BUW od podszewki. Część 14. Zwykły, niezwykły oddział BUW – Centrum NUKAT

Czytelnikom BuwLOGa na pewno nie trzeba przedstawiać NUKATu, nie mogę sobie jednak odmówić przyjemności przypomnienia kilku faktów o katalogu zanim przejdę do zaprezentowania zespołu Centrum NUKAT, wyjątkowego oddziału Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie.

NUKAT, katalog centralny polskich bibliotek naukowych i akademickich, istnieje już 13 lat. Pierwsze opisy dokumentów pojawiły się w bazie w lipcu 2002 roku, choć kręgosłup katalogu, kartotekę haseł wzorcowych, zaczęto tworzyć już w 1991. Obecnie współtworzy go ponad półtora tysiąca bibliotekarzy z przeszło 140 bibliotek naukowych i akademickich. I wciąż zgłaszają się nowe. Bibliotekarze codziennie zasilają bazę nowymi opisami. Średni dzienny wpływ to aż 1 tys. rekordów bibliograficznych nowych,  500 modyfikowanych i 800 haseł khw. To nie przelewki! Ale by to wszystko grało, ktoś musi tym zarządzać, czuwać nad tą machiną, kontrolować, wyznaczać zasady, inspirować do zmian i motywować do pracy. Tym ciałem jest Centrum NUKAT – oddział Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie. BUW może czuć się wyróżniony, że właśnie w swojej strukturze ma jednostkę, która wpływa na jakość polskiego bibliotekarstwa, daje przykład zgodnej współpracy tysięcy bibliotekarzy i służy czytelnikom, dając prosty dostęp do informacji. W BUWie wszystko się zaczęło, ale warto pamiętać, że katalog powstał dzięki zaangażowaniu Biblioteki Jagiellońskiej, Biblioteki Głównej  Uniwersytetu Gdańskiego, Biblioteki Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie (dawniej Akademii Rolniczej) i Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Następnie sukcesywnie przyłączały się kolejne biblioteki. Ale wróćmy do BUWu i Centrum NUKAT.

Centrum dowodzenia, czyli Centrum NUKAT

Centrum NUKAT to najliczniejszy oddział Biblioteki Uniwersyteckiej. Od 2014 roku kieruje nim Ewa Kobierska-Maciuszko, była Dyrektor Biblioteki Uniwersyteckiej. Zastąpiła na tym stanowisku Marię Burchard, która od początku, wraz z Anną Paluszkiewicz, koordynowała prace nad powstawaniem a potem rozwojem katalogu NUKAT. Cały zespół Centrum NUKAT podzielony jest na cztery ośrodki z odmiennymi zadaniami i kompetencjami pracowników.

Kontrola, to podobno wyższy stopień zaufania

W katalogu najważniejsze są dane w nim zgromadzone. Poznawanie zaplecza katalogu NUKAT warto rozpocząć od zajrzenia do Ośrodka Kontroli Rekordów Bibliograficznych i Ośrodka Kontroli Rekordów Kartoteki Haseł Wzorcowych. To najliczniejsze ośrodki Centrum, a osoby w nich pracujące – administratorzy bazy – mają konkretne zadanie: czuwać nad jakością danych w katalogu. Kontrolują nowe, wpływające do katalogu rekordy bibliograficzne i hasła wzorcowe. Poprawiają, meliorują, wyjaśniają, tropią dublety. Zdarza się, że przeprowadzają prawdziwe śledztwa, żeby rozplątać sieć źle powiązanych danych. Sprawdzają linki, rozwiązują kryptonimy i przekopują cały Internet i drukowane źródła szukając odpowiedzi na pytanie, kim jest autor lub co właściwie miał na myśli. To przez ich ręce przechodzi większość dziennego urobku bibliotekarzy w kraju, niewiele błędów jest w stanie ujść ich uwadze. Choć zdarzają się, bo mimo wysokiego profesjonalizmu administratorzy wciąż pozostają tylko ludźmi. I bardzo dobrze! Dzielą się swoją wiedzą i doświadczeniem podczas staży dla bibliotekarzy i studentów kierunków bibliotekoznawczych. Są ekspertami w szkoleniach zawodowych regularnie organizowanych przez Centrum NUKAT. Codziennie korespondują z katalogerami – bibliotekarzami wprowadzającymi opisy do katalogu.

Te dwa Ośrodki to w sumie 27 osób, w tym kierownicy – Iwona Leonowicz, kierująca Ośrodkiem Kontroli Rekordów Bibliograficznych i Mirosław Maciej Malinowski, sprawujący pieczę nad Ośrodkiem Kontroli Rekordów Kartoteki Haseł Wzorcowych. To chyba najbardziej zróżnicowana pod względem kierunku wykształcenia, zainteresowań i pozazawodowych aktywności grupa w Centrum. Wśród administratorów są filolodzy, historycy, muzykolodzy, miłośnicy zwierząt, aktywnego wypoczynku, teatru i cygar. Wszyscy są skrupulatni i dokładni, czasem drobiazgowi, zaangażowani i zapracowani. Jak mrówki.

