Wokół Open Access
Zrób sobie DOI
Tym razem nasz wpis będzie poświęcony omówieniu kilku openaccessowych inicjatyw powiązanych z CERN-em (poprzedni wpis), ale mających zasięg europejski, a w niektórych przypadkach nawet szerszy.
OpenAIRE (link). Europejska inicjatywa 7. Programu Ramowego UE, mająca za zadanie stworzyć swoisty agregator dla repozytoriów naukowych, zgodnie z promowaną przez UE polityką Open Accces. Zbudowany na bazie systemu Invenio (odesłanie do naszego poprzedniego wpisu). Ze strony polskiej partnerem OpenAIRE jest ICM UW. Do tej pory OpenAIRE to ponad 8 mln publikacji z 448 repozytoriów i czasopism OA.
Zenodo (link) to finansowane przez OpenAIRE repozytorium dla „sierot”, które mogą też być nazwane „długim ogonem” nauki (ang. long tail of science)[1]. Pozwala na zakładanie indywidualnych kont i deponowanie prac. Jeśli nie masz repozytorium w swojej instytucji – zdeponuj prace w Zenodo: to główne założenie. Ciekawym pomysłem są tzw. Communities – instytucja/czasopismo/organizatorzy konferencji mogą utworzyć w Zenodo konto i „podpiąć” do niego wszystkie publikacje. To pomysł nawet dla tych, którzy instytucjonalne repozytoria posiadają. Na pewno warto by rozważyć założenie community dla doktoratów UW (przynajmniej tych z nauk ścisłych). Dlaczego? Otóż gra jest warta świeczki – każdy dokument zdeponowany w Zenodo automatycznie otrzymuje numer DOI, nieodpłatnie!
Czym jest DOI? Digital Object Identifier – identyfikator dokumentu elektronicznego, bardzo dobrze scharakteryzował jego rolę i znaczenie Emanuel Kulczycki na swoim blogu „Warsztat badacza” (link). W skrócie można powiedzieć, że DOI może przyczynić się do zwiększenia liczby cytowań i wzmocnić tzw. visibility autora i jego prac. DOI jest jak elektroniczny odcisk palca – numer nadawany jest raz i na zawsze, towarzyszyć więc będzie dokumentowi bez względu na jego dalsze perypetie (publikacja w czasopiśmie, zdeponowanie w repozytorium, rozdział w e-książce…). Nadanie DOI rozprawom doktorskim UW na pewno byłoby znakiem dużego profesjonalizmu Repozytorium. Tym bardziej, że coraz częściej podawanie numeru DOI jest zalecane przez twórców stylów bibliograficznych (w tym tego najpopularniejszego, czyli APA – Amercican Psychological Association). Poza tym DOI sformatowany do postaci adresu URL pozwala na szybkie wyszukanie dokumentu przez Internet. Nadawaniem numerów DOI zajmują się specjalnie do tego powołane agencje (w Polsce takiej brak). I nie jest to darmowe. A dzięki zdeponowaniu publikacji w Zenodo, DOI nadawany jest gratis.
Scoap3 (link). Konsorcjum bibliotek i wydawców czasopism z dziedziny fizyki cząstek elementarnych, dążące do publikowania w Open Access. Obecnie skupia 35 krajów oraz 10 czasopism, które w całości lub częściowo zostały przeniesione do OA. Repozytorium SCOAP jest posadowione na serwerach CERN, pracownicy CERN zajmują się jego utrzymaniem. Stąd funkcjonowanie SCOAP na bazie systemu Invenio. Z Polski do SCOAP przystąpił Uniwersytet Jagielloński i wydawane tam czasopismo Acta Physica Polonica B. CERN ma nadzieję, że lista polskich czasopism w SCOAP wzrośnie.
Agnieszka Wróbel (Wróbella) i Zuza Wiorogórska
[1] Ciekawostka: nazwa Zenodo pochodzi od Zenodota z Efezu (ang. Zenodotus), pierwszego bibliotekarza w Bibliotece Aleksandryjskiej.