ERASMUS+ w Pradze: Ústřední knihovna Univerzita Karlova

Moje motywacje wyboru Pragi na pierwszy staż w ramach programu ERASMUS+ były dwie: chciałam odwiedzić bibliotekę, w której (przynajmniej na erasmusowym stażu) nie był nikt z kolegów i koleżanek z BUW oraz musiałam na własne oczy zobaczyć dlaczego stolica Czech uważana jest za jedno z najpiękniejszych europejskich miast. Dla potwierdzenia tezy kilka zdjęć…

Do stażu wracając…

Uniwersytet Karola, założony w 1348 roku przez Karola IV, jest najstarszym i największym uniwersytetem w Czechach. Natomiast Biblioteka Centralna Uniwersytetu Karola (dalej BC UK) jest znacznie młodsza, bo funkcjonuje od 1991 r., i mniejsza ‒ jej personel liczy zaledwie ok. 50 osób.  Pracownicy BC UK swoją bibliotekę nazywają wirtualną biblioteką, ze względu na brak własnego księgozbioru oraz zdecentralizowaną strukturę systemu biblioteczno-informacyjnego. BC UK odpowiada za współpracę z bibliotekami wydziałowymi (ale nie koordynuje ich działań), dostęp do e-zbiorów na uniwersytecie, kwestie związane z otwartym dostępem, wymianą pracowników w ramach staży Erasmus, a także zbiera dane na temat publikacji pracowników uniwersytetu. Od kwietnia 2016 r. zmieniła się siedziba, Biblioteka zlokalizowana jest na II piętrze Hotelu Krystal w dzielnicy Veleslavín. Dzięki temu wszystkie działy znalazły się w jednym miejscu.

Biblioteki wydziałowe

W Pradze znajdują się dwa kampusy uniwersytetu: Jinonice oraz Staré Město – a w każdym z nich, chociaż nie wszystkie, biblioteki wydziałowe. W trakcie mojego lipcowego stażu miałam okazję odwiedzić kilka z nich: Bibliotekę Nauk Społecznych, Bibliotekę Biologii oraz Bibliotekę Wydziału Nauczania. System biblioteczny jakim posługują się biblioteki to Aleph (ale mówi się o zmianie na system typu open source, np. KOHA). Zbiory wszystkich bibliotek wydziałowych w liczbach:  ok. 1 260 000 tytułów (ok. 4,7 miliona egzemplarzy), blisko 101 000 e-czasopism. Użytkownikami bibliotek wydziałowych jest 80 000 osób. Studenci, pracownicy innych uczelni mogą korzystać ze zbiorów wyłącznie na miejscu. Biblioteki wydziałowe czynne są przeważnie od poniedziałku do piątku, w godzinach 9-17 (czasem jest to 10-18). W Bibliotece Nauk Społecznych, ze względu na liczny księgozbiór (ok. 100 tys. egzemplarzy) zakupiono etykiety i bramki RFID, a także urządzenie do przeprowadzania skontrum (miałam okazję wypróbować :).

Co ciekawe szkolenie biblioteczne nie dla każdego wydziału jest obowiązkowe. Dowiedziałam się też, że OPAC BC UK nie jest najchętniej wykorzystywanym narzędziem wyszukiwawczym. Użytkownicy wolą korzystać z multiwyszukiwarki e-zbiorów oraz zbiorów bibliotek wydziałowych UK o wdzięcznej nazwie ukaž (taką nazwę wybrali studenci).

 

Narodowa biblioteka techniczna

Dzięki pomocy koordynatorki mojego stażu mogłam odwiedzić również bibliotekę, która formalnie nie należy do Uniwersytetu Karola, a mianowicie Narodową Bibliotekę Techniczną (Nbt).

