BuwLOG

Tegumentologia w Toruniu po raz drugi

W dniach 17-18 listopada 2016 r. odbyła się II Ogólnopolska Konferencja Oprawoznawcza, zorganizowana przez Instytut Informacji Naukowej i Bibliologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika przy współpracy i w gościnnych progach Książnicy Kopernikańskiej. Sesji towarzyszyła wystawa cymeliów z zasobnej w cenne kodeksy rękopiśmienne i stare druki Książnicy Kopernikańskiej oraz recital muzyki dawnej na historycznych instrumentach.torun-nr-1

Temat konferencji ‒ Introligatorzy i ich klienci ‒ zgromadził liczne grono badaczy, konserwatorów oraz miłośników zabytkowych opraw i sztuki introligatorskiej. Tak sformułowany przez organizatorów tytuł ubiegłorocznego spotkania miał się przyczynić do bliższego poznania warsztatów introligatorskich działających w historycznych i współczesnych granicach Polski. Jednak z uwagi na stan zachowania materiałów archiwalnych, zarówno rękopiśmiennych, jak i z zakresu kultury materialnej, opracowanie takiego zagadnienia przysparza wiele trudności. Zabytkowe oprawy, z którymi mamy do czynienia w bibliotekach i muzeach, niezwykle rzadko mają sygnaturę introligatora. Często jest ona ukryta pod monogramem, gmerkiem lub innym trudnym do identyfikacji znakiem graficznym. Należy też zauważyć, że nie prowadzi się systematycznej rejestracji opraw w zasobach bibliotecznych, a tym samym brak jest materiału przydatnego do badań porównawczych.torun-nr-2

torun-nr-3Zasięg chronologiczny zaproponowanych wystąpień był niezwykle rozległy i obejmował okres od końca XV aż połowy XX wieku. W ciągu dwóch dni wygłoszono 23 referaty. Oprócz dużych ośrodków akademickich, reprezentowane były również mniejsze miasta: Bydgoszcz, Elbląg, Gniezno, Kielce, Płock i Zamość.

torun-nr-4W pierwszym bloku scharakteryzowano osiągnięcia pracowni introligatorskich działających w okresie późnego średniowiecza i renesansu. Przedstawiono dorobek późnogotyckiego warsztatu z Lidzbarka oraz oprawy tzw. Mistrza Drobnych Tłoczków pracującego dla klasztorów bernardyńskich w Małopolsce. Następnie omówiono stan badań nad zachodniopomorskimi warsztatami okresu renesansu, oprawy sygnowane przez Monogramistę ML (z Poznania?) ze zbiorów Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, działalność Stanisława z Białej i Macieja z Przasnysza (zw. też Mistrzem Główek Anielskich) i oprawy krakowskiego warsztatu Jerzego Moellera wykonane dla dominikanina Łukasza ze Lwowa. Ponadto scharakteryzowano oprawy introligatorów berlińskich sporządzone dla Stadtbibliothek Berlin w początkach XX w., obecnie znajdujące się w zasobach Biblioteki Uniwersytetu Łódzkiego. Omówiono także dokonania trojga polskich introligatorów działających w poł. XX w., Zofii Dębickiej, Marii Jaroszyńskiej i Stanisława Chyły.

Jedna z opraw z kolekcji Jana Musceniusza, oznaczona jego superekslibrisem. Fot. Krystyna Dąbrowska

Jedna z opraw z kolekcji Jana Musceniusza, oznaczona jego superekslibrisem. Fot. Krystyna Dąbrowska

W drugim bloku zebrano referaty poświęcone oprawom zgromadzonym w księgozbiorach znanych kolekcjonerów i bibliofilów, wywodzących się z różnych środowisk społecznych. Zaprezentowano ciekawe i cenne oprawy z księgozbioru biskupa włocławskiego Hieronima Rozrażewskiego, opata z Trzemeszna Aleksandra Mielińskiego, burmistrza Torunia Henryka Strobanda i rodziny Zamoyskich z Klemensowa k. Zamościa. Niżej podpisana omówiła oprawy ksiąg z kolekcji profesora Akademii Krakowskiej Jana Musceniusza, przechowywane w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie. Przedmiotem szczegółowej analizy były superekslibrisy, czyli znaki własnościowe wytłaczane na oprawie. W tej części przedstawiono superekslibrisy ze zbiorów Biblioteki Kapituły Kieleckiej, księgoznaki opatów wągrowieckich z zasobów Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie oraz Książąt Pomorskich ze zbiorów Książnicy Pomorskiej w Szczecinie.

Na zakończenie warto jeszcze wspomnieć o relacji z projektu Leksykon Oprawoznawczy, którego celem jest m.in. opracowanie słownika terminologicznego do opisu opraw historycznych.

Marianna Czapnik, Gabinet Starych Druków

Plakat konferencji dzięki uprzejmości organizatorów

Zdjęcia Tomasz Dorawa, Krystyna Dąbrowska

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.