Wybory na UW

Przełom stycznia i lutego to rokrocznie z powodu nadciągającej sesji gorący okres dla studentów i BUW, co 4 lata jednak pracownicy naszej biblioteki w tym samym czasie doświadczają emocji wyborczych. Również i w tym roku Uniwersytet czeka wybór rektora, prorektorów, Senatu oraz Rady Bibliotecznej. Te elekcje co prawda jeszcze przed nami, niemniej aby w ogóle mogły się odbyć konieczne jest przeprowadzenie spotkań wyborczych we wszystkich jednostkach składających się na naszą uczelnię. Osobno odbywają się one na wydziałach, osobno natomiast w jednostkach nie będących wydziałami, czyli takich jak administracja ogólnouniwersytecka czy właśnie BUW. Łączy się je w okręgi wyborcze, przy czym osobne okręgi tworzy się dla nauczycieli akademickich z tytułem profesora lub doktora habilitowanego, osobne dla pozostałych nauczycieli akademickich (z BUW do tych okręgów należą bibliotekarze dyplomowani) i osobne wreszcie dla pracowników niebędących nauczycielami akademickimi (do tych należą pozostali pracownicy BUW). Nie należy się więc dziwić, że jedna jednostka należy do kilku okręgów wyborczych, ponieważ zawsze chodzi o konkretną grupę pracowników. Celem takiej konstrukcji było zapewnienie możliwości reprezentacji wszystkim grupom społeczności akademickiej. Tak utworzone okręgi wyborcze mają bardzo rozmaitą liczebność: od kilku czy kilkunastu osób uprawnionych do głosowania (np. Okręg nr 1), aż do około 900 w Okręgu nr 5.

Niezbędne narzędzie wyborcze [CC BY-SA 2.0 fr; żródło: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Election_MG_3455.JPG]

Tę ogromną machinę wyborczą w ruch wprawia Uczelniana Komisja Wyborcza. Została ona powołana na posiedzeniu Senatu UW 18 listopada zeszłego roku. W jej kompetencjach, jeśli chodzi o wybory w jednostkach pozawydziałowych leży m.in.: ustalenie okręgów, mianowanie komisji wyborczych oraz stwierdzenie ważności wyborów i czuwanie nad zachowaniem procedur wyborczych. Zadania bardziej techniczne przypadają Okręgowym Komisjom Wyborczym. W ich gestii leży organizacja samego spotkania wyborczego: ustalenie dnia i godziny głosowania, rezerwacja sali, poinformowanie wszystkich zainteresowanych, przeprowadzenie wyborów zgodnie z ordynacją i wytycznymi oraz sporządzenie protokołów.

Jak już wspomniałem, wybory w okręgach uniwersyteckich mają charakter spotkania wyborczego. Wyznaczane jest ono w dogodnym miejscu i czasie, a wszyscy wyborcy powinni być o nim poinformowani na co najmniej 7 dni przed planowanym terminem. Możliwość tak głosowania jak i kandydowania (czyli czynne i bierne prawo wyborcze) mają pracownicy zatrudnieni w danej jednostce uniwersyteckiej na pełny etat. Choć zgodnie z zapisami Statutu UW i Ordynacji wyborczej nie ma przeciwwskazań dla rozdzielania wyborów członków Kolegium Elektorów UW i kandydatów na członków Senatu UW, to dla wygody wyborców i komisji wyborczych najczęściej łączy się ich przeprowadzenie w jednym spotkaniu. Dlatego właśnie mimo, iż terminarz ustalony przez Uniwersytecką Komisję Wyborczą pozwala wybierać kandydatów na członków Senatu aż do 29 kwietnia br., spotkania wyborcze w okręgach zostaną najprawdopodobniej urządzone przed 22 lutego br., aby nie przekroczyć terminu wyznaczonego na wybór członków Kolegium Elektorów UW.

Samego wyboru dokonuje się spośród zgłoszonych kandydatów większością bezwzględną w głosowaniu tajnym. Rodzi to konieczność przeprowadzania kolejnych tur w wypadku, gdyby za pierwszym razem żaden z kandydatów nie uzyskał wymaganego poparcia. Czasami w bardzo znaczący sposób wydłuża to całą procedurę i z tego właśnie powodu po przeprowadzeniu 5 głosowań uczestnicy spotkania wyborczego mogą zadecydować o jego zamknięciu lub odroczeniu.

