Wolność Panoramy

Kto z nas zastanawia się, czy zdjęcie które zrobił, np. ze znanym pomnikiem czy budynkiem w tle może zamieścić np. w artykule dla zilustrowania tematu? Prawdopodobnie nikt, a tak w ogóle to co to za pytanie? Niestety, jeżeli poprawka europosła Jean-Marie Cavady do projektu rezolucji dotyczącej reformy unijnego prawa autorskiego przygotowanego przez Julię Redę zostanie przyjęta będziemy musieli zastanawiać się nad odpowiedzią na postawione wyżej pytanie.

 

Art. 33 p. 1 ustawy o prawie autorskim mówi: „Wolno rozpowszechniać: utwory wystawione na stałe na ogólnie dostępnych drogach, ulicach, placach lub w ogrodach, jednakże nie do tego samego użytku;”. Oznacza to, że obecnie w Polsce można robić zdjęcia dowolnego obiektu znajdującego się w przestrzeni publicznej (dzieła sztuki, budynku, itp.) bez konieczności uzyskania zgody właściciela tego dzieła. Podobnie dzieję się w wielu krajach europejskich, jednak nie we wszystkich. Poniższa mapa ilustruje stan prawny w poszczególnych krajach Europy.

Wolność panoramy zagwarantowana jest w ustawodawstwie państw zaznaczonych na mapie na zielono, np. Niemcy, Austria, Wielkiej Brytanii; jasnozielony kolor to kraje w których wolność panoramy dotyczy budynków, np. Finlandia, Dania, Norwegia; na żółto kraje które umożliwiają publikowane zdjęć w celach niekomercyjnych, np. Łotwa, czy Islandia; czerwone to kraje w których wolność panoramy nie istnieje, jak np. Włochy, Francja, czy Grecja.

 

W Parlamencie Europejskim trwają prace nad dalszą częścią reform prawa autorskiego mająca na celu harmonizację kolejnych obszarów prawa w krajach Unii Europejskiej. Podstawą prac jest raport o stanie prawa autorskiego w krajach członkowskich przygotowany przez Julię Redę. W pierwotnej wersji raportu w ust. 16 rekomendowano: „wzywa się unijnego ustawodawcę do zadbania o to, by możliwe było wykorzystanie zdjęć, nagrań wideo itp, prac fotograficznych umieszczonych na stałe w miejscach publicznych”. W ten sposób rekomendowano implementację przepisów dotyczących „Wolności panoramy” (swobody dokumentowania / rozpowszechniania obiektów budowlanych, dzieł sztuki, znajdujących się w ogólnodostępnej przestrzeni) we wszystkich krajach członkowskich. Niestety w ostatnich dniach Komisja Prawna przegłosowała poprawkę nr 421 Jean-Marie Cavady przyjmując propozycję przeciwną – kompletnego zniesienia obowiązujących ustępstw! Co znaczy, że w niedalekiej perspektywie mogą zacząć pojawiać się zdjęcia, jak poniżej:

Za Wikipedią: „Zamek Królewski w Warszawie, zdjęcie dostosowane do sytuacji w której unieważnionoby w Polsce wolność panoramy. Projekt odbudowy autorstwa Jana Bogusławskiego chroniony będzie prawem autorskim do 1 stycznia 2053.”

 

Sprawa rozstrzygnie się na dniach, 9 lipca odbędzie się głosowanie w Parlamencie Europejskim. Od wyników głosowania zależy, np. czy będziemy mogli oglądać, ale i pobierać zdjęcia z Wikipedii, niezastąpionego źródła ilustracji. Przyjęcie poprawki nr 421 doprowadziłoby do usunięcia z zasobów Wikipedii większości zdjęć, na których znajdują się widoczne w przestrzeni publicznej dzieła sztuki. Nie można zapomnieć także, że trudności i dodatkowe koszty czekają wydawców książek i albumów.

 

Agnieszka Wróbel, Oddział Rozwoju Zasobów Elektronicznych