Historia Nbt rozpoczyna się w 1718 roku i łączy z osobą prof. Christiana Willenberga, który otrzymał 300 złotych monet na zakup książek niezbędnych studentom. Pozwolę sobie ominąć zawiłą historię i przeskoczyć blisko 300 lat do roku 2009. Od tego czasu Nbt znajduje się w nowoczesnym budynku przy ul. Technickiej 6 w dzielnicy Dejvice. Nbt oprócz zasadniczej funkcji biblioteki akademickiej dla studentów i pracowników naukowych (nie jest przypisana jednej uczelni) jest również biblioteką publiczną. Budynek ma 9 kondygnacji: od -3 do +6 (nie ma poziomu 0, naukowcy z Politechniki Czeskiej w Pradze twierdzą, że „0” tak naprawdę nie istnieje :). Jak na bibliotekę związaną z techniką przystało jest tu wykorzystywany system RFID. Na każdym piętrze znajdują się urządzenia do samodzielnych wypożyczeń, a wrzutnia do samodzielnych zwrotów na poziomie 1. Olbrzymia przestrzeń budynku, dosyć surowo wykończona, w niektórych może wzbudzać lęk, dlatego zdecydowano o pokryciu podłogi liniami izoterm i kolorami (ciepły kolor oznacza, że pod naszymi stopami znajduje się filar lub inna konstrukcja wspierająca, zimny kolor to pusta przestrzeń pod nami). Wnętrze Nbt to również charakterystyczne atrium, którego cementowe ściany ozdobione zostały ilustracjami stylizowanymi na komiks autorstwa rumuńskiego artysty Dana Perjovschiego (pracownicy chętnie wykorzystują je do przekazywania komunikatów swoim użytkownikom na mediach społecznościowych). Biblioteka w okresie roku akademickiego czynna jest od poniedziałku do piątku w godzinach od 8 do 20, w soboty od 10 do 17. W niedzielę bibliotekarze nie pracują. Przez cały tydzień otwarta jest przestrzeń wolnego dostępu na poziomie 3 do 2 rano. Natomiast dla tych, którym potrzeba więcej czasu, na parterze budynku wyznaczono oddzielną salę do nauki czynną przez 24 godziny na dobę.

Projekty

E-PREZENČKA to projekt zrealizowany w niektórych bibliotekach wydziałowych Uniwersytetu Karola. Projekt polegał na skanowaniu najchętniej wypożyczanych książek (także tych objętych prawem autorskim) i udostępnianiu ich formy cyfrowej po zalogowaniu do odpowiednika naszego USOSa na komputerach w bibliotekach wydziałowych. Interesujący jest brak ograniczeń odnośnie liczby użytkowników korzystających jednocześnie z danej książki.

Żródłem finansowania projektów dla bibliotek wydziałowych są głównie śrdoki przyznawane przez Uniwersytet Karola za pośrednictwem BC UK. Zdarzają się też konkursy organizowane przez Ministerstwo Szkolnictwa, Młodzieży i Sportu Czech.

Podobnie jak w Polsce, w Republice Czeskiej również istnieją Krajowe i Regionalne Programy Operacyjne, które finansowane są z funduszy Unii Europejskiej. Charakterystyczne tablice pamiątkowe (podobne do tej, która wisi nad Informatorium w BUW) można zobaczyć m.in. w budynku Wydziału Edukacji Uniwersytetu Karola czy też wchodząc na szlak prowadzący na Wzgórze Petřín.

Na koniec muszę podziękować moim przewodniczkom/-om na stażu:

1. Lucie Korhoňovej, Jiří Pavlíkowi oraz Miriam Tůmowej z BC UK
2. Miriam Vojtíškovej z Biblioteki Nauk Społecznych UK
3. Radce Lukasovej z Wydziału Nauk Ścisłych UK
4. Michaeli Bendovej z Biblioteki Wydziału Nauczania UK
5. Simonie Batkovej z Nbt

A Pradze mówię ahoj 🙂

Tekst i zdjęcia: Katarzyna Nowakowska, Oddział Projektów Celowych i Funduszy Zewnętrznych