Dawny gmach BUW, na kampusie centralnym UW, i obecny – na Powiślu, są oddalone od siebie o dziesięć minut drogi. Ciekawa to wycieczka, gdy chce się obejrzeć jeden i drugi, w dowolnej kolejności, i zobaczyć, co się zmieniło. Zewnętrznie prawie wszystko. Aż do tego stopnia, że zestawienie zdjęć starej i nowej biblioteki do celów gry „Znajdź szczegóły. które różnią te dwa obrazki” mogłoby zostać odczytane jako próba obrazy hipotetycznych graczy. Nie zrobimy tego. Lepiej przyjrzyjmy się zmianom, które dokonały się we wnętrzu BUW. I to nie tyle w fizycznej przestrzeni, co w niewidzialnej strukturze wewnętrznej. Albo organizacyjnej. Jak kto woli.
By Alchemist-hp (talk) (www.pse-mendelejew.de) – Own work, FAL, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=12387324
Fragment starej wewnętrznej struktury BUW, w kolorze fuksji, stoi dziś po prawej stronie przed wejściem głównym do biblioteki. Jest to tzw. ruszt biblioteczny – pozostałość po dawnej konstrukcji magazynów, który, mówiąc patetycznie, niby przęsło mostu łączy stary i nowy gmach. Do rusztu nie wolno przyczepiać rowerów. Oprócz tego, jest to świetny (i jeden z nielicznych na świecie) przykład przestrzeni ni to otwartej, ni to zamkniętej) który służy (niestety) odwiedzającym BUW jako wielka stalowa popielniczka. [Filmik ilustrujący przykład innych przestrzeni tego typu proszę oglądać od 4 minuty :)]
Zmiany wymusiła na nas nie tylko przeprowadzka. Głównym czynnikiem zmian w strukturze organizacyjnej BUW jest życie. Czy ogarnęło Was w tym miejscu zdziwienie? Nie? To dobrze. To znaczy, że nie jesteśmy oderwani od rzeczywistości. No, może troszkę, bo zdarza się tak, że nazwy oddziałów i agend bibliotecznych nic nie mówią statystycznemu użytkownikowi. A może wcale nie muszą mówić? Może są ważne tylko tych, co je tworzą? Ok. A co się zmieniło konkretnie? I dlaczego? Powstał na przykład Gabinet Zbiorów XIX Wieku, bo nagle przybyło nam miejsca i mogliśmy wydawnictwa XIX-wieczne (głównie książki) ustawić na trzecim piętrze. Atrakcyjny gmach i wydawałoby się przestrzeń bez końca – zainteresowała Federalne Ministerstwo do Spraw Europy, Integracji i Spraw Zagranicznych Austrii w postaci lokalnego przedstawiciela, czyli Austriackiego Forum Kultury i w Bibliotece powstała … biblioteka, – Austriacka:).
Część zawirowań dziejowych należy przypisać Oddziałowi Usług Informacyjnych i Szkoleń, który zmieniał swoją nazwę. Choć moim zdaniem, prostota w dotarciu do informacji w BUW jest tożsama z historią OUIS 🙂 To całkiem młody Oddział liczący sobie niespełna 5 lat. Wyodrębniono go z Oddziału Udostępniania i Informacji Naukowej, którego działalność przypada na lata 1999 – 2014.
Kolejka do Wypożyczalni w sesji letniej 2011 roku – jeszcze przed przeniesieniem Wypożyczalni w obecne miejsce i przed wyodrębnieniem Oddziału Udostępniania z Oddziału Udostępniania i Informacji Naukowej.
Oddział Komputeryzacji stał się Oddziałem Obsługi Informatycznej w 1996 roku – również w odpowiedzi na wyzwania czasu: w sensie praktycznym „komputeryzacja” stała się mało adekwatnym określeniem rzeczywistości, w której „w serwerowni BUW powstała czterowęzłowa chmura obliczeniowa” (zob. wpis o Oddziale Obsługi Informatycznej).
Oddział Opracowania Zbiorów w obecnym kształcie istnieje od czasu przeprowadzki do nowego gmachu BUW. Powstał z połączenia dwóch oddziałów: Oddziału Opracowania Książek Nowych i Oddziału Opracowania Rzeczowego Zbiorów między 2000 a 2002 rokiem. Na początku 2014 r. do OOZ włączono sekcję opracowania technicznego (wcześniej w strukturze Oddziału Zabezpieczania i Konserwacji Zbiorów). W ten sposób, w jednym miejscu znalazło się całkowite opracowanie dokumentów od chwili „wejścia” do oddziału do momentu „wyjścia” do czytelnika. Początkowo oddział był podzielony na trzy, potem cztery sekcje: Sekcja Opracowania Bibliograficznego, Sekcja Klasyfikacji Kongresu, Sekcja Języka Haseł Przedmiotowych KABA oraz Sekcja Opracowania Technicznego. W roku 2016 sekcje zniesiono … niby w całej strukturze BUW, ale pozostała sekcja o tajemniczo brzmiącej nazwie – Samodzielna Sekcja ds. Automatyzacji Procesów Bibliotecznych powołana w 2012 roku (o zakresie jej pracy pisały koleżanki na blogu w czerwcu 2016).
