30 listopada – 2 grudnia 2022
Otwieranie nauki – praktyka i perspektywy: Wspieranie doskonałości naukowej
Seminarium z cyklu „Otwieranie nauki – praktyka i perspektywy” – to cykliczne wydarzenie organizowane przez firmę Elsevier i zaproszone uczelnie. Tym razem gospodarzem wydarzenia była Politechnika Gdańska.
Tematy seminarium oscylowały wokół tego, co obecnie stanowi główny temat uczelnianych dyskusji:
- jak mierzyć społeczny wpływ badań,
- jak realizować politykę otwartej nauki,
- w jaki sposób zarządzać danymi badawczymi z korzyścią dla nauki i naukowców (uczelni).
Paweł Strumiłło (Politechnika Łódzka) przedstawił wyniki przeprowadzonej w 2021 r. wśród społeczności uczelni ankiety na temat celów zrównoważonego rozwoju w porównaniu z analizą aktywności publikacyjnej pracowników PŁ. Okazało się, że dla pracowników i studentów uczelni najważniejszym działaniem jest cel 6: Clean Water and Sanitation, czyli powszechny dostęp do czystej wody i odpowiednie warunki sanitarne. Innym celem, w którym PŁ zintensyfikowała swoje działania, jest przeciwdziałanie zmianom klimatycznym. Rozpoczęto projekty badawcze dotyczące zahamowania wzrostu stężenia CO2 w atmosferze i wykorzystania go w produkcji. Projektowane są plany poprawy efektywności energetycznej budynków w Łodzi.
Działania uczelni przy realizacji celów zrównoważonego rozwoju to jeden z elementów wpływu środowiska akademickiego na społeczeństwo. Wpływ działań naukowych na rozwój gospodarki, na środowisko, kulturę i życie codzienne społeczeństw, może wzmocnić rolę badaczy i reputację instytucji naukowych w świecie.
Wpływ społeczny działalności badawczej można badać na kilka sposobów. Jednym z nich jest analiza wykorzystania publikacji naukowych w tzw. policy document, a więc raportach, regulacjach, dokumentach roboczych instytucji rządowych i pozarządowych. Można ją przeprowadzić dzięki integracji bazy Scopus z narzędziem PlumX Metrics. PlumX Metrics służy gromadzeniu danych altmetrycznych w: tweetach, polubieniach, wpisach na blogach, a także cytowaniach w publikacjach innych niż naukowe.
Instytucje rządowe i pozarządowe najchętniej sięgają po publikacje polskich naukowców z zakresu nauk ścisłych, medycyny i nauk społecznych.
Magdalena Szuflita-Żurawska (Biblioteka Politechniki Gdańskiej) podsumowała pierwszy rok działalności polskiej Grupy Roboczej Data Stewardship Competence Centers (DSCC). DSCC-PL liczy ponad 100 członków z całej Polski i nie posiada formalnej struktury decyzyjnej. Z założenia jest to grupa dyskutująca o zarządzaniu danymi badawczymi, wdrażaniu i popularyzacji otwartej nauki w Polsce.
Michael Levine-Clark (University of Denver Libraries) mówił natomiast o roli biblioteki w priorytetowych działaniach swojej uczelni. Zauważył, że użytkownicy widzą dla bibliotek rolę szerszą niż one same. Biblioteki to ważny uczestnik komunikacji naukowej. Wśród priorytetów Uniwersytetu w Denver są: awans w rankingach, zwiększenie finansowania badań czy wzrost liczby studentów. W realizacji tych planów angażowani są bibliotekarze. Biblioteka objęła rolę „Research Information Management”, czyli stała się odpowiedzialna za gromadzenie, dystrybuowanie i porządkowanie danych na uczelni. Jako specjaliści od metadanych, bibliotekarze są odpowiedzialni za gromadzenie danych o publikacjach, za jakość danych indeksowanych w Web of Science i Scopus. I robią to na tyle dobrze, że Prorektor ds. Badań Uniwersytetu w Denver zawnioskował za zwiększeniem roli bibliotek w zarządzaniu badaniami.
VI Pomorska Konferencja Open Science – Polityki i Infrastruktury dla Otwartej Nauki
Na Pomorskiej Konferencji Open Science Narodowe Centrum Nauki zaprezentowano ideę wspólnej europejskiej przestrzeni dla danych badawczych European Open Science Cloud (EOSC).
EOSC jest inicjatywą zmierzającą do stworzenia wirtualnego środowiska dla projektów oscylujących wokół problemów Otwartej Nauki. Ma w łatwy i przejrzysty sposób udostępniać nie tylko dane naukowe, ale też zaawansowane narzędzia i zasoby do ich składowania, przetwarzania i zarządzania nimi. Celem przedsięwzięcia jest stworzenie środowiska otwartej nauki, które zapewni naukowcom narzędzia, serwisy i zasoby niezbędne do prowadzenia badań, a także przechowywania, wyszukiwania i ponownego wykorzystywania rezultatów badań.
Komisja Europejska chciałaby, by dostęp do danych badawczych był łatwy i powszechny, tak jak do innych informacji gromadzonych w infrastrukturach finansowanych przez UE. I choć już wiele w tym kierunku zdziałano, nadal wiele danych jest ukrytych i nieodstępnych. Celem EOSC jest stworzenie wirtualnej przestrzeni wymiany danych, ale tez innej otwartej infrastruktury, na poziomie ogólnoeuropejskim. Chodzi o to, by do danych mieli dostęp wszyscy zainteresowani badacze, bez względu na to, z jakiego kraju pochodzą. Ta, działająca na zasadach FAIR, wirtualna przestrzeń, w której spotykają się producenci nauki i jej konsumenci, ma współpracować z innymi światowymi strukturami.
Maja Bogajczyk, Oddział Usług Informacyjnych i Szkoleń