Po szczęśliwie dokonanym wyborze elektorów i kandydata na członka Senatu UW zadania Okręgowej Komisji Wyborczej właściwie się kończą. Nie ulega ona jednak rozwiązaniu, ponieważ jest mianowana na 4-letnią kadencję. Niekiedy zachodzi bowiem konieczność przeprowadzenia wyborów uzupełniających, gdy któraś z wybranych osób odejdzie z Uniwersytetu lub z innych przyczyn nie jest w stanie sprawować mandatu. Inną okolicznością wymuszającą aktywność Okręgowej Komisji Wyborczej jest protest wyborczy pozytywnie rozpatrzony przez Uniwersytecką Komisję Wyborczą. Można go złożyć na piśmie w ciągu 7 dni od daty spotkania wyborczego, powinien zawierać uzasadnienie i być poparty podpisami przynajmniej 5% wyborców. W przypadku jego uznania powtarza się całą procedurę wyborczą.

Wybrani w ten sposób reprezentanci okręgu uczestniczą w dalszych etapach procedury wyborczej. Elektorzy na spotkaniu, które odbędzie się 9 marca rozpoczną w tzw. głosowaniu indykacyjnym wybory Rektora UW. Tego dnia każdy z członków Kolegium Elektorów (a oprócz przedstawicieli pracowników uniwersytetu składają się na nie delegaci studentów i doktorantów) w głosowaniu tajnym wskaże po dwie osoby. Te z nich, które uzyskają przynajmniej 10% poparcia staną się oficjalnymi kandydatami. Taki sposób wyłaniania osób ubiegających się o godność Rektora wzbudza w ostatnim czasie sporo kontrowersji, szczególnie z uwagi na konieczność wcześniejszych kuluarowych uzgodnień, bez których osiągnięcie wymaganych 10% wydaje się bardzo trudne. Na co najmniej 3 tygodnie przed ostatecznym wyborem kandydaci są zobowiązani do zaprezentowania swojego programu działania, który publikowany jest też na stronie internetowej Uniwersytetu. W związku z tym najczęściej organizuje się spotkanie przedwyborcze, w którym mogą brać udział wszyscy członkowie społeczności akademickiej. Zebranie wyborcze, na którym będą miały miejsce głosowania na Rektora UW odbędzie się 20 kwietnia. Później, 18 maja, spośród osób zgłoszonych przez nowowybranego Rektora-elekta zostaną wybrani prorektorzy. Wtedy również elektorzy każdej z grup społeczności akademickiej wybiorą spośród kandydatów wskazanych na wydziałach i w okręgach wyborczych swoich przedstawicieli w Senacie UW. W ten sposób zostaną wyznaczone najważniejsze organy statutowe naszej uczelni.

Tak więc choć gorący sezon wyborczy trwać będzie jeszcze parę miesięcy, to dla większości pracowników BUW emocje towarzyszące wyborom skończą się najpóźniej w drugiej połowie lutego. Duża odpowiedzialność spoczywać za to będzie na elektorach i kandydatach do Senatu wyłonionych na zebraniach poszczególnych okręgów. W końcu to oni zdecydują kto będzie kierował Uniwersytetem przez kolejne 4 lata.

Wojciech Oczkowski, Oddział Rozwoju Zasobów Elektronicznych

1. Statut Uniwersytetu Warszawskiego z dn. 21 czerwca 2006 r. wraz ze zmianami późniejszymi (tekst jednolity z dn. 7 lipca 2015 r.) wraz z Ordynacją wyborczą Uniwersytetu Warszawskiego (Załącznik nr 4 do Statutu Uniwersytetu Warszawskiego) – Monitor UW 2015, poz. 150,
2. Uchwała nr 3 Uczelnianej Komisji Wyborczej z dn. 3 grudnia 2015 r. w sprawie ustalenia terminarza czynności wyborczych – Monitor UW 2015, poz. 223,
3. Uchwała nr 4. Uczelnianej Komisji Wyborczej z dn. 3 grudnia 2015 r. w sprawie szczegółowego trybu zwoływania i prowadzenia zebrań wyborczych oraz postępowania w sprawie wyborów – Monitor UW 2015, poz. 224.