowania kształtujących nasze podejście do wdrażania RDA w Polsce. Wskazałem na problemy wynikające z braku wystarczających środków finansowych i związaną z tym potrzebą szukania rozwiązań umożliwiających dostosowanie naszych zasad katalogowania do standardów RDA, bez konieczności przeprowadzania kosztownych i czasochłonnych melioracji naszej bazy. Podkreśliłem również fakt, że istotne znaczenie w procesie tworzenia jednolitych zasad katalogowania w Polsce ma współpraca Centrum NUKAT z Biblioteką Narodową. Elementem uzupełniającym tej sesji były wystąpienia Simona Berney-Edwardsa, przewodniczącego RDA Board, oraz Gordona Dunsire’a, przewodniczącego RDA Steering Committee. Pierwszy z nich omówił zagadnienia związane z rozwojem struktury zarządzającej funkcjonowaniem RDA w skali globalnej, drugi natomiast zaprezentował skonsolidowaną wersję modelu FRBR.

Program drugiego dnia obejmował dwie równolegle prowadzone sesje warsztatowe. Pierwsza z nich (RIGA-THON), przeznaczona głównie dla bibliotekarzy łotewskich, nawiązywała do modnych ostatnio imprez poświęconych opracowywaniu w standardzie RDA grupy rekordów związanych z wybranym autorem. Podczas takich warsztatów do katalogowania wykorzystywany jest program RIMMF, który pozwala na uchwycenie istoty standardu RDA, dzięki oderwaniu procesu rejestracji elementów opisu bibliograficznego od ograniczeń związanych ze stosowaniem formatu MARC. Zajęcia prowadzili Gordon Dunsire oraz autorka programu RIMMF ‒ Deborah Fritz. Druga sesja poświęcona była przystosowaniu się EURIG-u do nowej struktury organizacyjnej RDA. Od 2014 roku gremia odpowiedzialne za rozwój RDA zintensyfikowały swoje działania zmierzające do przekształcenia RDA w standard o ogólnoświatowym zasięgu. Działania te znalazły swoje odzwierciedlenie w zainicjowaniu odpowiednich zmian zarządzaniu rozwojem tego standardu, które mają zakończyć się w 2020 roku. Obecnie jedyną instytucją spoza kręgu angloamerykańskiego funkcjonującą w ramach RDA Steering Committee jest Niemiecka Biblioteka Narodowa. Po planowanych zmianach organizacyjnych każdy z sześciu regionów (Afryka, Ameryka Łacińska, Ameryka Północna, Azja, Europa, Oceania) ma mieć swojego przedstawiciela zarówno w RDA Board jak i w RDA Steering Committee. Zmiany te nie mogły pozostać bez wpływu na zasady funkcjonowania EURIG-u. Dotychczas współpraca z RDA Board oraz RDA Steering Committee miała stosunkowo luźny charakter a przekazywane do tych gremiów materiały dyskusyjne lub opinie dotyczące RDA, nawet jeśli były prezentowane jako dokumenty EURIG-u, w rzeczywistości były raczej dziełem poszczególnych członków tej grupy, niż rezultatem kolektywnej pracy. Uznano, że utrzymywanie takiego stanu rzeczy nie jest możliwe, w sytuacji gdy EURIG, za pośrednictwem swoich przedstawicieli, ma być oficjalną reprezentacją europejskiego bibliotekarstwa w strukturach RDA. Tak więc głównym celem drugiej sesji warsztatowej było wypracowanie nowych form współpracy, które zapewnią uruchomienie odpowiednich procedur wyłaniania przedstawicieli oraz przyczynią się do szerszego zaangażowania członków EURIG-u w proces przygotowywania oficjalnych dokumentów (powołanie komitetu edytorskiego). Wypracowane podczas warsztatów ustalenia staną się podstawą do opracowania zmodyfikowanej umowy kooperacyjnej.

Trzeci dzień był powrotem do tradycyjnej formuły obrad. Przez kilka godzin członkowie grupy omawiali takie zagadnienia jak zatwierdzenie sprawozdania z poprzedniego spotkania i ocena stopnia realizacji wytyczonych wówczas zadań, przyjmowanie nowych członków, sprawozdania z działalności grup roboczych funkcjonujących przy RDA Steering Committee itp. Kontynuowano również zapoczątkowaną poprzedniego dnia dyskusję na temat nowych zasad funkcjonowania EURIG-u. Pewne kontrowersje wywołało to, jaki wpływ na podejmowanie decyzji powinni mieć przedstawiciele instytucji, które nie wdrożyły RDA i co właściwie należy rozumieć pod pojęciem wdrożenia RDA. Początkowo zakładano, że instytucje nie stosujące tego standardu będą miały jedynie głos doradczy, bez możliwości brania udziału w głosowaniu. Ostatecznie jednak zrezygnowano z tego ograniczenia, zakładając jednak, że przedstawiciele tych instytucji nie będą dopuszczani do wszystkich funkcji i nie mogą stanowić większości w komitecie edytorskim. Ponadto zaprezentowany został system biblioteczny Syrtis francuskiej firmy Proligone, oferujący możliwość eferberyzacji katalogu.

Nowa formuła spotkała się z bardzo pozytywną oceną; wyrażano nadzieje, że kolejnym spotkaniom również będą towarzyszyć imprezy satelickie aktywizujące społeczności lokalne.

Tekst i zdjęcia: Leszek Śnieżko, Centrum NUKAT