Międzynarodowa konferencja naukowa „Zbiory XIX-wieczne. Organizacja, terminologia, metodyka badań, konserwacja”, która odbyła się w dniach 29-30 listopada 2017 r. w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie, była pierwszym wydarzeniem w planowanym cyklu konferencji BUW pod wspólnym tytułem „Hinc Omnia – Zbiory historyczne, artystyczne i specjalne w bibliotekach oraz innych instytucjach kultury” (https://konferencje.buw.uw.edu.pl/xixw/, https://konferencje.buw.uw.edu.pl/xixw/pdf/HincOmnia-program-v2.pdf). Organizatorem wydarzenia była Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie. Honorowym patronatem konferencję objął Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów.
W wydarzeniu wzięło udział wiele instytucji kultury: Państwowa Publiczna Naukowo-Techniczna Biblioteka Syberyjskiego Oddziału Rosyjskiej Akademii Nauk w Nowosybirsku (Laboratorium Księgoznawstwa, Oddział Książki Rzadkiej i Rękopisów); Uniwersytet Warszawski, BUW (Gabinet Zbiorów XIX Wieku, Gabinet Rycin); Muzeum Narodowe w Krakowie (Dział Starych Druków, Rękopisów i Kartografii, Dział Sztuki Nowoczesnej, Archiwum); Polska Akademia Nauk Biblioteka Gdańska (Dział Druków XIX i 1. poł. XX w.); Biblioteka Kórnicka PAN (Dział Zbiorów Specjalnych); Polska Akademia Umiejętności, Biblioteka Naukowa PAU i PAN w Krakowie (Gabinet Rycin); Muzeum Narodowe w Poznaniu (Gabinet Rycin); Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Instytut Historii Sztuki, Zakład Historii Sztuki Nowoczesnej, Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu; Muzeum Narodowe w Poznaniu (Gabinet Rycin); Société Historique et Littéraire Polonaise, Bibliothèque Polonaise de Paris; Muzeum Narodowe w Gdańsku, Muzeum Tradycji Szlacheckiej; Główna Biblioteka Pracy i Zabezpieczenia Społecznego, Sekcja Gromadzenia i Opracowania Zbiorów; Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie (Wydział Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki, Katedra Konserwacji i Restauracji Starych Druków i Grafiki); Biblioteka Narodowa w Warszawie (Instytut Konserwacji Zbiorów Bibliotecznych); Biblioteka Rosyjskiej Akademii Nauk; Biblioteka Uniwersytecka KUL (Oddział Zbiorów Specjalnych).
Konferencja rozpoczęła się powitaniem gości przez Panią Dyrektor Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie dr hab. Jolantę Talbierską i Dyrektora Generalnego Państwowej Publicznej Naukowo-Technicznej Biblioteki Syberyjskiego Oddziału Rosyjskiej Akademii Nauk w Nowosybirsku, dr. Andreia Guskova.
Tematyka wystąpień była zróżnicowana, poczynając od problemów gromadzenia do kwestii związanych z konserwacją zbiorów. Referaty były podzielone na panele:
Księgozbiory historyczne:
- „Listy A. Tołoczanowa do J. Baudouina de Courtenay, jako źródło do historii kolekcjonerstwa książki i czytelnictwa w Królestwie Polskim w drugiej połowie XIX wieku”,
- „Do historii księgozbioru Ksawerego Kosseckiego (1778-1857)”,
- „Facecje, bajki, przysłowia polskie w księgozbiorze W. N. Peretza i W. P. Andrianowej-Peretz”,
- „Kolekcja Waleriana Płatonowicza Płatonowa w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie. Problemy metodologiczne i praktyczne badań proweniencyjnych nad księgozbiorami XIX-wiecznym”,
- „Edward Goldstein –XIX-wieczny lekarz, antropolog, kolekcjoner i jego biblioteka”,
- „Księgozbiór Krzysztofa Celestyna Mrongowiusza w Danziger Stadtbibliothek a walka o zachowanie gdańskiej tożsamości kulturowej po zaborze pruskim”,
- „Niedostrzegalne piękno XIX-wiecznych opraw”.
