Rok Rzeki Wisły

Dlaczego?

Na Ogólnopolskie Podsumowanie Roku Rzeki Wisły (22 lutego 2018 r.) organizowane przez Fundację Rok Rzeki Wisły poszłam z nadzieją na pozyskanie ciekawych zbiorów do Gabinetu Dokumentów Życia Społecznego. To była wyjątkowa okazja spotkania w jednym miejscu aktywistów z miejscowości położonych wzdłuż całego biegu Wisły. Zwykle o materiały promocyjne organów samorządowych jest łatwiej, ale już o niezwykle ciekawą, niskonakładową produkcję organizacji pozarządowych trzeba się postarać. A przede wszystkim trzeba dowiedzieć się o istnieniu inicjatyw i drukowanych artefaktów z nimi związanych. Zdobyłam 2 książki, 4 plakaty i kilkanaście druków ulotnych z całej Polski.

Uważam, że lokalizacja Biblioteki Uniwersyteckiej zobowiązuje nas do gromadzenia dokumentacji dotyczącej Powiśla i Wisły w każdym aspekcie. A jest tych aspektów niezwykle dużo. Znaczenie cieków wodnych choćby dla kultury i gospodarki społeczeństw jest tematem bardzo rozległym i mogę sobie wyobrazić badania z każdej dziedziny uniwersyteckiej nawiązujące do Wisły.

O co chodzi?

Staraniem Społecznego Komitetu Obchodów Roku Rzeki Wisły Sejm Rzeczypospolitej Polskiej podjął uchwałę w sprawie ustanowienia roku 2017 Rokiem Rzeki Wisły (Monitor Polski 2016 poz. 627). Uchwała sejmowa z 22 czerwca 2016 odwołuje się do drugiego pokoju toruńskiego z 1466 i tym samym 550 rocznicy pierwszego wolnego flisu, nazywając Wisłę, Królową Polskich Rzek, symbolem polskości i patriotyzmu.

Traktat zawarty w Toruniu 19 października 1466 roku pomiędzy Polską a zakonem krzyżackim zakończył wojnę trzynastoletnią. W wyniku jego postanowień miasta pruskie nad Wisłą aż do jej ujścia w Gdańsku weszły w skład Rzeczypospolitej. Polska odzyskała panowanie nad całym biegiem żeglownej Wisły. 1467 uznaje się za pierwszy rok wolnej żeglugi wiślanej, rozpoczynający epokę rozkwitu gospodarczego Polski, dzięki czemu stała się ona europejską potęgą polityczną, militarną i ekonomiczną. Za „złoty okres” transportu wiślanego uznaje się 300 lat kontroli Polski nad ujściem Wisły (1466-1772). Apogeum przypada dokładnie w połowie tego okresu, w roku 1618, kiedy w porcie gdańskim zanotowano najwyższe ilości spławianych dolną Wisłą towarów. Na ten wywóz składało się przede wszystkim zboże.

Uchwała sejmowa oraz akcja promocyjna Fundacji Rok Rzeki Wisły zaktywizowała samorządy miejscowości położonych wzdłuż biegu Wisły, instytucje kultury, oświaty, nauki, organizacje pozarządowe oraz niezależnych aktywistów, wolontariuszy, pasjonatów. Sama Fundacja nie zajmowała się finansowaniem inicjatyw tylko gromadziła informacje na temat możliwie wszystkich wydarzeń związanych z obchodami Roku Rzeki Wisły na swoim portalu http://www.rokwisly.pl. Poszczególne samorządy dołączyły wykorzystanie potencjału Wisły do swoich strategii rozwoju turystyki. Zwrócono uwagę na wpływ rzeki na powstanie i rozwój przybrzeżnych miejscowości, ich kulturę, etnografię. W ciągu roku wzdłuż jej biegu zorganizowano ponad 550 różnego rodzaju wydarzeń, gromadząc tłumy zainteresowanych. Badania wykazały, że mieszkańcy i turyści chcą korzystać z oferty żeglugi wiślanej, miejsc wypoczynkowych nad brzegiem rzeki, a imprezy masowe osiągnęły niespodziewaną frekwencję. Ukazało się kilkanaście publikacji (niskonakładowych, więc niestety niedostępnych w ramach egzemplarza obowiązkowego).

Flota

Muzeum Sportu i Turystyki sfinansowało budowę szkuty Dar Mazowsza, 18-metrowej drewnianej płaskodennej łodzi transportowej. Przez 5 miesięcy mieszkańcy Warszawy uczestniczyli w projekcie pod kierownictwem tradycyjnego szkutnika, Dominika Wichmana. Tajniki kilkusetletniego rzemiosła mógł poznać każdy, dołączając w dowolnym momencie do ekipy.

Biblioteki

Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku koordynuje projekt sieci Muzeów Szlaku Wisły, do którego włączyło się do tej pory 26 instytucji. Do obchodów Roku Rzeki Wisły dołączyło kilkadziesiąt bibliotek, w tym Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej, organizując wystawę plakatową „Wisła w zbiorach Biblioteki Głównej PW”, dostępną teraz w bibliotece cyfrowej http://bcpw.bg.pw.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=7303.

Oczywiście, są tacy, którzy zawsze byli blisko rzeki i nie potrzebują dodatkowej zachęty. Działania samorządów zwyczajnie im się opłacają. Wkład 1 złotówki w wydarzenia Roku Rzeki Wisły zwrócił się pięciokrotnie w wartości promocji w mediach informacyjnych.

Matylda Filas, Gabinet Dokumentów Życia Społecznego