Duncan Hull: Wikipedia logo by Anomie. flickr CC BY 2.0
Wikipedia
Czym jest dzisiaj Wikipedia? Po 16 latach istnienia na świecie (pierwsze uruchomienie nastąpiło 15 stycznia 2001, wersja polskojęzyczna powstała kilka miesięcy później ‒ 26 września) z Wikipedii, można powiedzieć, korzystają wszyscy internauci. Według serwisu Alexa wikipedia.org jest piątą najchętniej odwiedzaną witryną na świecie (w Polsce – 9 miejsce, zob.: https://www.alexa.com/topsites/countries/PL). W wersji podstawowej, angielskojęzycznej znajduje się obecnie 5 489 861 artykułów, w wersji polskiej: 1 244 019 (stan na 9 października 2017). Ogromny zasób, po który codziennie sięgają uczniowie, studenci, osoby dokształcające się, pasjonaci hobbyści, czy zwykli ciekawscy tworzony jest siłą i zaangażowaniem redaktorów – wolontariuszy.
Opracowywane hasła poddawane są ścisłej społecznej kontroli i, by zaistnieć na stronie Wikipedii, artykuły oraz ich twórcy powinni trzymać się podstawowych zasad:
- temat spełnia założenia encyklopedyczności
- prezentowanie neutralnego punktu widzenia
- przestrzeganie prawa autorskiego i udostępnianie swojej twórczości na wolnych licencjach
- przestrzeganie netykiety w procesie tworzenia artykułu
I ostania, przewrotna zasada:
- brak sztywnych reguł ‒ zalecenia, a nawet zasady prezentowane przez społeczność Wikipedystów są tylko elastyczną podporą pomagającą w tworzeniu encyklopedii.
(więcej: https://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Pi%C4%99%C4%87_filar%C3%B3w)
Coraz rzadziej można usłyszeć opinie, że Wikipedia jest mało wiarygodna, stronnicza i zawiera błędy (np. m.in. badania porównawcze z Encyklopedią Britannica). A nawet jeśli gdzieś coś się przemknie – to i tak wszyscy sięgamy do Wikipedii…
Skoro Wikipedia jest tak popularnym i coraz bardziej docenianym serwisem encyklopedycznym, to czy możemy w niej znaleźć informacje na temat polskiego bibliotekarstwa i osób mających znaczny wkład w jego tworzenie i rozwój? Przegląd Wikipedii pod tym kątem zrobiony w pierwszej połowie 2016 r. dał mizerne rezultaty. Owszem, znajdziemy dobrze opracowane artykuły, np. dotyczący prof. Aleksandra Birkenmajera, ale np. o prof. Konradzie Zawadzkim nie ma nigdzie najmniejszej wzmianki. Szereg innych haseł to tylko lakoniczne informacje bez rozbudowanych akapitów, przypisów i bibliografii. Również artykuły dotyczące bibliotek czy zagadnień bibliologii, bibliotekoznawstwa i informacji naukowej nie prezentują się zbyt imponująco (kto z Was znajdzie w Wikipedii hasło „Narodowy Zasób Biblioteczny” czy informacje o Pedagogicznej Bibliotece Wojewódzkiej im. Komisji Edukacji Narodowej w Warszawie?). Oczywiście, przy wielu nazwiskach czy zagadnieniach pojawia się kwestia ich encyklopedyczności i zasadności istnienia w tej internetowej encyklopedii, ale, mimo wszystko, zdecydowanie nas* tam po prostu brak! (a tak przy okazji, czy Twoja biblioteka, instytucja, wydział, katedra ma swój artykuł?).
Najpierw były warsztaty ‒ bo żeby pisać artykuły w Wikipedii przede wszystkim dobrze jest wiedzieć, jak to robić
Pomysł tworzenia i uzupełniania „bibliotekarskich” artykułów w Wikipedii powoli krystalizował się w połowie 2016 roku i we wrześniu tego roku Zarząd Oddziału Warszawskiego oraz Zarząd Okręgu Mazowieckiego Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich wraz ze Stowarzyszeniem Wikimedia Polska zorganizował dwa bezpłatne warsztaty dla bibliotekarzy, gdzie przedstawiciele Stowarzyszenia Wikimedia Polska przekazali podstawowe informacje na temat wikimediów (ze szczególnym uwzględnieniem Wikipedii, Wikimedia Commons i Wikiźródeł), zasad tworzenia oraz redakcji artykułów w narzędziach edycyjnych Wikipedii. Celem tych warsztatów, oprócz nabycia redakcyjnych umiejętności, było również zbudowanie społeczności wikimedian, którzy będą zdolni do poprawiania, uzupełniania i pisania artykułów. Po warsztatach została utworzona strona Wikiprojektu:Biblioteka, na której zamieszczono listę biogramów przygotowaną przez Zespół Historyczno-Pamiętnikarski Oddziału Warszawskiego SBP oraz wygenerowaną automatycznie z Wikipedii listę najczęściej poszukiwanych (a brakujących) haseł (zakładka: Artykuły). Chęć pracy nad hasłami zadeklarowała większość uczestników warsztatów, a w grudniu 2016 zorganizowano kolejne spotkanie (dla zaawansowanych), na którym doskonalono umiejętności wiki-redaktorskie.
