Biblioteka Austriacka w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie oraz Instytut Austriacki mają przyjemność zaprezentować Państwu, w ramach projektu „Książka Miesiąca”, powieść opartą na autentycznych wydarzeniach historycznych. Abschied von Sidonie to przejmujący opis wojennych losów romskiej dziewczynki o imieniu Sydonia. Książka jest w Austrii lekturą szkolną. W wersji niemieckiej można ja wypożyczyć w Bibliotece Austriackiej w BUW oraz w sekretariacie Instytutu Austriackiego na ul. Zielnej 37. Wydanie polskie, w tłumaczeniu Marii Łobzowskiej, dostępne jest w Bibliotece Uniwersyteckiej i nosi tytuł Pożegnanie z Sydonią.
Erich Hackl dowiedział się o losie Sydoni Adlersburg w 1987. Przeprowadził wywiady z naocznymi świadkami, przestudiował wiele archiwów i tak powstała ta książka. Historia zaczyna się 18 sierpnia 1933 roku, gdy przed szpitalem w Steyr znaleziono, owinięte w szmaty, romskie niemowlę. Obok dziewczynki leży mała karteczka: Nazywam się Sydonia Adlersburg. Urodziłam się drodze do Altheim. Proszę o rodziców. Sydonia ma szczęście i trafia do kochającej rodziny Breiratherów. Wybucha II wojna i ciemna karnacja skóry, romskie pochodzenie zaczyna przeszkadzać mieszkańcom Steyr. Mimo protestów dziewczynki i członków rodziny zastępczej, Sydonia wraca do domniemanej biologicznej matki. W 1943 roku dziewczynkę wywieziono do obozu Auschwitz-Birkenau. Umarła tam, nie z głodu, ale z tęsknoty za przybranym rodzeństwem i rodziną zastępczą. Na zakończenie powieści Erich Hackl odwołuje się do losów romskiej dziewczyny Margit, która w tym samym czasie mieszkała w innej rodzinie zastępczej. Dzięki odwadze cywilnej burmistrza i pozytywnym opiniom opieki społecznej ta druga przeżyła wojnę. Hackl pisze rzeczowo, bez oceny, uważa się za kronikarza opisującego zastaną rzeczywistość.
Erich Hackl, urodzony w 1954 Roku w Steyr w Górnej Austrii, należy do czołowych prozaików austriackich. Dzieciństwo i młodość spędził w Steyr. Po ukończeniu gimnazjum studiował germanistykę i iberystykę na uniwersytetach w Salzburgu, Salamance i Maladze. Od 1977 roku był wykładowcą języka niemieckiego i literatury austriackiej na uniwersytecie Complutense w Madrycie. W latach 1979-1983 nauczał języka niemieckiego i hiszpańskiego w Wiedniu. Od 1981 do 1990 roku pracował w Instytucie Romanistyki na Uniwersytecie Wiedeńskim. Od 1983 roku zajął się niezależną twórczością literacką. Jest autorem opowiadań, książek dla dzieci, słuchowisk, scenariuszy filmowych, a także tłumaczem literatury iberyjskiej i iberoamerykańskiej. Wydał m.in. Sara und Simón (1995), Familie Salzmann. Erzählung aus unserer Mitte (2010), Im Leben mehr Glück. Reden und Schriften (2019). W lutym 2018 roku w ramach cyklu Książka miesiąca opisywaliśmy Die Hochzeit von Auschwitz (2002). Erich Hackl jest laureatem licznych nagród za twórczość literacką, translatorską i filmową.
Buch des Monats. Februar 2022
Erich Hackl, „Abschied von Sidonie“
Die Österreich-Bibliothek in der Universitätsbibliothek Warschau und das Österreich Institut freuen sich, Ihnen im Rahmen des Projekts „Buch des Monats“ die Dokumentarerzählung „Abschied von Sidonie“ vorzustellen. Es handelt sich dabei um die ergreifende Geschichte des Roma-Mädchens Sidonie während des Krieges. Das Buch ist in Österreich Schullektüre. In der deutschen Originalfassung kann Erich Hackls Erzählung in der Österreich-Bibliothek und im Sekretariat des Österreich Instituts in der ul. Zielna 37 ausgeliehen werden. Die polnische Ausgabe („Pożegnanie z Sydonią“) in der Übersetzung von Maria Łobzowska ist in der Universitätsbibliothek erhältlich.
Erich Hackl erfuhr 1987 von Sidonie Adlersburgs Schicksal. Daraufhin interviewte er Zeitzeugen, betrieb aufwendige Archivrecherchen, und so entstand dieses Buch. Die Geschichte beginnt am 18. August 1933, als ein in Lumpen gewickelter Roma-Säugling vor dem Krankenhaus in Steyr gefunden wird. Neben dem Mädchen liegt ein kleiner Zettel: „Ich heiße Sidonie Adlersburg und bin geboren auf der Straße nach Altheim. Bitte um Eltern“. Sidonie hat Glück im Unglück und wird von einer liebevollen Familie in Pflege genommen. Der Zweite Weltkrieg bricht aus, und der dunkle Teint, der ihre Roma-Herkunft verrät, beginnt die Einwohner von Steyr zu stören. Trotz der Proteste des Mädchens und der Pflegefamilie wird Sidonie zu ihrer leiblichen Mutter zurückgebracht. 1943 wird das Mädchen nach Auschwitz-Birkenau deportiert. Sie stirbt dort nicht an Hunger, sondern an „Kränkung“, an der Sehnsucht nach ihren Stiefgeschwistern und ihrer Pflegefamilie. Erich Hackl verweist zum Schluss seiner Erzählung auf das Schicksal des Roma-Mädchens Margit, das zur gleichen Zeit in einer Pflegefamilie lebt. Dank der Zivilcourage des Bürgermeisters und den positiven Berichten der Fürsorge überlebt das Kind den Krieg. Hackl schreibt sachlich, ohne zu urteilen, er betrachtet sich als Chronist der damaligen Wirklichkeit.
Erich Hackl, geboren 1954 in Steyr, Oberösterreich, ist einer der wichtigsten österreichischen Prosaschriftsteller. Seine Kindheit und Jugend verbrachte er in Steyr. Nach dem Abitur studierte er Germanistik und Hispanistik an den Universitäten Salzburg, Salamanca und Málaga. Ab 1977 war er Lektor für deutsche Sprache und österreichische Literatur an der Universität Complutense Madrid. Von 1979 bis 1983 unterrichtete er als Lehrer für Deutsch und Spanisch in Wien, von 1981 bis 1990 am Institut für Romanistik der Universität Wien. Seit 1983 ist er freier Schriftsteller. Er ist Autor von Erzählungen, Kinderbüchern, Hörspielen, Drehbüchern sowie Übersetzer spanischer und iberoamerikanischer Literatur. Von ihm erschienen u. a. Sara und Simón (1995), Familie Salzmann. Erzählung aus unserer Mitte (2010). Im Leben mehr Glück. Reden und Schriften (2019). Im Februar 2018 stellten wir im Rahmen der Reihe „Buch des Monats“ Hackls Hochzeit von Auschwitz (2002) vor. Hackl wurde für sein literarisches, übersetzerisches und filmisches Werk mit zahlreichen Preisen ausgezeichnet.
Michał Dworakowski, Biblioteka Austriacka