Budynek drezdeńskiej Biblioteki Saksońskiej i Uniwersyteckiej (Die Sächsische Landesbibliothek – Staats- und Universitätsbibliothek) powstał w 2002 r.
Die Sächsische Landesbibliothek – Staats- und Universitätsbibliothek, Dresden. Fot. Ewa Hauptman-Fischer
W zamierzeniu projektantów miał symbolizować półki ze stojącymi książkami. Architektura budynku jest bardzo ciekawa; nowoczesne bryły bliźniaczych gmachów kryją przytulne wnętrza. Czytelnia główna umieszczona jest pod ziemią, a światło słoneczne wpada do niej przez szklany dach, znajdujący się pomiędzy dwoma budynkami w płaszczyźnie trawnika. Także tam, wśród zieleni, na leżakach, czytają, pracują i odpoczywają studenci i mieszkańcy Drezna.
W dniach 19-25 maja 2019 r. oddział muzyczny drezdeńskiej biblioteki udzielił mi gościny. Moje szkolenie w ramach programu Erasmus Staff Training Mobility zostało zaplanowane na pełny tydzień. Pod okiem niemieckich bibliotekarzy doskonaliłam się w katalogowaniu druków muzycznych z XVI i XVII w. do bazy RISM (Répertoire International des Sources Musicales) – międzynarodowej bazy źródeł muzycznych. Wprowadzanie opisów katalogowych dawnych druków muzycznych do bazy RISM jest zajęciem bardzo pracochłonnym. Rekord bibliograficzny zawiera nie tylko opis wydania druku, ale także rekordy dla wszystkich utworów znajdujących się w tomie. Każdy z nich opatrzony jest incipitami muzycznymi. Przed wyjazdem przygotowałam listę druków znajdujących się zarówno w naszej, jak i drezdeńskiej bibliotece. Dzięki temu rozpoczętą w Dreźnie pracę mogę skończyć w Warszawie. Pierwszy katalogowany przeze mnie druk muzyczny to zbiór 150 psalmów, wydany w Heidelbergu w 1596 r.: Psalmorum Davidis Prophetae. Opis bibliograficzny druku składa się więc ze 151 rekordów. Do opisu bibliograficznego mogą być dołączone rekordy egzemplarzy znajdujących się w różnych bibliotekach. W ciągu całego tygodnia pracowałam zaledwie nad kilkoma drukami, tworząc przede wszystkim rekordy bibliograficzne poszczególnych utworów. Przykładem może tu posłużyć zbiór 6 mszy Hieronymusa Praetoriusa (1560-1629), wydany w Hamburgu w 1616 r. W zbiorach BUW druk ten jest niekompletny – na zdjęciu jedyny zachowany wolumin zawierający głos drugiego sopranu, Cantus II, poniżej opis utworu w bazie RISM na podstawie egzemplarza przechowywanego w Dreźnie.
BUW, Gabinet Zbiorów Muzycznych, sygn. SDM 151. Hieronymus Praetorius, Liber Missarum, Hamburg, 1616, s. 1
W ramach wymiany doświadczeń katalogowałam również polonica wydane w XIX wieku, między innymi pierwodruk op. 1 Fryderyka Chopina. Koleżanki z Drezna starały się maksymalnie wykorzystać moją znajomość języka polskiego. Zaprezentowałam także drezdeńskim bibliotekarzom portale i strony internetowe, przydatne przy opracowaniu polskojęzycznych druków muzycznych.
Bibliotekarze z Oddziału Muzycznego (a zespół liczy ok. 30 osób) byli niezwykle mili i pomocni. Przygotowano dla mnie listę licznych festiwali muzycznych, odbywających się w tym czasie w mieście, oraz – ze spraw bardziej prozaicznych – kartę do stołówki studenckiej i pracowniczej. Koleżanki zaprezentowały także specjalistyczny sprzęt do digitalizacji znaków wodnych. Zachwyciły mnie nie tylko możliwości kamery fotografującej wyłącznie znak wodny (z pominięciem atramentu), ale także stół, umożliwiający wygodne położenie różnego typu obiektów bez szkody dla nich samych. Obejrzałam również mieszczącą się w skarbcu biblioteki ekspozycję Muzeum Książki (Buch Museum). Na wystawie znajdowały się cenne dokumenty pisane na różnych nośnikach. Ekspozycja zawierająca jeden z najcenniejszych obiektów biblioteki, tzw. Drezdeński Kodeks Majów, dostępna jest dla wszystkich odwiedzających bibliotekę, nie tylko dla czytelników.
Pobyt w Dreźnie wspominam bardzo miło, po codziennej pracy miałam jeszcze czas na zobaczenie starego – podobnie jak Warszawa, odbudowanego po zniszczeniach wojennych – miasta.
Za sprawą saksońskich władców (Augusta II Mocnego i jego syna Augusta III) w latach 1697-1763 łączyła Saksonię i Polskę unia personalna. Zwiedzałam więc Drezno niemalże jak drugą stolicę Rzeczpospolitej. Wciąż, zwłaszcza w reprezentacyjnej części miasta – Zwingerze, widoczne są liczne herby Rzeczpospolitej z okresu panowania Wettynów. Oglądałam miejsca znane mi z czytanych wielokrotnie powieści historycznych Józefa Ignacego Kraszewskiego: „Trylogii Saskiej” z lat 1873-1875 obejmującej następujące książki: Hrabina Cosel, Brühl, Z siedmioletniej wojny oraz Za Sasów, Saskie ostatki z cyklu „Dzieje Polski” z 1889 r. Powieści te w większości powstały w Dreźnie, tutaj bowiem Kraszewski mieszkał przez ponad 20 lat (w latach 1863-1884). Bardzo ciekawe, choć skromne muzeum, poświęcone jego życiu i nieprzeciętnej pracy literackiej oraz publicystycznej znajduje się w należącej niegdyś do pisarza willi.
Muzeum Józefa Ignacego Kraszewskiego w Dreźnie, fot. Ewa Hauptman-Fischer
Zresztą miasto gościło wielu wybitnych twórców; emigracja polska nasiliła się szczególnie po powstaniu listopadowym. Przebywał tu Juliusz Słowacki, w kościele dworskim ślub brał Zygmunt Krasiński, a Adam Mickiewicz napisał tu III cześć Dziadów. Także Fryderyk Chopin przebywał w Dreźnie w 1835 r. Można więc Drezno zwiedzać także śladami literackimi i muzycznymi.
Z Dreznem związani byli także kompozytorzy, których dzieła przechowujemy obecnie w Gabinecie Zbiorów Muzycznych BUW. Posiadamy między innymi szereg rękopiśmiennych kopii utworów kompozytorów zatrudnionych na drezdeńskim dworze w XVIII wieku: m.in. Johanna Adolfa Hassego (1699-1783), oraz Jana Dismasa Zelenki (1679-1745).
Galerie, muzea, festiwale muzyczne, ale przede wszystkim nowe zadnia zawodowe, umiejętnie i ciekawie przedstawione przez kolegów związanych Oddziałem Muzycznym Die Sächsische Landesbibliothek – Staats- und Universitätsbibliothek sprawiły, że pobyt w Dreźnie oceniam jako niezwykle interesujący i owocny.
Ewa Hauptman-Fischer, Gabinet Zbiorów Muzycznych