A potem maraton
Same warsztaty czy zebranie społeczności w ramach Wikiprojektu:Biblioteka to jedynie wstępne działania zmierzające ku zwiększeniu widoczności sylwetek bibliotekarzy i bibliotekarstwa w Wikipedii. 2 lutego 2017 r. zorganizowany został przez Zarząd Oddziału Warszawskiego oraz Zarząd Okręgu Mazowieckiego Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich wraz ze Stowarzyszeniem Wikimedia Polska maraton edycyjny w ramach jubileuszu SBP oraz 16-lecia Wikipedii w Polsce „100 haseł na 100-lecie SBP”. Sam pomysł maratonów nie jest dla wikipedystów czymś nowym – w latach poprzednich, jak również na bieżąco Stowarzyszenie Wikimedia Polska organizowało i organizuje szereg takich imprez (strona warsztatów i maratonów). Ideą takiego maratonu jest zebranie w jednym miejscu w określonym czasie wszystkich chętnych (doświadczonych wikipedystów, jak i nowicjuszy) i wspólne tworzenie oraz redagowanie artykułów Wikipedii. Maraton edycyjny SBP był spotkaniem otwartym – każdy chętny mógł wziąć w nim udział. Dzięki gościnności Biblioteki Publicznej w Dzielnicy Ochota m.st. Warszawy PRZYSTANEK KSIĄŻKA uczestnicy mieli okazję pod okiem wprawnych wikipedystów szkolić swój warsztat redaktorski oraz zetknąć się z prawdziwym życiem redaktora Wikipedii. Nasze nieporadne hasła zostały zauważone i od razu poddane dyskusji! Co przede wszystkim było dyskutowane? Wspomniana encyklopedyczność, a raczej – jej brak – w opinii niektórych czujnych redaktorów Wikipedii. Dlatego tak istotnym przy wyborze haseł i tworzeniu artykułów jest przestrzeganie kryteriów encyklopedyczności, szukanie informacji spełniających te kryteria, solidne bibliografie i przypisy, a przede wszystkim wypracowanie kryteriów dla naszych* haseł ‒ co też jest jednym z celów Wikiprojektu:Biblioteka.
„100 haseł na 100-lecie SBP”?
Tworzenie i redagowanie haseł Wikipedii to zadanie wolontariackie, praco- i czasochłonne, wymagające determinacji oraz zaangażowania. Czy udało nam się zbudować zaangażowaną społeczność Bibliopedystów? Patrząc na statystyki Wikiprojektu:Biblioteka – nie jest to jeszcze jego mocna strona. Znaczna część osób zaangażowanych w ten projekt dopiero zaczyna swoja przygodę z Wikipedią, brakuje nam doświadczenia i wprawy w redagowaniu artykułów. Tu wsparciem i pomocą są przedstawiciele Stowarzyszenia Wikimedia Polska, którzy w ramach swoich działań statutowych prowadzą bezpłatne szkolenia. Choć liczba nowych czy edytowanych przez nas haseł nie jest imponująca, to dzięki warsztatom i maratonowi nabyliśmy nowe umiejętności i poznaliśmy Wikipedię „od kuchni”. A czy będzie „100 haseł na 100-lecie SBP”? To ja może zapytam inaczej: przyłączycie się?
Joanna Potęga, Biblioteka Akademii Pedagogiki Specjalnej
Fot.: S. Gmerek / Przystanek Książka
PS. Chętnych do zorganizowania u siebie w instytucji bezpłatnych szkoleń z redagowania Wikipedii, maratonu edycyjnego (niekoniecznie w ramach Wikiprojekt:Biblioteka, ale byłoby fajnie 😊) czy szkoleń dotyczących innych zagadnień związanych z Wikipedią zapraszam do kontaktu. Szkolenia prowadzone są bezpłatnie przez członków Stowarzyszenia Wikimedia Polska w ramach działalności statutowej. Maratony edycyjne również odbywają się pod opieką i ze wsparciem wikipedystów ze Stowarzyszenia.
*nas – rozumiane jako: wybitnych postaci środowiska bibliotekarskiego, bibliotek, zagadnień i tematów bibliotekarskich, bibliologicznych i informatologicznych