Fizykoteka. Wirtualne Muzeum Wydziału Fizyki UW

Biblioteka Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego to nie tylko przestrzeń z półkami pełnymi książek ze wzorami, teoriami i wykresami oraz czytelnicy uczący się pilnie do sesji. To też miejsce w którym pracujemy nad zachowaniem historii naszego Wydziału. Działa tutaj zespół Fizykoteki – Wirtualnego Muzeum Wydziału Fizyki. Kilkoro bibliotekarzy i wolontariuszy tworzy portal, w którym starają się utrwalać pamięć o pracownikach Wydziału i historycznych wydarzeniach z nim związanych, a także jego teraźniejszość.

Oficjalnie zapoczątkowaliśmy działalność na obchodach stulecia Wydziału we wrześniu 2021 roku.  Wcześniej trwały prace nad stworzeniem portalu i po jego powstaniu, nad opracowaniem i zamieszczeniem treści. Stronę internetową przygotowało CKC – Centrum Kompetencji Cyfrowych Uniwersytetu Warszawskiego, które opracowało szatę graficzną oraz dostosowało do naszych potrzeb system OMECA.  Na początku przygotowaliśmy 100 biogramów i zamieściliśmy zdjęcia i dokumenty, które zostały odnalezione w szufladach i szafach naszych pracowników. Był to na przykład piękny album stworzony przez Ludwigsa Jansonsa dla profesora Stefana Pieńkowskiego w podziękowaniu za możliwość robienia doktoratu w Zakładzie Fizyki Doświadczalnej przy ul. Hożej.  

Wydawało się, że portal jest w miarę gotowy i będzie tylko uzupełniany o znalezione, od czasu do czasu, eksponaty.  Rzeczywistość przerosła nasze oczekiwania. Okazało się, że w przepastnych wydziałowych szufladach jest dużo więcej pamiątek niż szacowaliśmy. Dostajemy całe czas nowe dokumenty. Czasami wiążą się z tym piękne, a wręcz wzruszające historie. Ostatnio na przykład trafiły do nas pamiątki …. z Paryża. Nie mamy żadnych informacji o darczyńczyni – Francuska, żona Jana Danysza (syna prof. Mariana Danysza) spakowała pamiątki po nim i przekazała przez postronną osobę na Wydział, nie podając do siebie żadnego kontaktu.  

Przedziwnym też trafem odnalazły się zdjęcia z pobytu w siedzibie Wydziału Fizyki przy ul. Hożej 69 astronautów z misji Apollo 15.

Przetrwały przeprowadzkę Wydziału Fizyki z ul. Hożej do nowego gmachu przy ul. Pasteura 5, zapomniane w jakimś biurku. Zdjęcie są unikatowe, ponieważ wizyta była ukrywana przez komunistyczne władze, media nie publikowały relacji z tych odwiedzin. Potem prof. Andrzej Kajetan Wróblewski odnalazł zaproszenie na to wydarzenie, następnie w bibliotece znaleźliśmy, podarowaną profesorowi przez astronautów, książkę. Przychodzą do nas także rodziny zmarłych pracowników, przekazując pamiątki po nich. Tak udało się stworzyć kolekcję poświęconą prof. Markowi Gradowi, prof. Wojciechowi Królikowskiemu czy prof. Andrzejowi Sołtanowi.  Ta ostania zawiera pamiątki po pobycie Andrzeja Sołtana i Stefana Pieńkowskiego na atolu Bikini podczas próbnych wybuchów nuklearnych przeprowadzonych przez Ameryków w 1946 r. (https://fizykoteka.fuw.edu.pl/kolekcja/56). To również są unikatowe materiały, informacja że nasi pracownicy brali udział w amerykańskich testach broni jądrowej przed długi czas nie oglądała światła dziennego.

Mamy też ciekawe dokumenty życia społecznego czy notatki do wykładów prowadzonych przez naszych profesorów. Są też materiały dotyczące biblioteki wydziałowej i pracujących w niej osób.

Pięknym przykładem jest życiorys absolwentki Wydziału Fizyki, bibliotekarki Zofii Mizgier, która organizowała bibliotekę Instytutu Fizyki Teoretycznej na Wydziale.  Zajmowała się również Olimpiadami Fizycznymi oraz opracowała i opublikowała materiały dotyczące historii Polskiego Towarzystwa Fizycznego. 

Całą treść portalu podzieliliśmy na pięć podstawowych kategorii: biogramy, fotografie, dokumenty, eksponaty, nagrania.  Możemy także tworzyć tematyczne kolekcje, których w tej chwili jest 24. Staramy się, żeby każdy Zakład czy Katedra miał swoją kolekcję z krótką historią działalności. Ze specjalnych materiałów powstają wystawy. Można też wyszukiwać konkretne informacje używając wyszukiwarki czy przeglądać treść tematycznie po etykietach przypisanych do obiektów. 

Odwiedzają nas ludzie z różnych zakątków świata: nasi studenci, czy pracownicy będący teraz za granicą. Otrzymujemy wiele miłych komentarzy od osób,  które dzięki naszym dokumentom odnalazły swoje wspomnienia. Zapraszamy również Państwa do zaglądania do Wirtualnego Muzeum Wydziału Fizyki, może i dla Was będzie to pasjonująca wycieczka (www.fizykoteka.fuw.edu.pl).  

Agata Dębska, Biblioteka Wydziału Fizyki UW