Death in a Hierarchy – flickr – Trevor Butcher CC BY
IX Konferencja Bałtycka: Zarządzanie zasobami niematerialnymi bibliotek w społeczeństwie wiedzy, Biblioteka Główna Uniwersytetu Gdańskiego, 14-15 maja
Nawet wystąpienia o tak niepokojąco brzmiącym tytule, jak Kontrola zarządcza i zarządzanie ryzykiem jako instrumenty wspomagające doskonalenie biblioteki akademickiej – rozwiązania zastosowane w Bibliotece Uniwersyteckiej Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach – Urszuli Franas-Mirowskiej i Karoliny Wichy nie przesądzały na szczęście perspektywy rozwoju kultury organizacji w bibliotekach – nie jesteśmy skazani na rozwiązania „sprawdzone” w korporacjach. Niewątpliwie jednak słabością niektórych wystąpień IX Konferencji Bałtyckiej był ich silnie „menadżerski” charakter. Referowanie zagadnień związanych z zarządzaniem, jakością, marką, reputacją, czy generalnie zasobami niematerialnymi w oparciu o badania i wnioski wysnute przez specjalistów od zarządzania firmami i nie charakteryzowanie rodzaju analogii między przedsiębiorstwem a bibliotekę, odbierało niektórym wystąpieniom zupełnie aspekt praktyczny i kontekst „bibliotekarski”. Jednocześnie dr Jolanta Hys z Biblioteki Narodowej w referacie Aktywność Biblioteki Narodowej w zakresie zarządzania marką Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej, referując żmudny proces powstawania tablic UKD, znalazła w nim wszystkie możliwe aspekty marketingu – słowem – robimy od lat coś, co od dzisiaj można nazywać zarządzaniem marką UKD 😉
Konferencję otworzył referat poświęcony zjawisku ekologii informacji, pojęciu ostatnio bardzo modnemu, choć stosowanemu tak na prawdę na prawach metafory. Ekologia informacji, bowiem, to pole badawcze analizujące otoczenie systemów informacyjnych, inaczej ekosystem informacji. Stąd główne zadanie dla bibliotek: troska o ten system, usuwanie zbędnych i nie wartościowych elementów, inicjowanie działań naprawczych i usprawnień. Słowem – bądźmy eko! Autor – prof. Wiesław Babik z Uniwersytetu Jagiellońskiego – wprowadził też ogólnie w zagadnienie konferencji, czyli scharakteryzował pokrótce zasoby niematerialne biblioteki, na które składa się to, co wdzięcznie określa się mianem kapitału ludzkiego, relacje z otoczeniem, systemy organizacyjne, wiedza, kompetencje i zdolności. Wskazał, że ekologia informacyjna stymuluje ich rozwój, a dbałość o wizerunek to wypadkowa procesu zarządzania dobrami niematerialnymi.
Bardzo interesującą, minimalistyczną definicję talentu przyniósł referat dr Joanny Kamińskiej z Uniwersytetu Śląskiego Zarządzanie talentami, jako metoda wzbogacania zasobów niematerialnych biblioteki: talent to aktualna i potencjalna umiejętność zrobienia czegoś dobrze. Dużym wzięciem cieszy się też egalitarystyczna definicja talentu: wszyscy mają prawo być utalentowani i są – tylko poszczególni są utalentowani inaczej. Talenty są potrzebne, ale też spory z nimi problem, bo uświadomieni, utalentowani pracownicy oczekują wyższego wynagrodzenia, do tego szybko się nudzą, są niewdzięczni i trudno nimi sterować, a co gorsza „talent, którym się nie kieruje jest jak ośmiornica na wrotkach: ma możliwość wielu ruchów, ale nie wiadomo czy pojedzie do przodu czy do tyłu” (źródło: wystąpienie dr Joanny Kamińskiej z Uniwersytetu Śląskiego Zarządzanie talentami, jako metoda wzbogacania zasobów niematerialnych biblioteki, Gdańsk, 14 maja)
Wiedza użytkowników jest potencjalnym zasobem biblioteki – głosiła dr Beata Żołędowska-Król z Uniwersytetu Śląskiego – trzeba tylko umieć ją pozyskiwać, głównie poprzez regularną ewaluację pracy biblioteki, i nią zarządzać.
Bardzo słuchaczy konferencji ożywił temat O psychologii konfliktu w bibliotece. Umiejętności mediacyjne i negocjacyjne kadry zarządzającej, jako efektywny sposób rozwiązywania sporów wśród pracowników, zreferowany przez dr Magdalenę J. Cyrklaff z Wyższej Szkoły Bankowej w Toruniu: konflikty są normalne i nieuniknione, pomóc mogą tylko zinstytucjonalizowane mediacje i negocjacje. Dr Cyrklaff prowadzi ponadto firmę doradczą i można ją zaprosić – doradzi i pomoże.
