15–16 czerwca w Ciechanowcu odbyła się już X Międzynarodowa Konferencja Naukowa na temat „Podlasie w działaniach wojennych w Średniowieczu i w czasach Nowożytnych”. Gospodarzem obrad, w których wzięli udział badacze z Polski, Litwy i Białorusi, było Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu. Wśród organizatorów należy wymienić Biuro Kultury Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego w Białymstoku oraz Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Dzięki staraniom prof. Doroty Michaluk (UMK) i Anny Wiśniewskiej (UM) konferencja odbyła się na bardzo wysokim poziomie i w ciepłej towarzyskiej atmosferze.
9 referatów wygłoszonych pierwszego dnia w pałacu Starzeńskich, obecnej siedzibie Muzeum Rolnictwa, można podzielić na dwa tematy – archeologia wojskowa Podlasia od X do XV wieku i wojskowa historia Podlasia w średniowieczu. Aż 4 z nich dotyczyły badania sztuki wojennej i obronnej dawnych mieszkańców tych terenów – Jaćwingów. Wystarczy wymienić wystąpienia dr Marcina Engla z Państwowego Muzeum Archeologii z referatem na temat „Sztuka wojenna Jaćwingów w świetle źródeł historycznych i archeologicznych”, prof. dr hab. Adriana Jusupoviča z IH PAN z referatem o Drohiczynie jako punkcie obrony Mazowsza, Wołynia i Jaćwieży w XIII wieku, a także badacza z Litwy dr Vytasa Jankauskasa z referatem o kwestii podlaskiej po wygaśnięciu dynastii Romanowiczów.
Po wyczerpaniu programu pierwszego dnia uczestników konferencji czekała wycieczka do zamku w Liwie, gdzie wszyscy obecni byli zachwyceni prezentowanymi zbiorami broni od czasów średniowiecza do drugiej wojny światowej.
Drugi dzień był poświęcony wojskowej historii Podlasia z czasów Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Wśród referentów trzeba wymienić prof. Janusza Grabowskiego z AGAD i prof. Jana Tęgowskiego z Uniwersytetu Białostockiego. Pierwszy wyjaśniał rolę Królestwa Polskiego w konfliktach mazowiecko-litewskich o Podlasie w XIV–XV wieku, drugi mówił o żołnierzach kampanii moskiewskiej lat 1608–1617 w aktach grodzkich brańskich. Bardzo interesujący referat na temat Podlasia na szwedzkich wojennych mapach drugiej połowy XVII wieku ogłosiła badaczka z Litwy dr Laima Bucevičiūte. Z kolei Białoruś reprezentowało dwóch badaczy z UMK – dr Vadzim Anipiarkow i mgr Aliaksandr Prudnikow, którzy opowiedzieli o działaniach militarnych na Podlasiu w drugiej połowie XVII i końcu XVIII wieku.
Warto jeszcze wymienić wystąpienia znanych specjalistów z historii szlachty Podlasia – dr Emila Kalinowskiego z Łomżyńskiego Towarzystwa Naukowego im. Wagów i dr Jana Jerzego Sowy z Wydziału Prawa i Administracji UW. A to z tego powodu, że pierwszy obronił swój doktorat na temat szlachty bielskiej i dalej bada jej losy, a drugi przedstawił wyniki swoich badań historii Podlasia z czasów wojny Rzeczypospolitej z Imperium Osmańskim w latach 1683–1699. Tematycznie i chronologicznie ich badania zbiegały się z tematem mojego referatu „Potencjał wojskowy szlachty bielskiej w pospolitym ruszeniu 1697 roku”. Tekst napisałem w oparciu między innymi o materiały ze zbiorów GRPS BUW.
Po dyskusjach, uroczystym podsumowaniu i zamknięciu konferencji uczestników czekało jeszcze zwiedzanie Muzeum Rolnictwa, gdzie największe wrażenie na obecnych najbardziej zrobiły kolekcje pisanek oraz oryginalnych i sprawnych technicznie ciągników z całego świata. Wspaniała organizacja, przyjacielska atmosfera, ciekawe referaty, gorące dyskusje i rozmowy w kuluarach wywarły na mnie jak najlepsze wrażenia o Ciechanowcu i konferencji.
Organizatorzy zaplanowali wydanie publikacji pokonferencyjnej.
Aliaksei Shalanda, Gabinet Rękopisów