Stöpel, M., Piotto, L., Goodman, X., Godbey, S. (Eds.) (2020). Faculty-Librarian Collaborations. Integrating the Information Literacy Framework into Disciplinary Courses. Chicago, IL: ACRL.
Klasyfikacja BUW WD: Z 675 .U5 F33 2020 egz. 1 – dostępna też do wypożyczania międzybibliotecznego
Dziś we wpisie recenzja książki ciekawej z co najmniej trzech powodów. Po pierwsze – dotyczy współpracy między bibliotekarzami a wykładowcami, a konkretnie włączania edukacji informacyjnej (ang. information literacy) do programów zajęć z konkretnych przedmiotów i współprowadzenia ich przez bibliotekarzy.
Po drugie – włączanie elementów edukacji informacyjnej opiera się na Ramach edukacji informacyjnej dla szkolnictwa wyższego (ang. ACRL Framework for Information Literacy in Higher Education) opracowanych przez ACRL – Association of College and Research Libraries – gałąź Americal Library Association (ALA). Moim zdaniem są to najlepsze, najbardziej kompleksowe ramy kompetencji informacyjnych jakie do tej pory opracowano.
Po trzecie wreszcie – materiał przedstawiony w książce oparty jest na doświadczeniach Komitetu Edukacji Informacyjnej działającego przy konsorcjum AMICAL (American International Consortium of Academic Libraries) zrzeszającym 29 amerykańskich międzynarodowych instytucji sztuk wyzwolonych, czyli tzw. amerykańskie uniwersytety działające w 22 krajach na świecie. W Europie American Universities można znaleźć w: Armenii, Bułgarii, Francji, Kosowie, Szwajcarii i we Włoszech.
*Nota bene: podczas naszego tegorocznego Erasmus Staff Week gościmy w BUW dwie bibliotekarki z American University in Bulgaria.
Poza Europą amerykańskie uniwersytety mają siedzibę m.in. w: Libanie, Maroku czy Kuwejcie. To specyficzne uczelnie – funkcjonują na terenie, zatem też w kontekście edukacyjnym i kulturowym, danego kraju, ale oferują amerykański system kształcenia. Mogą więc z powodzeniem wdrażać amerykańskie standardy w nim obowiązujące, np. te związane z edukacją informacyjną, jednak kształcą studentów, którzy wcześniejsze poziomy edukacji (tzw. K-12: od przedszkola do 12. klasy, czyli do końca szkoły średniej) realizowali według innych niż amerykańskie założeń programowych. To zazwyczaj jest wyzwaniem.
Omawiana książka składa się z trzech sekcji: wprowadzenia do jej koncepcji, studiów przypadku oraz planów zajęć.
Sekcja pierwsza (dwa rozdziały) opisuje podwaliny pomysłu na tę publikację. Wszystko zaczęło się podczas konferencji ECIL 2015 (European Conference on Information Literacy). W jej trakcie zorganizowany był warsztat tematycznie skupiony wokół opublikowanych właśnie w 2015 r. przez ALA Ram… Wzięło w nim udział kilkunastu bibliotekarzy z międzynarodowych uniwersytetów amerykańskich. I tak narodził się pomysł na działania wdrażające te ramy w program konkretnych przedmiotów.
W rodziale drugim sporo jest ważnych kwestii dotyczących ewaluacji szkoleń – wydaje się, że w Polsce nadal o tym zapominamy, tymczasem informacja zwrotna jest najważniejsza w optymalizacji oferty i metod kształcenia.
Sekcja druga – osiem studiów przypadku. Możemy przeczytać m.in. jak na Uniwersytecie Al Akhawayn w marokańskim Ifrane pogłębianie kompetencji informacyjnych przydało się do krytycznej oceny komiksów i filmów animowanych pod kątem ich roli jako nośników przyczyniających się do szerzenia stereotypów i propagandy nt. wizerunku ludności arabskiej czy do porównania akademickiej i nieakademickiej recenzji tej samej książki (case study 1).
Albo jak na John Cabott University w Rzymie w ramach przedmiotu pn. Pisanie do różnych mediów (ang. Writing across media) studenci 1. i 2. roku ćwicząc umiejętność pisania, ćwiczyli także wyszukiwanie informacji dla potrzeb różnorodnych mediów – analizowali kontrowersyjne wydarzenia, recenzowali książki i filmy, porównywali źródła, czy wyszukiwali: fakty, statystyki i zbiory danych (case study 3).