Główny wniosek wystąpienia Edyty Kołodziejczyk z Biblioteki Politechniki Łódzkiej Zarządzanie zmianą w bibliotece akademickiej – na przykładzie zmian organizacyjnych w Bibliotece Politechniki Łódzkiej brzmi: uda Ci się zmienić w bibliotece – może nie wszystko, ale wiele – o ile z odpowiednim wyprzedzeniem poinformujesz o swoich zamiarach zespół i go dla zmiany zjednasz.
Dr Zbigniew Gruszka z Uniwersytetu Łódzkiego przypomniał w referacie Biblioteki jako organizacje uczące się, że biblioteka to nie świątynia wiedzy, tylko instytucja usługowa i do tego ucząca się, a to oznacza permanentne zachowanie zdolności adaptacyjnych i tworzenie kolektywnego umysłu organizacji jako sumy umysłów pracowników. Spoczywa na niej ponadto obowiązek świadomego wywoływanie uczenia się zespołu i absolutnie perfekcyjny przepływ informacji. Konieczne jest zachowanie elastyczności wynagrodzeń i struktur oraz stworzenie klimatu sprzyjającego uczeniu się i możliwościom rozwoju dla wszystkich, a w praktyce zaangażowanie bibliotekarzy w tworzenie strategii i wytyczanie polityki funkcjonowania biblioteki. Budowa poczucia współodpowiedzialności za rozwój – co jest bardzo ważne, może następować poprzez informowanie pracowników kanałami intranetu, bo właściwa polityka informacyjna wpływa na samodzielność pracownika.
Zagadnienie Pracy emocjonalnej w bibliotece akademickiej Dariusza Kardela z Centrum Wiedzy i Informacji Naukowo-Technicznej Politechniki Wrocławskiej, poruszyło słuchaczy tezą, że osobom o długim stażu pracy w bibliotece grozi wypalenie zawodowe – o ile ich praca emocjonalna pozostaje na poziomie płytkim, tzn. nie odczuwają permanentnej satysfakcji zawodowej, nie są w stanie kontrolować własnych uczuć, ani nie zależy im na pozytywnych emocjach u innych. Bibliotekarz to zawód misyjny, emocje w zawodach usługowych są charakterystyczne i strategia głębokiej regulacji emocji poprawi nasza motywację, a w konsekwencji uszczęśliwi w pracy.
Autorka referatu Znaczenie motywacji pozapłacowej w zarządzaniu zasobami ludzkimi bibliotek. Wyniki badań ankietowych, Iwona Dalati z Biblioteki Politechniki Koszalińskiej, nie zdołała w czasie przeznaczonym na prezentację, przedstawić wniosków z ankiety, czyli wskazać, co może być pozapłacową motywacją dla zespołu biblioteki. Pozostaje nadzieja na publikację pokonferencyjną.
Magdalena Nagięć i Władysława Wędzicha z Biblioteki Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie ze swadą zaprezentowały działania w swojej bibliotece, której uczelnia odmówiła prawa do logotypu, ale która dysponuje atrakcyjną przestrzenią i najwyraźniej rzutkim, kreatywnym zespołem.
Mogliśmy już, jako pracownicy biblioteki być wielokrotnie badani metodą secret klient i nie mieliśmy tego zupełnie świadomości. Metoda na badacza w roli klienta – legalna i skuteczna, znana i ceniona przez przedsiębiorców, może być nieoceniona dla ewaluacji pracy biblioteki, bo użytkownicy w ankietach koloryzują, a secret klient jest tak samo obiektywny jak i nieobiektywny, więc szanse na pożyteczne dane dość wysokie – zapewniał Marcin Karwowski z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu w wystąpieniu Secret client – metoda pomiaru niematerialnych zasobów biblioteki.
Centrum Informacji Naukowej i Biblioteka Akademicka w Katowicach powstało w 2012 roku i jest jedną z najnowocześniejszych bibliotek w Europie. Zbudowana z funduszy unijnych obsługuje 2 uczelnie – Uniwersytet Śląski i Uniwersytet Ekonomicznych w Katowicach. Referat Jadwigi Witek o Budowaniu relacji biblioteki akademickiej z otoczeniem społecznym – doświadczenia CINiBA narobił apetytu na dokładniejsze zapoznanie się z działalnością tej biblioteki, nagrodzonej w plebiscycie 7 cudów Funduszy Unijnych, Paszporcie Polityki, światowym Building of 2012 i wielu innych.
BUW włączył się w prezentacje Konferencji referatem Pojęcie marki w kontekście biblioteki uniwersyteckiej. Analiza działań i celów na przykładzie funkcjonowania Oddziału Promocji, Wystaw i Współpracy Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie, w którym zrelacjonowałam krótko działania OPW, wskazując, w jaki sposób odzwierciedlają one założenia i cele, towarzyszące powstaniu oddziału, różnicę w pojęciach „markowa biblioteka” i marka „biblioteka” oraz wskazałam potrzebę wyeksponowania w definiowaniu marki, reputacji i wizerunku biblioteki kategorii „zaufania”.
Agnieszka Kościelniak-Osiak