Rekordy to nie wszystko

W Centrum NUKAT dużo się dzieje. Codzienność w tym Oddziale BUW to nie tylko kontrola wpływu rekordów bibliograficznych i KHW do katalogu, ale też koordynacja zgodnej współpracy między bibliotekami, prace nad ujednolicaniem i dostosowywaniem do rzeczywistych potrzeb zasad katalogowania, śledzenie zmian i tendencji w światowych regułach opisywania zbiorów bibliotecznych, współpraca z instytucjami zagranicznymi, organizacja szkoleń, spotkań i narad bibliotekarzy, kierowanie zapytań od użytkowników o konkretne dokumenty do właściwych bibliotek a także dostarczanie ciekawej lektury zapracowanym bibliotekarzom.

Jak nad tym zapanować?

Ośrodek Koordynacji ogarnia te wszystkie zadania na co dzień. Różnorakie kompetencje pracowników Ośrodka Koordynacji wzajemnie się uzupełniają, tak aby sprawy niemożliwe załatwiać od ręki, a cuda przekazywać do realizacji Informatykom. W Koordynacji pracuje dwóch bibliotekarzy systemowych (właściwie są to bibliotekarki), specjalistka od szkoleń – zwłaszcza webinariów, specjalista od KABY – języka haseł przedmiotowych, specjalistka od kontaktów zagranicznych, interfejsu www katalogu i spraw trudnych i zawiłych, specjalista od tajemniczego RDA, specjalistka od prezentacji i wszelkich materiałów audiowizualnych, samozwańcza dziennikarka oraz specjalistka od papierologii – umów, faktur i rezerwacji. W sumie 9 osób z kierowniczką – Iwoną Wiśniewską na czele. To na ich barki spada większość pretensji, że coś nie działa, prośby o interwencję w sprawie spornego opisu, o wyjaśnienie zasad, pomoc w wyszukiwaniu w katalogu oraz o sprowadzenie książki wprost na biurko czytelnika. Organizacja szkoleń, tych online i tych stacjonarnych, spotkań na wyższym i niższym szczeblu, redakcja wszelkich materiałów informacyjnych, szkoleniowych i podręczników, dbanie o czytelność interfejsu katalogu i strony www Centrum to chleb powszedni dla Koordynacji. Z rozpędu organizują też coroczny piknik dla całego Centrum, na którym wszyscy jedzą, piją i bawią się przez godzinę. A potem wracają do pracy. W Ośrodku Koordynacji często rodzą się pomysły na usprawnienie współpracy, poprawę funkcjonalności katalogu, promocję katalogu w Polsce i na świecie. Duży stół, który stoi w pokoju 111, był świadkiem niejednej burzy mózgów, twórczej wymiany zdań i żywej dyskusji . W trakcie jednej z nich, 5 lat temu, narodził się kwartalnik elektroniczny „Tytuł Ujednolicony”, w którym ujście dla swych pisarskich zapędów znajdują nie tylko pracownicy Centrum, ale i inni bibliotekarze oraz użytkownicy katalogu. To branżowe pismo jest cennym źródłem specjalistycznej wiedzy a także rozrywki i lekkich materiałów „do poczytania”.

Bez informatyków ani rusz

Informatycy. Wykształceni, doświadczeni, pomysłowi i kreatywni informatycy są niezbędni w bibliotekach. W Centrum NUKAT właśnie tacy pracują. Niewielki to Ośrodek, bo liczący zaledwie 5 osób, ale mający znaczący wpływ na funkcjonalność katalogu, jakość pracy katalogerów i wizerunek NUKAT-u w Internecie. Wnętrze katalogu nie ma dla nich tajemnic, sprawnie obracają danymi dbając przede wszystkich o ich bezpieczeństwo. Proponują i wdrażają narzędzia informatyczne, które optymalizują działanie katalogu oraz ułatwiają i przyspieszają codzienną pracę tysiąca bibliotekarzy. Dzielą się swoją wiedzą i umiejętnościami z informatykami z bibliotek współtworzących katalog centralny. Ich głos w ocenie pomysłów racjonalizatorskich reszty zespołu jest bezcenny. Zespołem kieruje Anna Hallay.

Wisienka na torcie

Katalog NUKAT wciąż się rozwija i zmienia. Nie istniałby bez ludzi – zaangażowanych, wierzących w ideę katalogu centralnego i potrzebę jego istnienia. Społeczność bibliotekarzy skupiona wokół NUKAT-u to rzesza profesjonalistów, ludzi wciąż poszukujących najlepszych rozwiązań, dokształcających się, dyskutujących, pełnych pasji i ciekawych pozazawodowych zainteresowań. Wbrew stereotypom są to ludzie nowocześni i otwarci na zmiany. Ludzie NUKAT-u, rozsiani po całej Polsce, codziennie pracują dla dobrej sprawy. Zespół Centrum NUKAT to wisienka na torcie – grupa, która koordynuje to przedsięwzięcie, bierze na siebie odpowiedzialność za finalny produkt – informację, która w dobie społeczeństwa informacyjnego, jest cenniejsza niż złoto. Centrum NUKAT – zwykły, niezwykły oddział Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie. Chcesz wiedzieć więcej? Zajrzyj na stronę http://centrum.nukat.edu.pl/pl/, skorzystaj z katalogu http://katalog.nukat.edu.pl/ i zostań fanem https://www.facebook.com/KatalogNUKAT

Kamila Grzędzińska, Centrum NUKAT