Zbiory artystyczne:
- „Nurty europejskiego kolekcjonerstwa grafiki w XIX wieku. Casus kolekcji Macieja Wodzińskiego”,
- „Kolekcja rycin Edwarda Rastawieckiego w zbiorach Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk”,
- „Lwowska kolekcja grafiki Izydora Krzemickiego”,
- „Katalog rysunków Jana Matejki w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie – zagadnienia metodologiczne”,
- „O terminologii związanej z dawnym drzeworytem japońskim,
- „Franciszek Black, rzeźbiarz i jego zbiory”.
Gromadzenie, organizacja:
- „Z doświadczeń Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu nad organizacją regionalnych zbiorów XIX-wiecznych”,
- „Zbiory muzealne i biblioteczne Polskiej Akademii Umiejętności”,
- „Zakup rycin na poznańskiej aukcji w 1818 r. – próba rekonstrukcji pochodzenia pierwszych nabytków Gabinetu Rycin BUW”,
- „Restytucja czy gromadzenie szczątków? Szanse i trudności w scalaniu pozostałości kolekcji Sierakowskich w Muzeum Tradycji Szlacheckiej w Waplewie Wielkim”,
- „Polityka dubletowa realizowana w Muzeum Narodowym w Krakowie”,
- „Historyczne zbiory Głównej Biblioteki Pracy i Zabezpieczenia Społecznego w Warszawie do ok. połowy XX wieku”.
Konserwacja, Varia:
- „Konserwacja XIX-wiecznych obiektów zabytkowych o podłożu papierowym – zarys problematyki”,
- „Druki XIX-wieczne, wciąż nowe wyzwanie dla konserwatorów”,
- „Metody konserwacji zbiorów XIX-wiecznych w Bibliotece Narodowej”,
- „Zakładka książkowa, jako źródło do badań nad historią codzienności szlachty polskiej w XIX wieku (na przykładzie biblioteki Józefa Żaby z Szsza)”,
- „Fotografie XIX-wieczne – problemy gromadzenia, opracowania i przechowywania na przykładzie zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej KUL”,
- „Zagadnienia związane z ochroną i konserwacją dziewiętnastowiecznych albumów fotograficznych (Narodowe Centrum Nauki, Polska)”,
- „Zielnik naukowy a artystyczny w XIX wieku. Problematyka konserwacji i ochrony na przykładzie zielników Michała Fedorowskiego i artystycznych zielników Elizy Orzeszkowej”.
Podczas ostatniego panelu konferencji została zaprezentowana książka dr Iriny Troyak А. А. Толочанов и его библиотека: из истории польско-российских книжных связей („A. A. Tolochanov and his library: from the history of Polish-Russian book relations”) – BUW Wolny Dostęp Z989.T65 T76 2017.
Pierwsze trzy panele były przede wszystkim skierowane do bibliotekarzy i badaczy książki użytkowej, wymagały od odbiorcy większego poziomu wiedzy i zaangażowania, natomiast ostatni, który zawierał referaty o zróżnicowanej tematyce wzbudził największe zainteresowanie. Podczas wygłaszania kolejnych referatów grono słuchaczy powiększało się zarówno o zawodowych bibliotekarzy, ale też i o studentów UW i ASP.
Każdy panel kończył się ożywioną dyskusją, która czasami przedłużała się, wykraczając poza przewidziany programem konferencji czas.
Podczas dwóch dni konferencji panowała przyjazna atmosfera, czego świadectwem była ożywiona dyskusja. W trakcie przerw pomiędzy sesjami, można było dostrzec, że rozmowy są kontynuowane w mniejszym gronie gości, np. przy filiżance kawy. Pomimo tego, że konferencja była międzynarodowa, zagraniczni goście nie odczuwali izolacji, dzięki doskonałym umiejętnościom pracowników BUW-u, którzy sprawnie tłumaczyli treść wystąpień na bieżąco i podjęli się opieki nad nimi.
Viktoryia Bartsevich, Gabinet Zbiorów XIX Wieku
Fot. Monika Konarska, Bartłomiej Karelin, ORZE