Likwidacja sekcji wewnątrz oddziałów to efekt spłaszczania struktury organizacyjnej BUW. Z OGUZ zniknęły: Sekcja Wydawnictw Polskich, Sekcja Wydawnictw Zagranicznych oraz Sekcja Gospodarki Materiałami Zbędnymi. Czynności wykonywane w sekcjach wykonuje się teraz po prostu w oddziale. Niewątpliwie przyniosło to pewną nową dynamikę pracy, choć napięcia materii i siła reakcji wewnątrzkomórkowych pozostały te same. Działania organizacyjne w całej bibliotece zbiegły się z myślą o likwidacji w OGUZ wymiany międzybibliotecznej. Stwarzając cenną (a nierzadko jedyną) możliwość pozyskania publikacji zza granicy oraz promocji tam rodzimej produkcji wydawniczej w latach PRL i tuż po zmianie ustroju, dziś nie jest już wymiana efektywnym sposobem zaopatrywania BUW w książki i czasopisma. Warto może wspomnieć w tym miejscu o najświeższych przemieszczeniach na styku dwóch komórek elementarnych jakimi są w strukturze BUW OGUZ i OOZ. W roku 2018, po długim namyśle i rozmowach, podjęto próbę reorganizacji tzw. drogi książki, redukując czynności powielane w obu oddziałach oraz wprowadzając kilka elementów automatyzacji. Widocznym efektem tych zmian było przeniesienie z OOZ do OGUZ inwentarzy oraz wzmocnienie zespołu, który jest odpowiedzialny za ich prowadzenie. A co to są inwentarze i dlaczego BUW je prowadzi, to już osobne zagadnienie fizyki.
Oddział Rozwoju Zasobów Elektronicznych stworzono również w 2012 r. i jest to z pewnością oddział, przed którym jeszcze wiele organizacyjnych i funkcyjnych zmian, zważywszy na tempo przyrostu technologicznych rozwiązań wariantów udostępniania w internecie. W 2013 r. powstał Oddział Promocji, Wystaw i Współpracy, by zacząć systematyzować różne formy współpracy Biblioteki z instytucjami zewnętrznymi oraz zadbać o elementy promocji zbiorów i instytucji.
Na początku roku 2014 powstał Oddział Projektów Celowych i Funduszy Zewnętrznych (nazwie brakuje trochę sensu – nie ma raczej projektów bezcelowych, ale zmiana struktury organizacyjnej BUW, także nazwy oddziału, jest procesem długotrwałym i trudnym do przeprowadzenia, więc na razie tak to jest). Jak większość zmian – także tę wymusiły okoliczności. Biblioteka środki zewnętrzne na swoją działalność pozyskiwała od zawsze. Bywały to środki krajowe (np. z MNiSW fundusze na działalność ogólnotechniczną i wspomagającą badania, tzw. DOT, poprzednik znanych DUNów), ale też całkiem spore środki zagraniczne, np. dotacja Fundacji Mellona na zakup systemu VTLS. Czasy były wtedy jakby mniej zbiurokratyzowane i do przechowywania dokumentacji takich zadań wystarczyła chuda teczka w dyrekcyjnym gabinecie. To się dość radykalnie zmieniło po 2004 r., kiedy jako dumny członek UE mogliśmy starać się o duże projekty unijne z funduszy strukturalnych. Nasze pierwsze doświadczenie to projekt „NUKAT – Autostrada Informacji Cyfrowej” finansowany z Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. I od razu zamiast teczki – cała ściana segregatorów. Taka dokumentacja nie tylko jest obszerna, powinna być starannie uporządkowana, ale też musi być dostępna na każde żądanie licznych organów kontrolnych. Poza dużymi projektami są nadal liczne mniejsze projekty, którymi trzeba się zaopiekować – od momentu zgłoszenia pomysłu, poprzez napisanie wniosku, dopilnowanie podpisania umowy, kontrolowanie realizacji do przygotowania końcowego raportu. Ta działalność w BUW przez ostatnie 20 lat bardzo się sprofesjonalizowała, a oddział nie narzeka na brak pracy (więcej o oddziale było we wpisie w czerwcu 2016)
Dorota Bocian, Oddział Usług Informacyjnych i Szkoleń
Barbara Chmielewska, Oddział Gromadzenia i Uzupełniania Zbiorów
Agnieszka Kościelniak-Osiak, Oddział Promocji, Wystaw i Współpracy
Justyna Koziak, Oddział Opracowania Zbiorów
Anna Wołodko, Dyrektor BUW