Czy też jak na kuwejckim American University w ramach przedmiotu pn. Podstawy uczenia się (ang. Learning Essentials) próbowano zwiększyć świadomość studentów nt. etyki i plagiatu – a nie było to łatwe, gdyż kulturowo ta świadomość jest bardzo niska, co przejawia się np. rozkwitem opłacanie i zamawianie tekstów akademickich, tworzenia projektów graficznych czy inżynieryjnych. Akurat na brak pieniędzy studenci z krajów Zatoki Perskiej zapewne nie narzekają (case study 4).
A także o przedmiocie pn. Pisanie w ramach dyscyplin naukowych (ang. Writing in the Disciplines) będącym w programie kształcenia na amerykańskim uniwersytecie w libańskim Bejrucie. Już sam uniwersytet zasługuje na zdanie wzmianki, bo założony został w 1866 r. i, obok Robert College założonego w 1863 r. w Stambule, przez długi czas był jedyną uczelnią w arabsko-muzułmańskiej części świata, która realizowała amerykański program kształcenia artes liberales. Ponadto od wielu lat wdraża edukację informacyjną do swoich programów, np. do ww. przedmiotu. Studenci uczą się, że badania naukowe to konwersacja, i że warto najpierw poznać elementy dyskursu naukowego swojej dyscypliny. Że teksty naukowe oraz materiały źródłowe należy czytać i oceniać krytycznie i w taki sposób je opisywać, używając odpowiedniego stylu pisania akademickiego (case study 7).
Sekcja trzecia – 10 gotowych planów zajęć. Część z tych wdrożonych została opisana w książce w sekcji drugiej jako studium przypadków, a tu szczegółowo rozpisana, część to zupełne nowości. Jak w każdej amerykańskiej książce – scenariusz zajęć zawiera wszystkie niezbędne szczegóły, włączając takie jak: przywitanie się na początku zajęć, zabranie mazaków do tablicy czy dodatkowych długopisów, bo studenci mogą ich nie mieć (potwierdzam! zdarzyło mi się to na zajęciach na polskim uniwersytecie, w Polsce – po co studenci mają nosić ze sobą długopis, skoro jest laptop, tablet czy telefon?). Siedem przedmiotów, w program których włączono edukacją informacyjną zwróciły moją szczególną uwagę. Są to:
English 300, Writing in the Disciplines na American University of Beirut (lesson plan 1).
Expository Writing na American University of Armenia w Erywaniu (lesson plan 2).
program First Bridge na American University of Paris (lesson plan 3).
Writing across the Media na John Cabott University w Rzymie (lesson plan 4). Dodatkowo uczelniana biblioteka przygotowała tzw. LibGuides, czyli zbiór „pomocy bibliotecznych” do tego przedmiotu. To jest moje marzenie – żeby coś w tym stylu, tak świetnie sprzężone z programem studiów było kiedyś na UW…
Marketing in a Global Environment na American University of Paris (lesson plan 5).
Fear Not the Oral na American University of Kosovo | Rochester Institute of Technology w Prisztinie (lesson plan 7). Dodatkowe materiały do zajęć – tutoriale pn. Learning Information Veracity opracowane przez uczelnianą bibliotekę.
Twentieth Century Europe także na prisztińskiej uczelni. I znów LibGuides do przedmiotu opracowane przez bibliotekę.
Uważam, że przedstawiona w tym wpisie książka może stanowić pewną inspirację dla polskich bibliotek akademickich. Co prawda Krajowe ramy kwalifikacji dla szkolnictwa wyższego uwzględniają kompetencje informacyjne i obecne programy na oferowanych kierunkach studiów są dostosowane do tych wymagań, tzn. opisują, poza wiedzą, umiejętności i kompetencje, które student będzie w trakcie danych studiów nabywał czy pogłębiał, ale de facto to kształcenie nie jest w żaden sposób skoordynowane ze specjalistami, czyli np. bibliotekarzami. A wykładowcy nierzadko sami nie do końca wiedzą, czym kompetencje informacyjne są i jak je pogłębiać.
Być może konkretne propozycje gościnnych zajęć czy współprowadzenia części zajęć przyjęto by z otwartością i pozwoliłoby to rozwinąć długoterminową współpracę na większą skalę.
Ramy opracowane przez ACRL, jak wspomniałam – czytelne i kompleksowe – mogłyby stać się wspólną bazą dla wykładowców i bibliotekarzy, a dogłębnie opisany w omówionej przykład współpracy na nich opartej jest dowodem na to, że zawsze warto spróbować.
Zuza Wiorogórska, Pełnomocniczka ds. edukacji informacyjnej i komunikacji naukowej
